Σε ποιό βάθος μπορεί να φτάσει ένας δύτης;- Το νέο πείραμα με μείγμα υδρογόνου και το “φαινόμενο Μαρτίνι”

Διακόσια τριάντα μέτρα σε μια από τις βαθύτερες υποθαλάσσιες σπηλιές της Γης, ο Ρίτσαρντ Χάρι Χάρις ήξερε ότι όχι πολύ μπροστά του βρισκόταν ένα βάραθρο 15 μέτρων που οδηγούσε σε ένα μέρος που κανένας άνθρωπος δεν είχε ξαναδεί.

Για να φτάσουμε εκεί χρειάστηκαν δύο ελικόπτερα, περιγράφει το MIT Review τρεις εβδομάδες δοκιμαστικών καταδύσεων, δύο τόνοι εξοπλισμού και σκληρή δουλειά για να ξεπεραστούν ένας απροσδόκητος αριθμός τεχνικών προβλημάτων. Αλλά εκείνη τη στιγμή, ο Χάρις υπνωτίστηκε από αυτό που ήταν μπροστά του: το απέραντο, μαύρο, άγνωστο.

Κοιτώντας το, ένιωσε το γνωστό τράβηγμα — ίσως μπορούσε να πάει λίγο πιο μακριά. Αντίθετα, κοίταξε τον καταδυτικό συνεργάτη του, Κρεγκ Τσάλεν, που επιπλέει λίγα μέτρα δεξιά του. Και οι δύο καταδύονταν όλο και σε πιο επικίνδυνες σπηλιές για χρόνια, καθιστώντας τους δύο από τους λίγους ανθρώπους με τις ικανότητες να βοηθήσουν στη διάσωση της ομάδας ποδοσφαίρου της Ταϊλάνδης που παγιδεύτηκε σε μία το 2018. Γνώριζαν τον ακραίο κίνδυνο και ο καθένας άλλο, καλά. Ακόμη και μέσα από τα γυαλιά και το επιστόμιο της αναπνευστικής συσκευής, με τους τέσσερις χοντρούς εύκαμπτους σωλήνες που κυλούσαν γύρω από το πρόσωπό του σαν χαυλιόδοντες μαμούθ, ο Χάρις μπορούσε να δει ότι ο Τσάλεν ένιωθε το ίδιο. Και οι δύο ήθελαν πολύ να σπρώξουν μπροστά στη σκοτεινή έκταση.

Αντίθετα, με το σύνθημα του Χάρις, γύρισαν πίσω. Δεν ήταν εκεί για να ξεπεράσουν τα 245 μέτρα – ένα βάθος που είχαν φτάσει τρία χρόνια νωρίτερα. Ούτε ήταν εκεί για να κάνουν ρεκόρ βάθους – αυτό θα σήμαινε ότι θα ξεπεράσουν τα 308 μέτρα. Ήταν εκεί για να δοκιμάσουν αυτό που έβλεπαν ως πιθανό κλειδί για το ξεκλείδωμα βάθους πέρα ​​από ακόμη και τα 310 μέτρα: την αναπνοή υδρογόνου.

Το πρόβλημα υπάρχει για περισσότερο από έναν αιώνα: Πώς μπορεί ένα ανθρώπινο σώμα να αντέξει την υποβρύχια πίεση σημαντικά πέρα ​​από το φυσικό του κατώφλι; Οι ναυτικές μονάδες και οι υπεράκτιες εταιρείες πετρελαίου σε όλο τον κόσμο έχουν επενδύσει εδώ και καιρό για να το ανακαλύψουν με ισχύ και κέρδος, και στις δεκαετίες του 1970 και του ’80 η έρευνά τους άρχισε να φιλτράρεται στον κόσμο των πολιτών, όπου οι άνθρωποι δοκίμαζαν τα όρια της περιέργειάς τους.
Αυτό περιλάμβανε άτομα όπως ο Sheck Exley, καθηγητής μαθηματικών γυμνασίου στο Live Oak της Φλόριντα. Ο Exley έγινε διεθνές είδωλο στην καταδυτική κοινότητα για τις καταδύσεις του που έσπασαν ρεκόρ — ξεπερνώντας, σε ορισμένες περιπτώσεις, τα όρια των στρατιωτικών και εμπορικών επαγγελματιών. Βουτούσε στις υποβρύχιες σπηλιές της Βόρειας Φλόριντα από τότε που ήταν έφηβος – το 1972, σε ηλικία 23 ετών, ήταν ο πρώτος άνθρωπος στον κόσμο που κατέγραψε 1.000 σπηλιές – και η εξερεύνηση τους ήταν αυτό που τον ώθησε να προχωρήσει βαθύτερα. Είχε κολλήσει από την πρώτη του κατάδυση στο Crystal River της Φλόριντα το 1966. «Περιπλανήθηκα στο σπήλαιο εκεί, τα μάτια μου προσαρμόστηκαν και κολύμπησα λίγο πιο πέρα, κοιτάζοντας το σκοτάδι», είπε. είπε στο AquaCorps , ένα περιοδικό για δύτες, το 1992. «Υποθέτω ότι κοιτούσα σε αυτό το σκοτάδι από τότε.»

Το “φαινόμενο Μαρτίνι”

Στα 40 μέτρα περίπου, η αναπνοή του μίγματος αερίων που ονομάζουμε αέρα -78% άζωτο, 21% οξυγόνο και 1% ιχνοαέρια- προκαλεί νάρκωση αδρανούς αερίου ή το «φαινόμενο μαρτίνι», που ονομάζεται από την κατάσταση ανικανότητας που προκαλεί. Λίγο πιο βαθιά και το οξυγόνο γίνεται τοξικό. Για χρόνια, το ναυτικό των ΗΠΑ και της Βρετανίας χρησιμοποιούσαν ήλιο για να αραιώσουν το οξυγόνο και το άζωτο στη δεξαμενή ενός δύτη ως μέσο αντιμετώπισης και των δύο αυτών προβλημάτων, αλλά λίγοι ξένοι το γνώριζαν. Το 1981, αφού ο Γερμανός δύτης σπηλαίων Jochen Hasenmayer έφτασε τα 143 μέτρα χρησιμοποιώντας ένα μείγμα ηλίου, ο Exley άρχισε να το χρησιμοποιεί επίσης – παρά τη γνώση ότι μόλις λίγα χρόνια νωρίτερα, δύο δύτες στη Φλόριντα είχαν πειραματιστεί με το μείγμα και πέθαναν.

Μείγμα αερίων

Οι δύτες που ξεπερνούν τα 40 μέτρα συνήθως δεν χρησιμοποιούν σταθερή αναλογία αερίων—κυκλοφορούν μέσα από μείγματα αζώτου, οξυγόνου και ηλίου καθώς κατεβαίνουν και ανεβαίνουν, τροποποιώντας τα ανάλογα με την τοποθεσία, τη θερμοκρασία του νερού, τη νευρολογική ανοχή στη νάρκωση και πολλά άλλα μεταβλητές. Οι πίνακες αποσυμπίεσης, οι οποίοι εκθέτουν διαφορετικά μείγματα αερίων και τον χρόνο που πρέπει να δαπανηθεί για την αναπνοή τους, παρέχουν έναν ακριβή οδικό χάρτη για αυτή τη διαδικασία—πολύ απαραίτητο, καθώς η πολύ γρήγορη άνοδος απελευθερώνει τα συσσωρευμένα αέρια στο αίμα και τον ιστό ενός δύτη με τον τρόπο που ξεβιδώνει το καπάκι σε ένα μπουκάλι σόδα απελευθερώνει φυσαλίδες, με αποτέλεσμα την επώδυνη, συχνά εξουθενωτική κατάσταση που είναι γνωστή ως κάμψεις. Χωρίς τα τραπέζια, η ανάβαση από μεγάλα βάθη ήταν πολύ επικίνδυνη. Αλλά η δημιουργία τους απαιτούσε τεχνολογία υψηλού επιπέδου και αρχεία δεδομένων που δεν ήταν διαθέσιμα στους περισσότερους ανθρώπους.

Το πρόβλημα υπάρχει για περισσότερο από έναν αιώνα: Πώς μπορεί ένα ανθρώπινο σώμα να αντέξει την υποβρύχια πίεση σημαντικά πέρα ​​από το φυσικό του κατώφλι; Οι ναυτικές μονάδες και οι υπεράκτιες εταιρείες πετρελαίου σε όλο τον κόσμο έχουν επενδύσει εδώ και καιρό για να το ανακαλύψουν με ισχύ και κέρδος, και στις δεκαετίες του 1970 και του ’80 η έρευνά τους άρχισε να φιλτράρεται στον κόσμο των πολιτών, όπου οι άνθρωποι δοκίμαζαν τα όρια της περιέργειάς τους.

Πηγή: MIT Review