Λινού – Βατόπουλος – Παρασκευής απαντούν στο libre: Θα υπάρξει 3ο και 4ο κύμα της πανδημίας; Καραντίνα μέχρι πότε;

Οι αργοί ρυθμοί αποκλιμάκωσης των σημαντικών δεικτών της πανδημίας είναι ένα γεγονός που προβληματίζει όχι μόνο τους πολίτες που έχουν κουραστεί ή έχουν πληγεί οικονομικά και εξακολουθούν να παρακολουθούν την προσωπική και επαγγελματική τους ζωή σε μία επικίνδυνη στασιμότητα αλλά και τους ειδικούς, οι οποίοι, ωστόσο, μπορούν να εξηγήσουν γιατί συμβαίνει αυτό και να μας πουν τι μπορούμε να αναμένουμε το επόμενο του lockdown διάστημα.

Της Ρούλας Σκουρογιάννη

Στο libre μίλησαν 3 ειδικοί που συχνά μας δίνουν τα «φώτα» τους για την εξέλιξη της πανδημίας και ό,τι νεότερο προκύπτει από το μέτωπο του ιού:

• η καθηγήτρια επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθηνά Λινού, και πρόεδρος του Ινστιτούτου Προληπτικής, Περιβαλλοντολογικής και Εργασιακής Ιατρικής Prolepsis,
• ο καθηγητής Μικροβιολογίας, μέλος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, Αλκιβιάδης Βατόπουλος, και
• ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας και μέλος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, Δημήτρης Παρασκευής.

Και οι τρεις μας απάντησαν σχετικά με την πιθανότητα παράτασης του lockdown και μετά τις 7 Ιανουαρίου, αλλά και τις συνθήκες άρσης του, για τους φόβους ενός τρίτου κύματος της πανδημίας, τις ενδείξεις σταθεροποίησης και σχετικής μείωσης των διασωληνωμένων και των νοσηλευόμενων ασθενών αλλά και την αισθητή μείωση στην καταγραφή των νέων κρουσμάτων και το κατά πόσο αυτό συνδέεται με μείωση των τεστ που διενεργούνται.

Επίσης, σχολίασαν και το πολυπόθητο «άνοιγμα» της κοινωνίας προς την κανονικότητα, που σίγουρα δεν πρόκειται να γίνει πριν προχωρήσει αρκετά ο εμβολιασμός του πληθυσμού στη χώρα μας.

Ας δούμε τι μας είπαν:

-Παρά το 5 εβδομάδων lockdown, αργεί πολύ να υποχωρήσει το επιδημιολογικό φορτίο στην κοινότητα. Αν συνεχιστεί η μέχρι τώρα αργή πορεία μείωσης των δεικτών της πανδημίας, σημαίνει ότι και μετά τις γιορτές θα πρέπει να συνεχιστεί το lockdown;

Α. Λινού: Δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε αυτό γιατί δε γνωρίζουμε ακριβώς τι γίνεται με τα κρούσματα. Αν είναι ακριβή τα δεδομένα, μας πήρε 5 εβδομάδες για να μειωθούν στα μισά περίπου τα κρούσματα. Οπότε, ίσως χρειαστούν άλλες 5-6 εβδομάδες.

Α. Βατόπουλος: Η σημερινή κατάσταση είναι ένας συνδυασμός δύο παραμέτρων: αφενός του μεγάλου αριθμού κρουσμάτων (που είναι διασκορπισμένα σε όλη την Ελλάδα) από το καλοκαίρι, ενός αριθμού κρουσμάτων πολύ μεγαλύτερου από αυτόν που είχαμε πέρσι, στην αρχή της πανδημίας, πριν το 1ο lockdown, και αφετέρου του γεγονότος ότι αυτό το 2ο lockdown δεν ήταν τόσο αυστηρό όπως ήταν το αντίστοιχο του περασμένου Μαρτίου.

Δ. Παρασκευής: Θα συμφωνήσω μαζί σας ότι η αποκλιμάκωση γίνεται με αργούς ρυθμούς. Αφενός, εξαρτάται τι δεδομένα θα έχουμε θέσει για την άρση του lockdown και αφετέρου πόσο θα επηρεάσει έστω και αυτή η κινητικότητα που θα σημειωθεί λόγω των εορτών αλλά και της διαδικασίας του click away.

Αν –θεωρητικά– συνεχίζαμε χωρίς αυτές τις δύο παραμέτρους (οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν) θα είχαμε –σύμφωνα με τις εκτιμήσεις– μία σαφή βελτίωση μέσα στις επόμενες εβδομάδες, αναφορικά με τον αριθμό των διασωληνωμένων και όσων νοσηλεύονται σε απλές κλίνες. Και ο αργός ρυθμός της αποκλιμάκωσης θα ληφθεί υπόψη και θα συνεκτιμηθεί μαζί με τα υπόλοιπα (επιδημιολογικά) δεδομένα και θα αποφασιστεί εάν θα πρέπει να γίνει, ίσως, μία σταδιακή άρση των μέτρων και πώς ή αν θα χρειαστεί να εφαρμοστούν άλλα μέτρα.

Πρέπει να λάβουμε υπόψη μας το θετικό ότι θα αρχίσουν μέσα στον Ιανουάριο να εμβολιάζονται οι υγειονομικοί και οι ευπαθείς ομάδες και αν εμβολιαστεί μία κρίσιμη ομάδα ευπαθών, θα έχουμε καλύτερες προοπτικές στη διαχείριση και λιγότερη πίεση στο σύστημα Υγείας. Όλα αυτά, φυσικά, μένει να δούμε πώς θα εξελιχθούν.

–Έχει σχολιαστεί η μείωση της καταγραφής των νέων κρουσμάτων και το αν αυτή είναι πραγματική ή αν σε κάποιο βαθμό συνδέεται με τη μείωση (μεγαλύτερη ή μικρότερη) των τεστ που γίνονται.

Α. Λινού: Αν αυτό ισχύει, θα είναι ακόμα χειρότερα τα δεδομένα μας. Επίσης, μεγάλη σημασία έχει ο δείκτης θετικότητας. Όταν αυτός ο δείκτης παραμένει πάνω από 4% –που είμαστε μονίμως πάνω από 4% το τελευταίο διάστημα– η περιοχή από την οποία λαμβάνονται τα τεστ βρίσκεται σε πολύ σοβαρό κίνδυνο! Αυτό είναι γνωμοδότηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, του CDC.

Α. Βατόπουλος: Δύσκολο να απαντήσουμε σε αυτό, καθώς δεν πρέπει να διαιρούμε τα σημερινά τεστ με τις σημερινές απαντήσεις, γιατί οι σημερινές απαντήσεις αφορούν τεστ που έγιναν πριν από 2 ή 3 ημέρες. Οπότε είναι λίγο δύσκολο να βγάλουμε ασφαλές συμπέρασμα. Σχετικά με τον αριθμό των τεστ, υπάρχει μεγάλη διακύμανση στα νούμερα που βλέπουμε επειδή υπάρχει ανομοιογένεια στα περιστατικά για τα οποία διενεργούνται τεστ. Για παράδειγμα, μπορεί μία ημέρα τα τεστ να είναι αυξημένα γιατί ο ΕΟΔΥ διενήργησε μεγάλο αριθμό σε διάφορες περιοχές (πχ υπήρξαν συρροές), την επόμενη ημέρα ίσως δεν έκανε ισάριθμα. Υπάρχουν πολλές παράμετροι και δεν μπορούμε να βγάλουμε συμπέρασμα μόνο με τον αριθμό των τεστ. Δεν μπορούμε να συγκρίνουμε τη θετικότητα τώρα με το Μάρτιο, που τότε γίνονταν 2.000 τεστ την ημέρα και τώρα γίνονται 20.000. Αυτό ναι. Αλλά, ημέρα με την ημέρα, δεν μπορείς να βγάλεις εύκολα συμπεράσματα μόνο από τον αριθμό των τεστ. Είναι και η διαφορά των rapid test που έχουν μικρότερη ευαισθησία από τα μοριακά και μπορεί να περιπλέξουν κάποιον που απλώς κάνει μία ανάγνωση του αριθμού των τεστ.

Δ. Παρασκευής: Ο αριθμός των τεστ δεν έχει μειωθεί πάρα πολύ (πρέπει να συνυπολογίσουμε ότι γίνονται και τα rapid test). Τα Σαββατοκύριακα είναι μειωμένος ο αριθμός τους, κάτι που ισχύει σε παγκόσμιο επίπεδο. Το ανέφερε, χτες, και ο κ. Μαγιορκίνης, ότι οι λιγότεροι πολίτες ενδιαφέρονται να κάνουν την εξέταση τα Σαββατοκύριακα και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να λειτουργούν και λιγότερα διαγνωστικά εργαστήρια και για λιγότερο χρόνο. Όπως ανέφερε ότι το ποσοστό των θετικών είναι υψηλότερο τα Σαββατοκύριακα, διότι προσέρχονται οι ασθενείς που έχουν τη μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι θετικοί και κατά προτεραιότητα εκτελούνται οι επείγουσες, πιο ύποπτες εξετάσεις. Τις υπόλοιπες ημέρες, είναι περίπου ίδιος ο αριθμός των τεστ. Αυτό άλλωστε φαίνεται και στον αριθμό των διασωληνωμένων και των ατόμων που νοσηλεύονται (σε ΜΕΘ ή απλές κλίνες Covid) που έχει αρχίσει να μειώνεται. Αν ήταν πλασματική η μείωση δε θα καταγράφαμε κάτι τέτοιο.

–Πόσο πιθανό είναι να επαληθευτούν –τουλάχιστον με τα μέχρι στιγμής δεδομένα– οι φόβοι που εκφράζονται για τρίτο κύμα πανδημίας;

Α. Λινού: Δεν είναι βέβαιο ότι θα συμβεί. Αλλά ακόμα δεν πέρασε το δεύτερο κύμα, και μάλιστα μπορεί να έχουμε έξαρση και σε αυτό το δεύτερο κύμα. Είναι νωρίς να μιλάμε για τρίτο κύμα. Στην Αμερική το είδαμε αυτό. Μετά τον εορτασμό του thanksgiving (Ημέρα των Ευχαριστιών, που εορτάζεται κάθε χρόνο την τέταρτη Πέμπτη του Νοεμβρίου, δηλαδή μεταξύ 22 και 28 του μηνός) αυξήθηκαν τόσο πολύ τα κρούσματα, περισσότερο από κάθε προηγούμενο.

Α. Βατόπουλος: Η επιδημιολογία όλων αυτών των νοσημάτων χαρακτηρίζεται από επάλληλα επιδημικά κύματα. Θα μπορούσε να υπάρχει και ένα 3ο ή και ένα 4ο ή ακόμα και 5ο κύμα κ.ο.κ. μέχρι να ατονήσει. Αλλά είδαμε, το 2019, ότι το δεύτερο κύμα γρίπης ήταν ισχυρότερο από το πρώτο. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί επειδή η «κοιλάδα» ανάμεσα στα δύο κύματα ήταν σε υψηλότερο επίπεδο (ανάμεσα στο 1ο και στο 2ο) παρά όταν ξεκίνησε από το μηδέν.

Δ. Παρασκευής: Αν θα σημειωθεί ένα 3ο κύμα της πανδημίας εξαρτάται από το πότε και πώς θα ανοίξουμε μετά το 2ο αυτό lockdown, από το ποια θα είναι μετά η κινητικότητα και η συμπεριφορά του κοινού (ως προς την τήρηση των μέτρων), από το αν θα ξεκινήσει άμεσα ο εμβολιασμός, σε ποια κατάσταση θα είναι το σύστημα Υγείας, τι περιθώρια θα έχουμε… Είναι πολλές οι παράμετροι και θα δούμε πώς θα εξελιχθούν.

-Καθώς τα αποτελέσματα του εμβολιασμού του πληθυσμού δεν πρόκειται να φανούν πριν το καλοκαίρι, εκτιμάτε ότι τότε αναμένουμε να γίνει με ασφάλεια το «άνοιγμα» της κοινωνίας;

Α. Λινού: Ίσως και μετά το καλοκαίρι! Δε νομίζω να μπορέσουμε να καλύψουμε το 70% του πληθυσμού (που απαιτείται για να υπάρξει ασφαλής ανοσία) με εμβόλιο πριν τον Αύγουστο. Μετά τον εμβολιασμό θα μπορούμε να πούμε ότι επανερχόμαστε.

Δ. Παρασκευής: Θα μπορούμε να μιλάμε για «άνοιγμα της κοινωνίας» με πολλά εισαγωγικά, σίγουρα μετά το καλοκαίρι…

Τέλος, μιλήσαμε με την κυρία Αθηνά Λινού για το αν θα αποτελούσε πιο άμεση ανακούφιση για το σύστημα υγείας και την ασφάλεια του πληθυσμού η εισαγωγή στη χώρα μας των πιο αποτελεσματικών φαρμάκων για όσους έχουν μολυνθεί και νοσούν: των μονοκλωνικών αντισωμάτων.

Α. Λινού: Τα μονοκλωνικά δε μειώνουν τη θνητότητα. Αυτό που πιθανότατα προσφέρουν είναι η μείωση της σοβαρότητας της νόσησης, να μπαίνουν, δηλαδή λιγότεροι ασθενείς στις ΜΕΘ. Αλλά το θέμα δεν είναι τόσο απλό, καθώς δεν έχουν ολοκληρωθεί οι μελέτες ακόμα για τα φάρμακα αυτά. Και δεν είναι και μόνο θέμα κόστους είναι και θέμα ουσίας. Αυτά τα φάρμακα χορηγούνται στο νοσοκομείο και παραμένει εκεί για λίγο μετά τη χορήγηση ο ασθενής.

Μέχρι στιγμής, με τις μελέτες που έχουμε, φαίνεται να αποδίδουν ως προς το ότι κάνουν λίγο πιο ήπια την πορεία της νόσου. Αλλά δε μειώνουν τους θανάτους. Μπορεί με την ολοκλήρωση των μελετών να έχουμε άλλα πιο συγκεκριμένα δεδομένα. Όπως έγινε και με τα εμβόλια, που άλλα βρίσκονταν μπροστά, όπως της Οξφόρδης, και άλλα τελικά ολοκλήρωσαν πρώτα τις διαδικασίες.