Ανάλυση: Ευρώπη… “κλίνατε επί (άκρα)δεξιά” με ισχυρούς “Δούρειους Ίππους”

Ο κόσμος στον οποίο ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκινά τη δεύτερη θητεία του ως πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών ελάχιστα μοιάζει με τον κόσμο στον οποίο κέρδισε την πρώτη του προεδρία το 2016. Στην Ευρώπη, η Ρωσία διεξάγει εδώ και τρία χρόνια έναν πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας και η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να διστάζει να θέσει τους βασικούς πυλώνες μιας ενιαίας αμυντικής στρατηγικής που θα της επιφυλάξει θέση στην πρώτη σειρά της νέας γεωπολιτικής σκηνής. Επιπρόσθετα οι αλλεπάλληλες δηλώσεις και απειλές του Τραμπ ενοχλούν τους αξιωματούχους στο Παρίσι, το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες και αποτελούν μουσική στα αυτιά των κυβερνώντων ηγετών στη Ρώμη και τη Βουδαπέστη και των συμμαχικών τους ακροδεξιών δυνάμεων και κομμάτων, που προσβλέπουν σε μια «χρυσή εποχή» που θα ανθίσει κατά τη δεύτερη εποχή Τραμπ.

Τα μεγάλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα δεν κρύβουν πλέον την ανησυχία τους για τις επιπτώσεις του νέου αμερικανικού ανέμου, ο οποίος άρχισε να πνέει στον κόσμο. Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν πριν την τελετή ορκωμοσίας, ανακοίνωσε ότι η δεύτερη θητεία του Τραμπ θα εκτοξεύσει τα φτερά της νέας ευρωπαϊκής δεξιάς. Υπόσχεται δε μια χρυσή εποχή στις σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών, λέγοντας: «κηρύσσω τη δεύτερη φάση της μεγάλης επίθεσης με στόχο την κατάκτηση της Ευρώπης».

• Σε αντίθεση με την κατάσταση κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του, όταν τα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη ήταν απλώς περιθωριακά σχέδια στην πολιτική σκηνή. Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι του Τραμπ έχουν πλέον επιρροή, εντός και εκτός κυβέρνησης, και βρίσκονται σε πλήρη αρμονία με τις ριζοσπαστικές ιδέες και θέσεις του για τη μετανάστευση, το περιβάλλον και τα κοινωνικά ζητήματα, και μοιράζονται το γεωπολιτικό του όραμα για έναν κόσμο όπου οι συμμαχίες βασίζονται σε εμπορικά συμφέροντα και όχι σε πολιτικές ιδέες και πεποιθήσεις.

Δεν είναι μυστικό ότι οι μεγάλες ευρωπαϊκές ανησυχίες δεν περιορίζονται μόνο στα σχεδιαζόμενα εμπορικά μέτρα του νέου προέδρου των ΗΠΑ, αλλά οι πιο σοβαρές ίσως προέρχονται από τη «συνταγή» του για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και την τύχη του αμυντικού μανδύα του ΝΑΤΟ για τις ευρωπαϊκές χώρες.

Η νέα αμερικανική εποχή γνωρίζει ότι οι «δούρειοι ίπποι» που καυχιέται ότι κέρδισε στην Ευρώπη δεν είναι πλέον εκείνα τα κόμματα-παρίες, τα οποία είχαν τεθεί σε καραντίνα από τις παραδοσιακές δυνάμεις πριν από δεκαετίες και εμπόδιζαν την πρόσβασή τους σε θέσεις αποφάσεων και εξουσίας, αλλά βρέθηκαν στα κέντρα εξουσίας και τώρα είναι πρόθυμα, με την απλόχερη υποστήριξη της ψηφιακής ολιγαρχίας, να επεκτείνουν τη δημοτικότητά τους και την άμεση επιρροή τους, αφού έγιναν το τρίτο μπλοκ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

• Όχι μόνο έχουν αυξηθεί σε εκλογικό επίπεδο, στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Αυστρία, την Ιταλία, την Ισπανία και τη Ρουμανία, αλλά οι ιδέες και οι προτάσεις τους έχουν γίνει ευρέως αποδεκτές από την κοινή γνώμη και είναι σχεδόν ταυτόσημες με εκείνες του Τραμπ, για παράδειγμα, για τη μετανάστευση ή τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Η ιδέα ενός τείχους για την αποτροπή της εισόδου των μεταναστών, για παράδειγμα, απορρίφθηκε σε όλο το πολιτικό και κοινωνικό τοπίο στην Ευρώπη, αλλά σήμερα πολλές ευρωπαϊκές χώρες εξετάζουν πολιτικές για την αποτροπή της παράνομης μετανάστευσης που δεν είναι λιγότερο ριζοσπαστικές από την ιδέα του τείχους.

Οι ευρωπαϊκές εκλογές που διεξήχθησαν το περασμένο καλοκαίρι έδειξαν την έκταση της ανόδου του ακροδεξιού κύματος, κλονίζοντας τα θεμέλια των κυβερνήσεων στη Γαλλία και τη Γερμανία και δημιουργώντας το πιο δεξιό Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από την ίδρυσή του. Ωστόσο, αυτό ήταν μόνο η άμεση αντανάκλαση μιας πραγματικότητας που υπάρχει εδώ και χρόνια στα κράτη μέλη.

• Η ακροδεξιά είναι πλέον μέρος των κυβερνητικών συνασπισμών ή βασικός υποστηρικτικός παράγοντας στην Ιταλία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία, την Τσεχική Δημοκρατία, την Ολλανδία, την Ουγγαρία και την Κροατία, ενώ αυτή τη στιγμή διαπραγματεύεται την ανάληψη της εξουσίας στην Αυστρία. Επιπλέον, οι ακροδεξιές δυνάμεις επιδιώκουν να αυξήσουν τη δημοτικότητα και την επιρροή τους στις γερμανικές εκλογές στα τέλη του επόμενου μήνα, στις ρουμανικές εκλογές την άνοιξη και στις τσεχικές εκλογές το φθινόπωρο του τρέχοντος έτους.

Μια γρήγορη ματιά στον κατάλογο των Ευρωπαίων προσκεκλημένων στην τελετή ορκωμοσίας στην Ουάσιγκτον αρκεί για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος του ευρωπαϊκού «μετώπου υποστήριξης» του Τραμπ εντός της ΕΕ: Από την Ιταλίδα Τζόρτζια Μελόνι στον Ούγγρο Βίκτορ Όρμπαν, από τον Ισπανό Σαντιάγκο Αμπασκάλ στον Τίνο Χρουπάλα της Εναλλακτικής για τη Γερμανία, από τον Γάλλο Ερίκ Ζεμούρ στον Πορτογάλο Αντρέ Βεντούρα.

Η Μελόνι είναι η μόνη ηγέτης της ΕΕ που αποφάσισε να παραστεί στην ορκωμοσία του νέου Προέδρου, ανοίγοντας ένα νέο ρήγμα με τους ευρωπαίους εταίρους της, το οποίο είναι πιθανό να βαθύνει περαιτέρω τους επόμενους μήνες.

• Αλλά το πιο επικίνδυνο είναι ότι η επιστροφή του Τραμπ δίνει στα κόμματα αυτά ένα διαβατήριο για την κανονική πολιτική σκηνή στην Ευρώπη και επιτρέπει στη νέα κυβέρνηση να επηρεάσει άμεσα τις ευρωπαϊκές πολιτικές, καθώς και τη δυνατότητα να σπείρει τη διχόνοια για να ανοίξει τον δρόμο για τις εμπορικές και τεχνολογικές πολιτικές της, ιδίως μετά τις τεράστιες τεχνολογικές εταιρείες που ευθυγραμμίζονται με τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ και τις γνωστές προσπάθειές τους να παρακάμψουν τους ευρωπαϊκούς κανόνες.

Ο Τραμπ, από την πλευρά του, έχει επανειλημμένα καταστήσει σαφές ότι θέλει να διορθώσει την εμπορική ανισορροπία με την Ευρώπη, αυξάνοντας τους δασμούς, αυξάνοντας τις ευρωπαϊκές επενδύσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, απαιτώντας από τα ευρωπαϊκά μέλη να αυξήσουν τις συνεισφορές τους στον προϋπολογισμό του ΝΑΤΟ και αυξάνοντας τη συμμετοχή τους στις προσπάθειες ανοικοδόμησης στην Ουκρανία.

Ωστόσο, η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ανησυχία παραμένει η διατήρηση της ενότητας απέναντι στις πιέσεις και τις απειλές των ΗΠΑ.