Ποια είναι “USAID” και τι σημαίνει για την Ουκρανία η “αναστολή” από τον Τραμπ

Από τη πρώτη στιγμή που και επίσημα ο Ντόναλντ Τραμπ έγινε ο 47^ος Πρόεδρος των ΗΠΑ, έπιασε δουλειά, υπογράφοντας δεκάδες προεδρικά διατάγματα, κάνοντας σαφές ότι θα ακολουθήσει μια εντελώς διαφορετική πολιτική από την κυβέρνηση Μπάιντεν. Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), την Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, ήταν κάτι αναμενόμενο καθώς ο Τραμπ το είχε κάνει και στην πρώτη του θητεία. Αυτό που προκάλεσε όμως εντύπωση, και σε κάποιες χώρες έντονο προβληματισμό, ήταν η 90ήμερη αναστολή της αμερικανικής βοήθειας προς ξένες χώρες που ανακοίνωσε ο νέος Πρόεδρος και θα επηρεάσει κυρίως τα κονδύλια που χορηγούνται από τις κυβερνητικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, με την πιο γνωστή από τις οποίες να είναι η Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης των Ηνωμένων Πολιτειών (USAID).

Μια υπηρεσία που δραστηριοποιείται έντονα στην Ουκρανία, όπου χρηματοδοτεί σήμερα δεκάδες έργα, σύμφωνα με πληροφορίες στον ιστότοπο της USAID.

Η USAID παρείχε επίσης άμεση δημοσιονομική στήριξη στην κυβέρνηση της Ουκρανίας. Σύμφωνα με τον ιστότοπο του Οργανισμού, από τις 24 Φεβρουαρίου 2022, η USAID έχει παράσχει στην Ουκρανία 2,6 δισεκατομμύρια δολάρια σε ανθρωπιστική βοήθεια, 5 δισεκατομμύρια δολάρια σε αναπτυξιακή βοήθεια και περισσότερα από 30 δισεκατομμύρια δολάρια σε άμεση δημοσιονομική στήριξη.

• Ο Ουκρανός βουλευτής Γιάροσλαβ Ζελέζνιακ της παράταξης Golos δήλωσε ότι το διάταγμα που υπέγραψε ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με την αναστολή της διεθνούς βοήθειας δεν αφορά τις στρατιωτικές προμήθειες προς τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ουκρανία έχει ήδη σχεδόν επιλέξει τη βοήθεια που ενέκρινε η Ουάσιγκτον, την οποία αποφάσισε ο Τζο Μπάιντεν τους τελευταίους μήνες της προεδρίας του και θα χρειαστούν νέες αποφάσεις του Κογκρέσου για τη χορήγηση νέου πακέτου βοήθειας.

«Αυτό δεν μας αφορά. Τη βοήθεια του Κογκρέσου την επιλέξαμε (έχει μείνει μόνο ένα μέρος από τον πρόεδρο, αλλά αυτό δεν έχει καμία σχέση με το εκτελεστικό διάταγμα). Η νέα βοήθεια δεν ψηφίστηκε από το Κογκρέσο», διαβεβαίωσε ο Ζελέζνιακ.

• Το ίδιο το διάταγμα κάνει λόγο για την αναστολή όλων των προγραμμάτων εξωτερικής χρηματοδότησης, τόσο από τις αμερικανικές κυβερνητικές υπηρεσίες, η πιο γνωστή από τις οποίες είναι η USAID, όσο και από τις υπηρεσίες, δηλαδή τα υπουργεία. Όμως το έγγραφο ξεκαθαρίζει ότι η διακοπή αφορά «αναπτυξιακά προγράμματα». Το αν αυτό περιλαμβάνει και τη στρατιωτική βοήθεια δεν είναι σαφές.

Παράλληλα, η Ουκρανία έλαβε χρήματα από κυβερνητικούς οργανισμούς των ΗΠΑ (για παράδειγμα, την αναφερόμενη USAID) για την αποκατάσταση του ενεργειακού τομέα, του γεωργικού τομέα, την αποκατάσταση του στρατού και την υποστήριξη διαφόρων δημόσιων οργανώσεων και ακτιβιστών. Τίποτα δεν έχει αναφερθεί ακόμη σχετικά με την τύχη αυτών των προγραμμάτων. Αλλά σύμφωνα με τη λογική του διατάγματος του Τραμπ, ενδέχεται να σταματήσουν.

Οι περισσότερες από τις συμβάσεις έχουν συναφθεί από τηνUSAID με αμερικανικούς οργανισμούς. Ένας από τους μεγαλύτερους επιχορηγούμενους είναι η Chemonics International Inc., μια μεγάλη εταιρεία συμβούλων με έδρα την Ουάσινγκτον, η οποία επιβλέπει έργα για τη βελτίωση της «βιωσιμότητας της ουκρανικής δημοκρατίας», την υποστήριξη της αποκέντρωσης και την ενίσχυση του συστήματος δικαιοσύνης στην Ουκρανία. Ορισμένα από αυτά τα έργα έχουν προγραμματιστεί να διαρκέσουν έως το 2026.

• Η USAID υποστηρίζει επίσης το πρόγραμμα μέσων ενημέρωσης Internews Network, το οποίο πρόκειται να λήξει στις 30 Σεπτεμβρίου 2025. Στόχος του προγράμματος αυτού είναι «η ενίσχυση του ρόλου των μέσων ενημέρωσης στις δημοκρατικές διαδικασίες της Ουκρανίας και η αύξηση της πρόσβασης των πολιτών σε ποιοτικές πληροφορίες για την αντιμετώπιση των επιβλαβών επιρροών και τη στήριξη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης».

Επιπλέον, το Internews Ukraine έλαβε χρηματοδότηση για ένα πρόγραμμα προώθησης μεταρρυθμίσεων που θα «ενισχύσουν την Βουλή της Ουκρανίας ως ένα σύγχρονο, αποτελεσματικό θεσμό που προωθεί τη λογοδοσία και τη δημοκρατική ανάπτυξη στην Ουκρανία».

• Η διεθνής μη κερδοσκοπική οργάνωση Pact έλαβε χρηματοδότηση από την USAID για διάφορα προγράμματα ενίσχυσης της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και στον τομέα της ιατρικής.

Για παράδειγμα, το πρόγραμμα για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα του συστήματος δημόσιας υγείας στην Ουκρανία (που διαρκεί έως το 2027) έχει ως στόχο να «ενισχύσει την ικανότητα της ουκρανικής κυβέρνησης να προλαμβάνει, να ανιχνεύει και να ανταποκρίνεται σε απειλές για τη δημόσια υγεία, να υποστηρίζει κρίσιμες υπηρεσίες δημόσιας υγείας σε περιόδους κρίσης και να επεκτείνει την υποστήριξη της ψυχικής υγείας για τους πληθυσμούς που έχουν πληγεί από τον πόλεμο».

Το ιδιωτικό Ίδρυμα Eurasia Foundation έλαβε χρηματοδότηση για ένα πρόγραμμα σχετικά με τον «ψηφιακό μετασχηματισμό της Ουκρανίας». Το πρόγραμμα αυτό επρόκειτο να λήξει τον Δεκέμβριο του 2028.

• Η παγκόσμια εταιρεία DAI έλαβε επιχορήγηση από την USAID το 2020 για ένα πρόγραμμα κυβερνοασφάλειας κρίσιμων υποδομών στην Ουκρανία, το οποίο θα ολοκληρωνόταν στις 16 Σεπτεμβρίου 2025. Το έργο έχει τρεις συνιστώσες: ενίσχυση του ευνοϊκού περιβάλλοντος, ανάπτυξη του εργατικού δυναμικού και δημιουργία βιώσιμης βιομηχανίας κυβερνοασφάλειας. Στη δέσμη μέτρων DAI περιλαμβάνονται επίσης έργα κατά της διαφθοράς και έργα στον τομέα της αγροτικής βιομηχανίας.

Το Κέντρο Ελεγκτικής Αριστείας του Ελεγκτικού Επιμελητηρίου των ΗΠΑ υλοποιεί ένα έργο για να βοηθήσει το Ελεγκτικό Επιμελητήριο της Ουκρανίας στον έλεγχο των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού, συμπεριλαμβανομένης της άμεσης δημοσιονομικής στήριξης από την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Το έργο αυτό έχει προγραμματιστεί να διαρκέσει από τον Ιανουάριο του 2023 έως τον Ιανουάριο του 2026.

• Η Πρωτοβουλία για το Κράτος Δικαίου του Αμερικανικού Δικηγορικού Συλλόγου συμμετέχει σε ένα πρόγραμμα από τον Μάιο του 2024 έως τον Μάιο του 2029 για να βοηθήσει τους Ουκρανούς «να επιτύχουν δικαιοσύνη και να αντιμετωπίσουν τις κοινωνικές διαιρέσεις που δημιουργήθηκαν από την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας».

Η IREX, ένας παγκόσμιος οργανισμός ανάπτυξης και εκπαίδευσης, επιβλέπει το πρόγραμμα «Εθνική ταυτότητα της Ουκρανίας μέσω της νεολαίας». Το έργο διαρκεί έως το 2027 και στόχος του είναι να «ενισχύσει το αίσθημα προσωπικής ευθύνης για το δημοκρατικό ευρωπαϊκό μέλλον της Ουκρανίας μεταξύ των νέων, κινητοποιώντας περαιτέρω την ηγεσία των νέων γύρω από την αξιακή έννοια της ουκρανικής ταυτότητας».

Το δίκτυο πολιτών OPORA έλαβε χρηματοδότηση για ένα σχέδιο παρακολούθησης των εκλογών και των πολιτικών διαδικασιών. Η περίοδος του έργου είναι από την 1η Νοεμβρίου 2022 έως τις 31 Ιανουαρίου 2026.