Έρευνα libre:Η ανησυχία για τη στατικότητα του Κηφισού έχει βάση-Η αυτοψία, οι επιφυλάξεις, οι προειδοποιήσεις

Σχεδόν οι πάντες το τελευταίο διάστημα συζητούν για τον ποταμό Κηφισό και το ενδεχόμενο να υπάρχει πρόβλημα με τη στατικότητα της Εθνικής Οδού που ως γνωστό περνά πάνω από το ποτάμι. Προφανώς, και δίχως την παραμικρή υπερβολή, δεν πρόκειται για πρόβλημα που μπορεί να αφήσει κάποιον αδιάφορο. Το ενδεχόμενο εκτεταμένων καταστροφών στο οδόστρωμα και ο κίνδυνος κατάρρευσης του δρόμου σε σημεία του (με ότι αυτό συνεπάγεται για τον πιο πολυσύχναστη οδική αρτηρία της χώρας) δεν αφήνουν κανένα περιθώριο εφησυχασμού στην πολιτεία η οποία θα πρέπει να παρέμβει. Σε τι βαθμό και το πότε, θα φανεί και θα εξεταστεί.

Ρεπορτάζ-Συνεντεύξεις-Έρευνα:

Νίκος Γιαννόπουλος, Χρόνης Διαμαντόπουλος

Σε κάθε περίπτωση, πρόσφατα σπηλαιολόγοι της ομάδας «Γεωμυθική» εντόπισαν τρεις υπόγειες λίμνες στον εγκιβωτισμένο Κηφισό, σε περιοχές όπως η Χαλκηδόνα και τα ΚΤΕΛ Κηφισού. Η δημιουργία αυτών των λιμνών αποδίδεται σε καταστροφές της τσιμεντένιας κοίτης του ποταμού, με αποτέλεσμα το νερό να υποσκάπτει τον πυθμένα και τα θεμέλια των πλευρικών τοίχων.

Η κατάσταση αυτή προκαλεί σοβαρές ανησυχίες για τη στατικότητα της υπόγειας σήραγγας.

Αυτές οι ανακαλύψεις είναι ακριβώς που εγείρουν ανησυχίες για τη στατικότητα της Εθνικής Οδού, καθώς η υποσκαφή της κοίτης και των θεμελίων των πλευρικών τοίχων από το νερό μπορεί να οδηγήσει σε κατάρρευση τμημάτων, εάν δεν υπάρξουν άμεσες παρεμβάσεις.

Επιπλέον, ο καθηγητής Ευθύμιος Λέκκας προειδοποίησε πριν από μερικές ημέρες ότι η τσιμεντοποίηση του λεκανοπεδίου έχει μειώσει τη φυσική απορρόφηση των υδάτων, αυξάνοντας την απορροή προς τον Κηφισό και, κατά συνέπεια, τον κίνδυνο πλημμυρών. Η κατάσταση επιδεινώνεται από την έλλειψη τακτικών ελέγχων και συντήρησης των υποδομών του ποταμού.

Τέλος, σε ορισμένα σημεία της υπόγειας διαδρομής του Κηφισού εντοπίστηκαν λύματα, πιθανόν λόγω αστοχίας αγωγών ή παράνομων συνδέσεων, γεγονός που επιδεινώνει την κατάσταση του ποταμού.

Το libre, αναζητώντας απαντήσεις για το πολύ σημαντικό αυτό ζήτημα, έδωσε το λόγο σε τέσσερις ειδικούς προκειμένου να καταθέσουν στον δημόσιο διάλογο τη δική τους επιστημονική άποψη. Κανείς δεν υποτίμησε την έκταση του προβλήματος, ωστόσο κατεγράφησαν διαφορές στις εκτιμήσεις, κυρίως σε ότι αφορά την επιτακτικότητα ή όχι της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί.

“Δεν υπάρχει κίνδυνος με τη στατικότητα”

Ο Παναγιώτης Δευτεραίος είναι Πολιτικός Μηχανικός, Γεωτεχνικός και Σπηλαιολόγος. Συμμετείχε στη σχετική αυτοψία που έκανε στον Κηφισό η Περιφέρεια Αττικής για να διαπιστώσει την έκταση του προβλήματος.

“Από ότι έχει προκύψει από αυτοψίες που έγιναν στο καλυμμένο υπόγειο τμήμα του Κηφισού, σε όλη την έκταση πριν από κάποιους μήνες για λογαριασμό της Περιφέρειας είδαμε και καταγράψαμε όλη την κατάσταση που επικρατεί υπόγεια, κάτω από την εθνική οδό. Υπάρχουν πράγματι κάποιες φθορές που δημιουργούν αυτές τις φαινομενικά λίμνες που είναι στο επίκεντρο της προσοχής αυτές τις ημέρες” τόνισε στην εισαγωγική του τοποθέτηση.

“Αυτές οι λίμνες”, συνέχισε, “δεν είναι τίποτα περισσότερο από νερό που συγκρατείται σε κάποια νεροφαγώματα που έχουν δημιουργηθεί στην κοιτόστρωση, στην επιφάνεια που είναι καλυμμένη από ένα στρώμα οπλισμένου σκυροδέματος. Σε κάποια σημεία έχουν αποκολληθεί κομμάτια του σκυροδέματος αυτού με αποτέλεσμα να αποκαλυφθεί το φυσικό έδαφος στο εσωτερικό της κοίτης”.

Ο κ.Δευτεραίος, αφού παρέθεσε τεχνικές λεπτομέρειες, έφτασε στο συμπέρασμα ότι το οδόστρωμα δεν κινδυνεύει -άμεσα τουλάχιστον- με κατάρρευση:

“Μπορεί να μην ξέρουμε ακριβώς το βάθος σε κάθε σημείο της φθοράς, γιατί όσο υπάρχει νερό δεν μπορεί να μετρηθεί το βάθος. Το οδόστρωμα στο μεγαλύτερο μέρος δεν στηρίζεται ακριβώς πάνω στην κάλυψη της κοίτης, η οποία πατάει στα τοιχώματα, τα οποία τοιχώματα έχουν βαθιές θεμελιώσεις με πασσάλους. Οι πάσσαλοι είναι οι κολόνες μέσα στο έδαφος από μπετόν με σίδερο, δηλαδή οπλισμένο σκυρόδερμα που εκτείνονται σε ένα βάθος 10 με 12 μέτρα ως συνήθως. Αυτό δεν το γνωρίζουμε από την αυτοψία γιατί δεν μπορούμε να το μετρήσουμε εφόσον είναι μέσα στη γη. Αλλά έτσι συνηθίζεται.

Δεδομένου λοιπόν αυτού του βάθους και με δεδομένο επίσης ότι το οδόστρωμα δεν στηρίζεται στο μεγαλύτερο μέρος άμεσα πάνω στην οροφή, φαίνεται να υπάρχει κενό. Υπάρχουν γέφυρες. Σίγουρα, λοιπόν, φαίνεται οφθαλμοστατικά, κατά εκτίμηση, όχι κατόπιν μελέτης και υπολογισμών. Δεν υπάρχει όμως καμία ανησυχία ούτε κάποιος άμεσος κίνδυνος που αφορά την στατικότητα του τεχνικού έργου. Δηλαδή, δεν κινδυνεύει να πέσει αυτό, όπως φαίνεται.

Γιατί τα τοιχώματα στηρίζονται, έχουν θεμελιωθεί με βαθιές θεμελιώσεις, πασσάλους μέσα στη γη που για να αποκαλυφθούν τα 10-12 μέτρα πρέπει να περάσουν πολλές δεκαετίες, μπορεί να μην γίνει και ποτέ. Μπορεί να υπάρχει μια διάβρωση, αλλά αυτό δεν είναι ικανό να δημιουργήσει κάποιο κίνδυνο. Και επίσης το οδόστρωμα δεν πατάει άμεσα σε μεγάλα τμήματα πάνω στην κάλυψη της κοίτης. Αρα δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιος άμεσος κίνδυνος”.

“Οφείλει να ενεργοποιηθεί η Πολιτεία”

Ο Δημήτρης Θεοδοσόπουλος είναι Πολιτικός Μηχανικός, μέλος της ομάδας “Γεωμυθική που διενήργησε πρόσφατα τις δικές της αυτοψίες στον Κηφισό, το πόρισμα των οποίων έφερε το θέμα ψηλά στο δημόσιο διάλογο.

“Η ομάδα μας το κάνει χρόνια αυτό σε όλα τα υπόγεια ρεύματα σε όλη την Αττική. Τα προβλήματα είναι πάνω κάτω τα ίδια. Απλά αυτό που αλλάζει στον Κηφισό είναι το μέγεθος” μάς πληροφορεί σε πρώτο χρόνο ο κ. Θεοδοσόπουλος για να γίνει περισσότερος επεξηγηματικός στη συνέχεια.

“Τέσσερις κατηγορίες προβλημάτων υπάρχουν κυρίως: αυτά στους υπόγειους αγωγούς, τα προβλήματα με τα σπασμένα μπετά, τα προβλήματα με τα σκουπίδια και τα φερτά υλικά και τα προβλήματα της ρύπανσης των υδάτων. Γιατί στα υπόγεια συνδέονται οι αποχετεύσεις, πετρέλαια, μιας και ρίχνει ο καθένας ό,τι θέλει.

Στον Κηφισό τα προβλήματα είναι σαφώς μεγαλύτερα. Έχουμε βρει σε τρία σημεία σπασμένη όλη την κοίτη. Η τελευταία λίμνη υπολογίζεται σε 40-50 μέτρα μήκος με πλάτος όσο είναι ο αγωγός, δηλαδή 15 μέτρα. Σε ένα βάθος που σίγουρα ξεπερνάει τα δύο μέτρα δεν μπορέσαμε να πιάσουμε πάτο. Είναι μια δυναμική κατάσταση γιατί ο Κηφισός είναι ποτάμι και το νερό συνεχίζει να έρχεται, σκάβοντας το χώμα γιατί το έδαφος είναι μαλακό εκεί. Το κρίσιμο είναι ότι το νερό πηγαίνει κάτω από τα θεμέλια των πλευρικών τοίχων και αυτό είναι που επισημαίνουμε”.

Για τον κ. Θεοδοσόπουλο, οι όποιες παρεμβάσεις πρέπει να γίνουν άμεσα:

“Κατά συνέπεια οφείλει να ενεργοποιηθεί η πολιτεία, να στείλει ειδικούς και να γίνουν οι απαραίτητες αυτοψίες, μελέτες για να κριθεί η κατάσταση αλλά και το τι πρέπει να γίνει για την αποκατάσταση του χώρου. Μιλάμε για έναν φθαρμένο υπόγειο αγωγό στο μεγαλύτερο ποτάμι της Αττικής και κάτω από το δρόμο με την μεγαλύτερη κίνηση στην Ελλάδα. Το ζήτημα αυτό πρέπει να αντιμετωπίζεται με σοβαρότητα και όχι να βγαίνουν συμπεράσματα μέσα από φωτογραφίες και διάφορα βίντεο”.

“Η κατάσταση πρέπει να αποκατασταθεί με τον καλύτερο τρόπο”

Ο Παναγιώτης Καρύδης είναι ομότιμος Καθηγητής του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου, Πολιτικός Μηχανικός. Στην τοποθέτησή του υπογράμμισε την ανάγκη συνολικής και ενιαίας παρέμβασης στο χώρο.

“Το πρόβλημα του Κηφισού δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί τοπικά και με εμβαλωματικό χαρακτήρα. Υπάρχουν αφανείς βλάβες κάτω από την μπετονένια πλάκα από σκυρόδεμα του πυθμένα διότι διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν πίδακες από τους οποίους αναβλύζει νερό υπό πίεση. Κι έτσι λοιπόν υπάρχει ροή κάτω από την κανονική ροή του ποταμού. Η ροή αυτή κάτω από την επιφάνεια δημιουργεί αφανή προβλήματα, τα οποία θα πρέπει να εξεταστούν.

Επίσης, θα πρέπει να εξεταστούν καθ’ όλο το μήκος της κοίτης τα προβλήματα και όχι μόνο εκεί που έχουν παρατηρηθεί οι λίμνες. Διότι, όπως ήδη είπα, υπάρχουν τα αφανή προβλήματα και σε άλλες περιοχές. Είναι μοναδική ευκαιρία να αυξηθεί η παροχετευτικότητα του ποταμού εμβαθύνοντας τη διαδρομή και σε μεγαλύτερο βάθος έτσι ώστε το νερό να έχει μεγαλύτερη διατομή κι επιπλέον καταργώντας τους καταρράκτες που υπάρχουν, δημιουργώντας μια ομαλή και ταχύτερη ροή” .

Και ο κ. Καρύδης από την πλευρά του τονίζει ότι χρειάζονται εκτεταμένες παρεμβάσεις: “Θα πρέπει να εξεταστεί με μεγάλη λεπτομέρεια η διάβρωση που έχει επέλθει την οποία παρατήρησα σε διάφορες φωτογραφίες και βίντεο που υπάρχουν. Εχουν επηρεαστεί και οι πυλώνες από τους πασσάλους και ο σιδηροπλισμός τους. Επιπλέον, έχουν καταστραφεί σε κάποιο μέρος και οι προφυλακτικές ποδιές που υπήρχαν. Άρα, θα πρέπει με σύγχρονα υλικά, σύγχρονη τεχνολογία και μεγάλη προσπάθεια να αποκατασταθεί και να βελτιωθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η κατάσταση. Εν όψει βέβαια και της κλιματικής αλλαγής που απαιτεί μεγαλύτερη παροχετευτικότητα και ικανότητα αποστράγγισης του ποταμού”.

“Επιτακτική ανάγκη για επιθεώρηση”

Ο Νίκος Μπελαβίλας, τέλος, είναι καθηγητής Πολεοδομίας και Ιστορίας της Πόλης στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο και διευθύνει το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος. Κάνει λόγο για επιτακτική ανάγκη “άμεσης και ενδελεχούς επιθεώρησης”.

Ο κ. Μπελαβίλας αρχικά υπογράμμισε τη σημασία της υποδομής για την Αττική:

“Ο κυκλοφοριακός άξονας και ο υπόγειος αγωγός του Κηφισού αποτελούν θεμελιώδη υποδομή για το Λεκανοπέδιο, συνδέοντας κρίσιμα σημεία της πρωτεύουσας αλλά και της χώρας, εξυπηρετώντας την καθημερινή μετακίνηση και τροφοδοσία εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών. Πέρα από την τεράστια κυκλοφοριακή του σημασία (με περισσότερα από 200.000 οχήματα ημερησίως), ο Κηφισός διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην απορροή των ομβρίων υδάτων, συγκεντρώνοντας νερά από μια ευρεία περιοχή που καλύπτει τα 2/3 του Λεκανοπεδίου”.

Εν συνεχεία επεσήμανε την ανάγκη παρέμβασης όσο το δυνατόν πιο γρήγορα:

“Δυστυχώς, αυτό το κρίσιμο έργο, δίπλα στο οποίο ζουν 250-300.000 άνθρωποι σε περιοχές με αυξημένο κίνδυνο πλημμυρών, παραμελήθηκε για πάρα πολλά χρόνια, καθώς δεν έχει ελεγχθεί από το 2002. Διαπιστώνεται ότι έχει τραυματιστεί σε τρία τουλάχιστον σημεία του. Η ανάγκη για άμεση και ενδελεχή επιθεώρηση είναι επιτακτική. Δεν μπορούμε να περιμένουμε επιδείνωση των ζημιών ούτε μια πιθανή κατάρρευση – όπως πχ συνέβη στα πρανή του Ιλισσού- για να κινητοποιηθούμε. Απαιτείται άμεση δράση για τη διασφάλιση της ασφάλειας των πολιτών και της ομαλής λειτουργίας αυτής της ζωτικής υποδομής”.