Οι… “ιδέες” Τραμπ δεν είναι νέες για τις ΗΠΑ-Από Τέξας και Λουιζιάνα στο νέο… “Ελντοράντο”

Πριν επιχειρήσουμε να εξηγήσουμε, όσο αυτό είναι δυνατόν τις “τρελές” όσο και επικίνδυνες ιδέες, στο πλαίσιο του σύγχρονου Διεθνούς Δικαίου, του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ ας συνοψίσουμε όσο πιο σύντομα μπορούμε τι ειπώθηκε στη περιβόητη Συνέντευξη Τύπου, τι έγινε στην προηγούμενη θητεία Τραμπ αλλά και τι δείχνει η ιστορία των ΗΠΑ στον τομέα των προσαρτήσεων. Εν ολίγοις ο κ. Τραμπ συνέχισε να προωθεί την ιδέα μιας πολύ μεγάλης εδαφικής επέκτασης των Ηνωμένων Πολιτειών, χωρίς να είναι δυνατόν να πει εάν πρόκειται για σοβαρά σχέδια ή προκλήσεις που αποσκοπούν στην απόσπαση οικονομικών ή πολιτικών παραχωρήσεων. Διατύπωσε οικονομικές απειλές κατά του Καναδά και αρνήθηκε να αποκλείσει το ενδεχόμενο ανάληψης στρατιωτικής δράσης για τη Διώρυγα του Παναμά και τη Γροιλανδία.

Μάλιστα δημοσίευσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έναν χάρτη που εμφανίζει ολόκληρο τον Καναδά ως μέρος των ΗΠΑ.

BREAKING: Trump shares another map with Canada as part of the United States pic.twitter.com/C4GP7OOjmj

— The Spectator Index (@spectatorindex) January 8, 2025

Μιλώντας χθες σε δημοσιογράφους μεσούσης της πολιτικής μετάβασης μετά την ανακοίνωση του πρωθυπουργού Τζάστιν Τριντό τη Δευτέρα ότι παραιτείται, ο Τραμπ απέκλεισε το ενδεχόμενο αποστολής στρατού στη γειτονική χώρα. Ωστόσο απείλησε να χρησιμοποιήσει την «οικονομική ισχύ», καθώς εξήγησε ότι είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ να γίνει ο Καναδάς η «51η πολιτεία» τους.

«Θα ήταν πραγματικά σημαντικό να ξεφορτωθούμε αυτήν την τεχνητά τραβηγμένη γραμμή», δήλωσε αναφερόμενος στα αμερικανοκαναδικά σύνορα, πριν εκθέσει λεπτομερώς τα παράπονά του κατά του μεγάλου γείτονα στον βορρά, που κατηγορεί ότι επωφελείται χωρίς κόστος από την στρατιωτική προστασία των Ηνωμένων Πολιτειών

Όσον αφορά τον πολύ στρατηγικό θαλάσσιο άξονα της Κεντρικής Αμερικής και το τεράστιο έδαφος της Αρκτικής, ο Ντόναλντ Τραμπ έκρινε ότι και τα δύο είναι “πολύ σημαντικά για την οικονομική ασφάλεια” των Ηνωμένων Πολιτειών. “Δεν μπορώ να σας διαβεβαιώσω για κανένα από τα δύο”, δήλωσε συγκεκριμένα ο εκλεγμένος πρόεδρος, όταν ρωτήθηκε για ενδεχόμενη προσφυγή στη βία για την προσάρτηση της Διώρυγας του Παναμά και της Γροιλανδίας.

Όταν ρωτήθηκε για το ανήκουστο σενάριο δια της βίας προσάρτησης αυτών των δύο εδαφών από τους Αμερικανούς, ο εκπρόσωπος του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών δήλωσε: “Ο Χάρτης (των Ηνωμένων Εθνών) θέτει πολύ ξεκάθαρα την ανάγκη κάθε κράτος μέλος να σέβεται την εδαφική ακεραιότητα των άλλων μελών”

“Η Κίνα είναι αυτή που διαχειρίζεται” τη διώρυγα του Παναμά, διαβεβαίωσε ο 78χρονος Ρεπουμπλικάνος δισεκατομμυριούχος, ο οποίος θα ορκιστεί στις 20 Ιανουαρίου, αναφερόμενος σε αυτή την θαλάσσια αρτηρία που ανήκει στο κυρίαρχο κράτος του Παναμά.

U.S. President-Elect Donald J. Trump has stated that he won’t commit to not using Military Force to capture the Panama Canal and/or Greenland, and that he wants to change the “Gulf of Mexico” to the Gulf of America. pic.twitter.com/R6HSXMFtTc

— OSINTdefender (@sentdefender) January 7, 2025

Όσον αφορά τη Γροιλανδία, διαβεβαίωσε ότι η ανάληψη του ελέγχου της είναι θέμα “εθνικής ασφάλειας”, επικαλούμενος κινήσεις ρωσικών και κινεζικών πλοίων και απείλησε τη Δανία με “πολύ υψηλούς” τελωνειακούς δασμούς εάν δεν εγκαταλείψει αυτό το αυτόνομο έδαφος.

Παρότι η εμμονή του Ντόναλντ Τραμπ στον Παναμά είναι σχετικά καινούργια, το ενδιαφέρον του για τη Γροιλανδία δεν είναι: είχε ήδη εκφράσει την ιδέα να αγοράσει το νησί κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας, προκαλώντας την έντονη άρνηση των τοπικών αρχών. Ο γιος του Ντόναλντ Τζούνιορ βρισκόταν εκεί σήμερα σε ιδιωτικό ταξίδι.

Όσον αφορά τον Καναδά, μεσούσης της πολιτικής μετάβασης μετά την ανακοίνωση του πρωθυπουργού Τζάστιν Τριντό τη Δευτέρα ότι παραιτείται, ο Ντόναλντ Τραμπ απέκλεισε το ενδεχόμενο αποστολής στρατού. Ωστόσο απείλησε να χρησιμοποιήσει την “οικονομική ισχύ”, καθώς δήλωσε χθες ότι είναι προς το συμφέρον της χώρας να γίνει ο Καναδάς η “51η πολιτεία” των ΗΠΑ.

Οι αντιδράσεις

“Δεν υπάρχει πιθανότητα ούτε μία στο εκατομμύριο ο Καναδάς να γίνει μέρος των Ηνωμένων Πολιτειών”, έγραψε σήμερα ο Τριντό σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα X. “Οι εργαζόμενοι και οι κοινότητες και στις δύο χώρες μας επωφελούνται από το να είναι ο ένας ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος και η ασφάλεια του άλλου”.

Από τη μεριά της, η ΥΠΕΞ του Καναδά Μέλανι Τζολί σημείωσε σε ανάρτησή της ότι «τα σχόλια του εκλεγμένου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ δείχνουν παντελή έλλειψη κατανόησης του τι καθιστά τον Καναδά μια ισχυρή χώρα». «Δεν θα υποκύψουμε ποτέ απέναντι στις απειλές» τόνισε χαρακτηριστικά η Τζολί.

Σε ανακοίνωση που εξέδωσε εχθές ο Λευκός Οίκος, σε πολύ διαφορετικό ύφος από τη ρητορική του Τραμπ, αναφέρεται ότι ο απερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν συνομίλησε με τον Τριντό και του εξέφρασε την εκτίμησή του, με αφορμή την ανακοίνωση του Καναδού ηγέτη τη Δευτέρα ότι θα παραιτηθεί. «Την τελευταία δεκαετία, ο πρωθυπουργός Τριντό ηγήθηκε με προσήλωση, αισιοδοξία και στρατηγικό όραμα. Η συμμαχία ΗΠΑ – Καναδά είναι ισχυρότερη χάρη σε αυτόν. Τόσο ο αμερικανικός λαός όσο και ο καναδικός είναι πιο ασφαλείς χάρη σε αυτόν. Και ο κόσμος είναι καλύτερος χάρη σε αυτόν», έγραψε ο Μπάιντεν στη δήλωση του.

Η εθνική κυριαρχία του Παναμά στη διώρυγά του «δεν είναι διαπραγματεύσιμη», δήλωσε εχθές ο υπουργός Εξωτερικών του κράτους της κεντρικής Αμερικής, ο Χαβιέρ Μαρτίνες-Ατσά, προσθέτοντας πως η παραχώρηση της υποδομής στη χώρα του είναι «αμετάκλητη κατάκτηση».

«Η Γροιλανδία ανήκει στους Γροιλανδούς», διεμήνυσε επίσης την Τριτη η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρεντέρικσεν. «Όπως είπε ο πρωθυπουργός (σ.σ. της Γροιλανδίας) Μούτε Εγκεντε, η Γροιλανδία δεν είναι προς πώληση», είπε η Φρεντέρικσεν μιλώντας στο τηλεοπτικό δίκτυο TV2, σημειώνοντας παράλληλα πως «οι ΗΠΑ είναι ο πιο στενός μας σύμμαχος».

• Κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας ήδη, ο Τραμπ είχε αναπτύξει μια ρητορική με την οποία παρουσίαζε τους συμμάχους των ΗΠΑ ως εκμεταλλευτές τους οποίους θα επανέφερε στην τάξη, παίζοντας όπως έκανε σήμερα, μεταξύ αμφισημίας και πρόκλησης.

Είναι αδύνατο να ειπωθεί επί του παρόντος εάν ο Τραμπ, ο οποίος θα γίνει ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ στις 20 Ιανουαρίου, σκοπεύει σοβαρά να αυξήσει το έδαφος των Ηνωμένων Πολιτειών, προσφεύγοντας και στη στρατιωτική βία, ή εάν αυτές οι ηχηρές “εξορμήσεις” χρησιμεύουν μόνο για να διαμορφώσουν μια ισορροπία δυνάμεων προκειμένου να αποκτήσει οικονομικές ή πολιτικών παραχωρήσεις.

Πώς μπορούν να εξηγηθούν οι… επικίνδυνες ιδέες Τραμπ

Αν και τέτοιες σκέψεις φαίνονται παράλογες, αποκαλύπτουν σημαντικές πτυχές της πολιτικής φιλοσοφίας και στρατηγικής του. Ο Τραμπ, αν και συχνά απρόβλεπτος, φαίνεται να αντιμετωπίζει την εδαφική επέκταση ως μέσο ενίσχυσης της παγκόσμιας ισχύος της Αμερικής.

Η σχέση ΗΠΑ-Καναδά ήταν παραδοσιακά αρμονική, αλλά ο Τραμπ προκάλεσε αρκετές αβεβαιότητες. Οι εμπορικοί πόλεμοι, οι δασμοί στον χάλυβα και το αλουμίνιο, καθώς και οι κατηγορίες του Τραμπ προς τον Καναδά για “εκμετάλλευση” του εμπορικού πλεονεκτήματος, έφεραν ρήξη στις σχέσεις.

• Η επιμονή του Τραμπ για μια “Αμερική Πρώτα” πολιτική μπορεί να εξηγηθεί ως ένας τρόπος ενίσχυσης της αμερικανικής οικονομικής και στρατηγικής επιρροής.

Η περίπτωση της Γροιλανδίας

Το 2019, ο Τραμπ πρότεινε ανοικτά την αγορά της Γροιλανδίας από τη Δανία, προκαλώντας διεθνή έκπληξη. Αν και η Δανία απέρριψε την πρόταση ως “παράλογη”, η κίνηση αυτή αποκάλυψε τη στρατηγική σημασία που αποδίδουν οι ΗΠΑ στην περιοχή. Η Γροιλανδία διαθέτει πλούσιους φυσικούς πόρους και κατέχει στρατηγική γεωπολιτική θέση στον Αρκτικό Κύκλο, μια περιοχή που γίνεται ολοένα και πιο σημαντική λόγω της κλιματικής αλλαγής και της πρόσβασης σε νέους θαλάσσιους διαδρόμους.

Η παγωμένη χώρα, που ανήκει στη Δανία, απασχολεί όλο και περισσότερο όχι μόνο την Ουάσιγκτον αλλά και όσες χώρες έχουν διεκδικήσεις στην Αρκτική, και κατά κύριο λόγο τη Ρωσία και την Κίνα περίπου από το 2008 και μετά.

Τότε άρχισε να καταγράφεται ότι οι πάγοι λιώνουν πλέον με επιταχυνόμενους ρυθμούς καθιστώντας πιο προσιτή τη γενικά αφιλόξενη αυτή περιοχή του πλανήτη και προπαντός επιτρέποντας τη θαλάσσια κυκλοφορία στα άλλοτε μονίμως παγωμένα νερά.

Αυτό σημαίνει πως η Γροιλανδία κατέχει στρατηγικής σημασίας γεωγραφική θέση για το εμπόριο. Παράλληλα, από στρατηγικής απόψεως ενδιαφέρει την Ουάσιγκτον να κυριαρχήσει στη Γροιλανδία ώστε να προλάβει την επέλαση οποιουδήποτε εκ των γεωπολιτικών αντιπάλων της και ανταγωνιστών.

• Η υπερδύναμη έχει, άλλωστε, ήδη διαστημική βάση στην Γροιλανδία, από όπου μπορεί να αποτρέψει επίθεση πυραύλου από τη Ρωσία ή την Κίνα.

Πρωτίστως, όμως, η χώρα είναι ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, καθώς το υπέδαφος της είναι πλούσιο σε πρώτες ύλες, σε σπάνιες γαίες και γενικότερα σε όλα τα μέταλλα που είναι αναγκαία για την πράσινη μετάβαση, τις σύγχρονες τεχνολογίες αλλά και τις αμυντικές βιομηχανίες, σε μέταλλα από τα οποία κατασκευάζονται βόμβες και πολλών ειδών οπλικά συστήματα. Εν ολίγοις η Γροιλανδία αποτελεί το νέο Ελντοράντο.

Σύμφωνα με σχετικό κατάλογο της αμερικανικής κυβέρνησης, στο υπέδαφος της Γροιλανδίας βρίσκονται διαπιστωμένα αποθέματα από συνολικά 50 στρατηγικής σημασίας μέταλλα, στο εμπόριο των οποίων κατέχει σχεδόν το παγκόσμιο μονοπώλιο η Κίνα.

Η περίπτωση του Παναμά

Ο Παναμάς, είναι στρατηγικό σημείο λόγω της Διώρυγας του Παναμά. Η Διώρυγα, αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές θαλάσσιες οδούς του κόσμου, συνδέεται άμεσα με την αμερικανική στρατηγική για την προστασία των εμπορικών συμφερόντων της. Ο Τραμπ θεωρεί ότι η ενίσχυση της αμερικανικής επιρροής στην περιοχή είναι απαραίτητη για την εθνική ασφάλεια και την οικονομική ευημερία.

Και στις τρεις περιπτώσεις, οι σκέψεις του Τραμπ δεν μπορούν να θεωρηθούν ανεξάρτητες από τις γεωπολιτικές ανησυχίες των ΗΠΑ. Η επέκταση της ρωσικής και κινεζικής επιρροής σε περιοχές όπως η Αρκτική και η Κεντρική Αμερική πιθανώς ενέτεινε τις προσπάθειες των ΗΠΑ να διασφαλίσουν στρατηγικά πλεονεκτήματα.

• Η ιδέα της προσάρτησης ξένων εδαφών δεν είναι νέα στις ΗΠΑ. Από την Αγορά της Λουιζιάνας έως την προσάρτηση του Τέξας και της Αλάσκας, αλλά και των Δυτικών Ινδιών, μιας ομάδας νησιών στην Καραϊβική που η υπερδύναμη μετονόμασε σε Παρθένους Νήσους, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μακρά ιστορία εδαφικής επέκτασης.
• Ωστόσο, στον 21ο αιώνα, τέτοιες προτάσεις φαίνονται ξεπερασμένες και έρχονται σε αντίθεση με το διεθνές δίκαιο. Για τον Τραμπ, αυτές οι ιδέες πιθανώς να λειοτυργούν περισσότερο ως μέσο εντυπωσιασμού της εκλογικής του βάσης παρά ως πραγματική πολιτική στρατηγική.

Οι εμμονές του Τραμπ με την προσάρτηση του Καναδά, της Γροιλανδίας και του Παναμά αποκαλύπτουν πολλά για τη νοοτροπία του: μια μίξη επιχειρηματικής στρατηγικής, γεωπολιτικής ανησυχίας και πολιτικού θεάτρου.

Παρότι τέτοιες προτάσεις δεν είχαν καμία ρεαλιστική βάση, αντανακλούν τον τρόπο με τον οποίο ο πρώην πρόεδρος αντιλαμβανόταν τη θέση της Αμερικής στον κόσμο. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτές οι προτάσεις μάλλον συνέβαλαν περισσότερο στην απομόνωση των ΗΠΑ από τους συμμάχους τους, παρά στην ενίσχυση της παγκόσμιας θέσης τους.