#CoronaDictator: Στον “γύψο” η ουγγρική δημοκρατία – Η Ευρώπη κοιτάζει αμήχανη

«…Η Ελλάδα είναι κράτος δικαίου και τα περιθώρια περιορισμού των ατομικών ελευθεριών ορίζονται στο Σύνταγμα και στον χάρτη θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης…»: με τη φράση αυτή στο μήνυμά της για την επέτειο της 25^ης Μαρτίου η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου αποτύπωνε τον προβληματισμό ευρωπαίων νομικών και πολιτικών για τη νέα πραγματικότητα που έρχεται να επιβάλλει ο κοροναϊός διεθνώς, ιδίως σε σχέση με την περιστολή των ελευθεριών που απολαμβάνουμε στη σύγχρονη κοινοβουλευτική δημοκρατία.

Δεν πέρασαν πολλά 24ωρα και οι εύλογες ανησυχίες των υπέρμαχων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επιβεβαιώθηκαν. Το ουγγρικό Κοινοβούλιο υιοθετούσε νομοσχέδιο που δίνει τη δυνατότητα στην κυβέρνηση του Βίκτορα Ορμπάν να νομοθετεί με διατάγματα, και μάλιστα στο πλαίσιο μιας επ’ αόριστον κατάστασης έκτακτης ανάγκης με αφορμή -τι άλλο;- τον κοροναϊό. Ενώ, θέλοντας να προλάβει τυχόν… αντιρρήσεις, άρθρο του ίδιου νόμου προβλέπει έως και πέντε χρόνια φυλάκιση για τη μετάδοση «ψευδών ειδήσεων» όσον αφορά τον ιό ή τα κυβερνητικά μέτρα.

Για τον Ούγγρο πρωθυπουργό δεν στάθηκε εμπόδιο ούτε το γεγονός ότι δεν διαθέτει πλειοψηφία 4/5 στο Κοινοβούλιο για την υπερψήφιση ενός νομοσχεδίου με τέτοιες προβλέψεις, καθώς άλλαξε εν τω μεταξύ το νόμο, με αποτέλεσμα η πλειοψηφία 2/3 -την οποία διαθέτει- να του δώσει το πράσινο φως για τις υπερεξουσίες που ήθελε να αποκτήσει. Τελικώς, το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας ήταν 137 βουλευτές υπέρ και 53 κατά, ενώ από εκείνη τη στιγμή -και για όποιον δεν είχε πάρει ακόμη το μήνυμα- πάνοπλοι στρατιώτες άρχισαν να κυκλοφορούν στους δρόμους της Βουδαπέστης, υπό το πρόσχημα καταστολής κρουσμάτων βίας και κλοπών…

«Μουδιασμένα» τα κόμματα της αντιπολίτευσης ζητούσαν τον περιορισμό της χρονικής έκτασης της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης στις 90 ημέρες. Περισσότερο θαρραλέα, εκτός των συνόρων, η ευρωβουλευτής Κλάρα Ντόμπρεβ (από την Ομάδα των Σοσιαλιστών) εκδήλωνε την ανησυχία της ότι ο πρωθυπουργός της πατρίδας της θα εκμεταλλευτεί την κρίση για να ενισχύσει την δύναμή του.

«Δεν πρόκειται για την κορόνα-κρίση, αλλά για μια ανελεύθερη πολιτική. Ελλείψει προσφύγων ο Ορμπάν χρειάζεται τώρα νέες εικόνες εχθρών», αποκάλυπτε η μαχητική ευρωβουλευτής.

Μεγάλο βάρος της αντίδρασης, εντός των ουγγρικών συνόρων, στα σχέδια Ορμπάν, σηκώνουν οι οργανώσεις προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με τον Ντέιβιντ Χιγκ, διευθυντή του ουγγρικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας να δηλώνει: «Αυτό το νομοσχέδιο θα δημιουργήσει μια αόριστη και ανεξέλεγκτη κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και θα δώσει στον Βίκτορα Ορμπάν και την κυβέρνησή του ‘λευκή κάρτα’ στον περιορισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Ενώ και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ανακοίνωνε ότι «παρακολουθεί με ανησυχία τις πολιτικές εξελίξεις» στην Ουγγαρία.

Άμεσα αντέδρασαν και οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης δημιουργώντας το hashtag #CoronaDictator, δηλαδή ο κορονα-δικτάτορας!

Χαρακτηριστικά, εξάλλου, ήταν όσα μετέδιδε από τη Βουδαπέστη ο δημοσιογράφος του “Euronews”: «Ακόμη και οι πιο έμπειροι συνταγματολόγοι δεν γνωρίζουν τι ακριβώς σημαίνει αυτή η ειδική έννομη τάξη, όλοι όμως συμφωνούν ότι χωρίς ένα ισχυρό Συνταγματικό Δικαστήριο εναπόκειται στη συνείδηση της κυβέρνησης το κατά πόσο θα σεβαστεί τους δημοκρατικούς θεσμούς. Γιατί στην πιο ακραία κατάσταση η κυβέρνηση μπορεί να διαλύσει το Κοινοβούλιο».

Η ευρωπαϊκή αντίδραση (;)

Και η Ευρώπη; Κάπως έπρεπε να αντιδράσει…

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σημείωσε, σε γραπτή ανακοίνωση, ότι «η δημοκρατία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς ελεύθερα και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης». Επίσης, ότι «είναι θεμελιώδους σημασίας τα έκτακτα μέτρα να μην λειτουργούν εις βάρος των θεμελιωδών αρχών και αξιών μας (…) Οποιαδήποτε μέτρα πρέπει να βρίσκονται εντός των ορίων του αναγκαίου και να είναι αυστηρά αναλογικά. Δεν μπορούν να διαρκούν επ’ αόριστον (…) οι κυβερνήσεις πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα μέτρα αυτά υπόκεινται σε συστηματικό έλεγχο», αναφέρεται στην ανακοίνωση της προέδρου της Κομισιόν.

Το ενδιαφέρον είναι ότι στη μάλλον υποτονική αυτή αντίδραση απάντησε ο Ούγγρος πρωθυπουργός ανεβάζοντας τους τόνους: «Το είπα ξεκάθαρα στους ευρωπαίους κλαψιάρηδες ότι δεν έχω χρόνο να συζητήσω νομικά θέματα, συναρπαστικά χωρίς αμφιβολία, αλλά θεωρητικά, όταν πρέπει να σωθούν ζωές».

Και στην επιθετική, προσβλητική, αυτή δήλωση του Β. Ορμπάν πώς ανταπάντησε η Κομισιόν; Δια του εκπροσώπου της, Έρικ Μαμέρ, περιορίστηκε να θυμίσει ότι η Ουγγαρία μπορεί να κάνει χρήση των πόρων από το νέο ειδικό ταμείο, ύψους 5 δισ. ευρώ, για μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας και ότι ως χώρα που παίρνει τις περισσότερες εισφορές από Κοινοτικούς πόρους, έχει στη διάθεσή της ποσά δισεκατομμυρίων από τις Βρυξέλλες. Αποθέωση της πολιτικής κατευνασμού του Τσάμπερλεν…

Η κριτική μπορεί να μην ήρθε από τις Βρυξέλλες, ήρθε όμως από το Στρασβούργο, από το Συμβούλιο της Ευρώπης, το οποίο προειδοποιούσε, από την πλευρά του, ότι μία «επ’ αόριστον και ανεξέλεγκτη κατάσταση έκτακτης ανάγκης δεν μπορεί να εγγυηθεί τον σεβασμό των θεμελιωδών αρχών της δημοκρατίας». Μάλιστα, η Γενική Γραμματέας του Συμβουλίου, Μαρία Πεϊτσίνοβιτς Μπούριτς, υπογράμμιζε την υποχρέωση της Βουδαπέστης να διαφυλάξει τον πυρήνα των δημοκρατικών αρχών, με την ταυτόχρονη επισήμανση ότι οι συζητήσεις στα ΜΜΕ αποτελούν εκφάνσεις ελεύθερης και δημοκρατικής τάξης πραγμάτων. Ενώ ακόμη και ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη διαμαρτυρήθηκε για τη νέα νομοθεσία επειδή δεν πληροί τα διεθνή δημοκρατικά πρότυπα.

Ματέο Ρέντσι: Να τεθεί εκτός Ε.Ε. η Ουγγαρία

Μεταξύ εκείνων, λίγων, που διέσωσαν την τιμή της Ευρώπης ήταν ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας και νυν γερουσιαστής της Φλωρεντίας, Ματέο Ρέντσι. Έγραψε στο twitter: «Επί χρόνια ονειρευόμουν τις ‘Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης’. Και για αυτόν ακριβώς τον λόγο, έχω το δικαίωμα, και την υποχρέωση, να πω ότι μετά από αυτό που έκανε σήμερα ο Ορμπάν, η Ευρωπαϊκή Ένωση ΠΡΕΠΕΙ να δράσει. Και να τον κάνει να αλλάξει στάση. Ή απλά, να διώξει την Ουγγαρία από την Ένωση».

Προσωπική επίθεση στον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας εξαπέλυσε και ο επικεφαλής των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, Σεργκέι Στάνισεφ, τον οποίον και αποκάλεσε «υπότροπο δράστη» αναφορικά με την υπονόμευση των δημοκρατικών αρχών. «Τώρα πέτυχε αυτό που για καιρό ονειρευόταν, να συγκεντρώσει μεγάλο αριθμό εξουσιών και να μην υπόκειται σε έλεγχο. Δεν είναι να τον εμπιστεύεται κανείς. Έχει ήδη καταφερθεί κατά των ΜΜΕ, της δικαιοσύνης και των εργαζομένων, τώρα στόχος του είναι οι θεμελιώδεις δημοκρατικές αρχές», σημείωνε εμφατικά ο Σ. Στάνισεφ.

Ελληνικές αντιδράσεις

Λιγοστές οι αντιδράσεις από τη χώρα μας: μεταξύ αυτών, ο αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Δημήτρης Παπαδημούλης κατηγορούσε τον Ορμπάν ότι «μεθοδεύει να κλείσει την ουγγρική Βουλή ως το τέλος του 2020 και να κυβερνά με διατάγματα! (…) ο κοροναϊός ως πρόσχημα για τον εκφασισμό!».

«Ποιος άλλος θα έκανε την πρώτη κίνηση στην ΕΕ, αν όχι ο Ορμπάν…», διερωτάτο -ρητορικώς…- ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Φίλης, που θύμιζε ότι πρώτοι ο Χίτλερ και ο Μεταξάς είχαν βάλει στον «πάγο» την κοινοβουλευτική Δημοκρατία. «Οι εξελίξεις στην Ουγγαρία προκαλούν την εύλογη ανησυχία και την αντίδραση όλων των δημοκρατικών δυνάμεων στην Ευρώπη» σχολίαζε εξάλλου ο Τομέας Διεθνών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Τι ισχύει σε Ελλάδα-Ευρώπη

Η πανδημία πλήττει φυσικά όλη την Ευρώπη και την υφήλιο, και άρα εκ των πραγμάτων τα Κοινοβούλια όφειλαν να προσαρμοσθούν στα νέα δεδομένα, όχι φυσικά με τον τρόπο του Β. Ορμπάν…

Στην Ελλάδα, μετά από σχετική απόφαση της Διάσκεψης των Προέδρων, το Κοινοβούλιο έχει κατεβάσει ταχύτητες: μόλις ένα νομοσχέδιο ψηφίζεται ανά εβδομάδα ενώ από τώρα και στο εξής η Βουλή παραμένει κατά βάση ανοιχτή για την ψήφιση των Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου. Για τα νομοσχέδια μία συνεδρίαση στην αρμόδια επιτροπή και άλλη μία στην Ολομέλεια, κρίθηκαν αρκετές, ενώ την ημέρα τελικής συζήτησης των νομοσχεδίων, πραγματοποιείται και ο κοινοβουλευτικός έλεγχος (κυρίως για θέματα που άπτονται του κοροναϊού). Παρόντες; Οι απολύτως αναγκαίοι, δηλαδή ο αρμόδιος υπουργός, οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι των κομμάτων, οι εισηγητές.

Την ίδια στιγμή, στην Ισπανία, Βουλή και Γερουσία ψηφίζουν, δια της τηλεματικής, μόνο ό,τι αφορά τον κοροναϊό.

Στο Βερολίνο, αντιθέτως, οι συνήθως προνοητικοί Γερμανοί δεν έχουν προβλέψει ηλεκτρονική ψηφοφορία στο Κοινοβούλιο, ως εκ τούτου πραγματοποιούνται συνεδριάσεις με παρόντες το 1/3 των 709 βουλευτών, κατ’ αναλογίαν της κοινοβουλευτικής δύναμης των κομμάτων. Σε απόσταση ασφαλείας -υπάρχουν ήδη κρούσματα μεταξύ των εθνοπατέρων- οι βουλευτές συζητούν και παίρνουν αποφάσεις μόνο για θέματα, η ψήφιση των οποίων δεν γίνεται να αναβληθεί.

Το βρετανικό Κοινοβούλιο είναι σε καθεστώς πασχαλινών διακοπών, με το βλέμμα να στρέφεται στην 21^η Απριλίου, ημερομηνία κατά την οποία είναι προγραμματισμένο να ανοίξει. Χθες, όμως, εκατό βουλευτές ζήτησαν, με επιστολή τους, να πραγματοποιούνται οι εργασίας του Κοινοβουλίου χωρίς φυσική παρουσία.

Τέλος, την οδό των τηλεδιασκέψεων και των ηλεκτρονικών ψηφοφοριών έχει από την πρώτη στιγμή επιλέξει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με την ατζέντα του να είναι προσαρμοσμένη στα του κοροναϊού.

Νίκος Παπαδημητρίου