Θέλουμε (και μπορούμε), πράγματι, να κάνουμε εκλογές τον Σεπτέμβριο;

Για να είμαστε ακριβείς, στο ερώτημα του τίτλου απάντηση έχουν μόνο οι κομματικοί στρατοί. Εμφορούμενοι αμφοτέρως από την βεβαιότητα της συντριπτικής νίκης ή της συντριπτικής ήττας (του αντιπάλου). Ο Θεός και οι αγορές, όμως, γελούν παρατηρώντας αυτές τις βεβαιότητες.

Του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

Εάν ξοδέψει κανείς λίγο χρόνο για να μελετήσει τις αναλύσεις και τις προβλέψεις σχετικά με την πορεία της οικονομίας διεθνώς, αλλά και στα καθ’ ημάς, και είναι στοιχειωδώς σοβαρός, αν μη τι άλλο θα προβληματιστεί. Η τελευταία έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος, ή οι προβλέψεις της JP Morgan είναι ενδεικτικές. Προσθέστε το φαινόμενο Lehman Brothers που χτυπά τον γερμανικό κολοσσό Uniper και την αλυσίδα κρατικοποιήσεων εταιρειών ενέργειας (ανάλυση Bloomberg) στην Βρετανία, την Γαλλία, την Ιταλία και αλλού. Διαβάστε και την ανάλυση του Economist για την ύφεση μακράς διαρκείας. Και, ακόμα, δείτε τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την πορεία του πληθωρισμού, ο οποίος στην Ελλάδα είχε τρεις φορές μεγαλύτερη αύξηση από το μέσο όρο της ευρωζώνης τον προηγούμενο μήνα.

Επιπλέον, νέο συναγερμό σήμανε χθες στην Ευρώπη η ανακοίνωση της Μόσχας ότι ο αγωγός Nord Stream θα παραμείνει κλειστός για δύο εβδομάδες για λόγους συντήρησης (εδώ). Στη Γερμανία, που βρίσκεται ήδη ένα βήμα πριν την επιβολή δελτίου στην κατανάλωση ενέργειας καταστρώνονται σενάρια εκτάκτου ανάγκης ενόψει του δύσκολου χειμώνα. Η αρμόδια γερμανική ρυθμιστική αρχή διευκρίνισε ότι το δελτίο στην κατανάλωση θα προβλέπει περιορισμούς κατ’ αρχήν στις βιομηχανίες ενώ θα διασφαλίζεται η ομαλή τροφοδοσία των νοικοκυριών, των νοσοκομείων, των φαρμακευτικών εταιρειών και της παραγωγής χαρτιού (εδώ).

Τι μας κάνει να πιστεύουμε πως αυτή η “τέλεια καταιγίδα” που άπαντες προβλέπουν ότι καταφθάνει θα αφήσει εκτός πορείας της την Ελλάδα; Όλες οι ευρωπαϊκές οικονομίες προετοιμάζονται για έναν εξαιρετικά δύσκολο χειμώνα, για κατακλυσμιαία φαινόμενα πληθωρισμού, και ελλείψεις στην ενέργεια που θα προκαλέσουν νέα εκτόξευση των τιμών. Όταν η Γερμανία προλειαίνει το έδαφος για δελτίο στην κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος, μπορεί κάποιος σώφρων να πιστεύει στην Ελλάδα θα περάσουμε έναν χειμώνα με όλα τα φώτα αναμένα και την θέρμανση στο φουλ; Και, ακόμα περισσότερο, όσοι εκτιμούν πως θα αντιμετωπίσουμε αυτό το εκρηκτικό μείγμα ακρίβειας και ελλείψεων θεωρούν πως ο μέσος Έλληνας πολίτης θα υπομείνει αγόγγυστα μια τέτοια κατάσταση που θα αναζητά δικαιολογίες στον διεθνή Αρμαγεδδώνα, θα φλερτάρει με την “παροδικότητα” του φαινομένου και θα επιστρατεύει την “ατομική ευθύνη”;

Μετά από 10 χρόνια μνημονίων και κρίσης, με την ανεργία των νέων στα ύψη, και το πορτοφόλι να μένει άδειο από τις 20 του μηνός; Ή μήπως, θα είναι το θαύμα της Μεγαλόχαρης, τον 15Αύγουστο, με την αναμενόμενη σημαντική αύξηση των εσόδων από τον τουρισμό, που θα λύσει …θεϊκά όλα τα παραπάνω προβλήματα;

Τούτων των αδιαμφισβήτητων δοθέντων (και άλλων πολλών που δεν χωρούν σε ένα άρθρο), προκύπτει ένα κρίσιμο ερώτημα:

Μπορεί (αυτή) η χώρα να διεξαγάγει μία, δύο, ή και τρεις εκλογικές αναμετρήσεις μεταξύ Σεπτεμβρίου και Νοεμβρίου και να περάσει αβρόχοις ποσίν από την θερινή ραστώνη στον εφιαλτικό χειμώνα; Κι αν, ας πούμε το σηκώνει η γαλαντόμα μεσογειακή ψυχολογία μας, το αντέχει, πράγματι, η οικονομία, ή, μήπως, αυτός που θα κληθεί να κυβερνήσει αμέσως μετά το εκλογικό πανηγύρι θα βρεθεί μπροστά σε γιγαντιαία διλήμματα και αποφάσεις που θα προκαλέσουν μεγάλη κοινωνική αναταραχή;

Ορισμένοι παραπέμπουν αβίαστα στη “νωπή λαϊκή εντολή”, όμως καμία λαϊκή εντολή δεν δίνεται για να διαχειριστεί μια κυβέρνηση τα χειρότερα. Δίνεται με την -ενίοτε ψευδή ή ουτοπική- ελπίδα να φέρει τα καλύτερα. Κι εδώ προκύπτει το δεύτερο ερώτημα: μπορούν να είναι καλύτερα αυτά που έρχονται απ΄ αυτά που ήδη περάσαμε;

Η κυβέρνηση “παίζει” με τις δημοσκοπήσεις και επιδιώκει πάση θυσία να κρατήσει την διαφορά σε εκείνα τα ποσοστά που θα της επιτρέπουν να έχει “προβολή αυτοδυναμίας”. Η αξιωματική αντιπολίτευση δείχνει να αξιολογεί πως διαθέτει παράθυρο ευκαιρίας για μια πολιτική ρεβάνς, ή έστω για την δρομολόγηση μιας σχετικά σύντομης επιστροφής στην εξουσία. Εκείνο με το οποίο ελάχιστα ασχολούνται, τόσο η κυβέρνηση, όσο και τα κόμματα της αντιπολίτευσης (κι ακόμα περισσότερο οι “στρατοί”), είναι το σχέδιο για την διαχείριση των δεινών που φαίνονται ήδη στον (χειμερινό) ορίζοντα.

Ας υποθέσουμε πως τα σενάρια εξελίσσονται κατ’ ευχήν για τη Ν.Δ. Πείθει τους ψηφοφόρους της πως δεν πρέπει να της στείλουν μήνυμα δυσαρέσκειας στην πρώτη κάλπη της απλής αναλογικής (δύσκολο), και επιτυγχάνει ποσοστό αρκετά πάνω από το 30%, το οποίο της επιτρέπει να διεκδικήσει την αυτοδυναμία (με πάνω από 37,5%) στην δεύτερη κάλπη με τον δικό της εκλογικό νόμο. Θα είναι πιθανότατα μία οριακή αυτοδυναμία που θα την εισάγει σε μία περίοδο πολιτικής αβεβαιότητας με πιέσεις πανταχόθεν (εσωκομματικές, από το εξωτερικό, από ομάδες οικονομικών συμφερόντων κ.ά). Υπό αυτές τις συνθήκες θα κληθεί να λάβει πολύ σκληρές αποφάσεις και είναι βέβαιο πως θα βρεθεί πολύ γρήγορα πολιτικά ξέπνοη.

Σε μία άλλη περίπτωση, που δεν συγκεντρώσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία μόνη της (πιθανότερο), θα κληθεί να συγκυβερνήσει με το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ. Ας υποθέσουμε πως ο Νίκος Ανδρουλάκης δέχεται να βάλει το κεφάλι του στη λαιμητόμο και να δει το κόμμα του -το οποίο θα έχει συρρικνωθεί στην δεύτερη κάλπη- να ταράζεται συθέμελα, ίσως και να διασπάται. Πόσες πολιτικές αντοχές θα έχει μία τέτοια συγκυβέρνηση;

Παρότι πολύ λιγότερο πιθανό, μεγάλα διλήμματα θα έχει να αντιμετωπίσει και ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ εάν έρθουν έτσι τα πράγματα και επιστρέψει τώρα στην διακυβέρνηση, με την συνδρομή του ΠΑΣΟΚ ή και άλλων κομμάτων. Ο Αλέξης Τσίπρας, λένε κάποιοι, κατέβαλε τα πολιτικά επίχειρα της βιασύνης του να αναλάβει την εξουσία το 2015, αντί να περιμένει να κλείσει τον κύκλο της η συγκυβέρνηση του Αντώνη Σαμαρά με κάποια συμφωνία με τους δανειστές στη βάση του “μέϊλ Χαρδούβελη” και την υλοποίηση της 5ης αξιολόγησης. Η ιστορία, σε μία τέτοια περίπτωση, μπορεί να επιστρέψει εκδικητικά. Πόσο εύκολο είναι μία νέα κυβέρνηση Τσίπρα (με φρέσκο πολιτικό προσωπικό στις κρίσιμες θέσεις) να κατορθώσει να κάνει “μαγικά” εν μέσω καταιγίδας; Ρητορική η ερώτηση…

Σε ένα τέτοιο κλίμα, κάποιοι θα βάλουν πονηρά στο τραπέζι τις έκτακτες συνθήκες και τις έκτακτες ανάγκες που απορρέουν απ΄ αυτές. Δεν θα εκπλαγεί κανείς εάν υπάρξουν πιέσεις από το εξωτερικό και το εσωτερικό για μία κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Κάποιες πληροφορίες ανέφεραν, πριν λίγο καιρό, πως στις Βρυξέλλες δεν απορρίπτουν ένα τέτοιο σενάριο, κάποιες άλλες φέρουν την επίτροπο Βεστάγκερ να έχει μεταφέρει, πρόσφατα, μήνυμα του τύπου “τι τις θέλετε τώρα τις εκλογές”;

Εν κατακλείδι, όμως, ο προβληματισμός δεν πρέπει να απορρίπτεται. Σε μία κανονική χώρα που θα πήγαινε στις κάλπες χωρίς τοξικότητες και ειδικά δικαστήρια και με σαφή σχέδια αντιμετώπισης της κρίσης που έρχεται, αυτή η συζήτηση ίσως να μην είχε νόημα. Σε αυτή τη χώρα όμως;

Ίσως, λοιπόν, αποδειχθεί επιζήμιο και εξαιρετικά επικίνδυνο να φτάσουμε στις κάλπες χωρίς σχέδια επόμενης μέρας, με απειλές και ύβρεις να εκτοξεύονται και με επικοινωνιακά κόλπα που κρύβουν την ζοφερή πραγματικότητα κάτω από το χαλί. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης πρέπει να το σκεφτεί δύο και τρεις φορές εάν πρέπει να προκηρύξει εκλογές το φθινόπωρο, χωρίς να έχει προετοιμαστεί και να έχει προετοιμάσει τον κόσμο για όσα θα ακολουθήσουν. Οι νωπές λαϊκές εντολές εύκολα καίγονται. Μία θεσμική αντιμετώπιση που θα αναγνωρίζει τους μεγάλους κινδύνους και θα προτείνει λύσεις για όσο το δυνατόν λιγότερα θύματα, και ταυτόχρονα με μετάθεση της λαϊκής ετυμηγορίας στον απώτερο (συνταγματικά) χρόνο, είναι ίσως ορθότερη.

Εάν επιλέξει αυτόν τον δυσκολότερο δρόμο, όμως, πρέπει να το κάνει και να το δείξει άμεσα…