Πώς σε μία μέρα η Συρία έγινε… ασφαλής χώρα- Αναστολή αιτήσεων προσφύγων στην Ευρώπη

Δεν είχαν προλάβει να συμπληρωθούν ούτε καν 24 ώρες από την πτώση του καθεστώτος Ασαντ στη Συρία και στην Ευρώπη έφτασαν στο συμπέρασμα ότι βρίσκονται πολύ κοντά στη λύση του… προσφυγικού ζητήματος. Η λογική τους χαρακτηρίζεται, αν μην τι άλλο, από λαϊκισμό και προχειρότητα: “Αφού οι περισσότεροι πρόσφυγες ή αιτούντες άσυλο προέρχονται από τη Συρία, μπορούμε άνετα πλέον να τους στείλουμε πίσω αφού τα όποια προβλήματα τα δημιουργούσε το καθεστώς Ασαντ. Ασαντ όμως τώρα δεν υπάρχει”. Είναι σαν να ακούς να το λένε οι υψηλά ιθύνοντες πίσω από τις κλειστές πόρτες.

Αλήθεια, είναι δυνατόν κανείς να πιστέψει ότι σε μία μέρα η Συρία από μη ασφαλής μετατράπηκε σε ασφαλής χώρα για τους Σύρους αιτούντες πολιτικό άσυλο; Γνωρίζουμε δηλαδή ότι οι τζιχαντιστές (τέτοιοι είναι) της HTS έχουν τις καλύτερες των προθέσεων και συμπεριλαμβάνουν στα σχέδιά τους την εφαρμογή του κράτους δικαίου στη Συρία που οραματίζονται;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση επισήμως δεν το πιστεύει. Ήδη από τη Δευτέρα ξεκαθάρισε τη θέση της ότι δεν εμπλέκεται επί του παρόντος με την HTS ή τους ηγέτες τους και ότι στο άμεσο μέλλον θα χρειαστεί να αξιολογηθούν όχι αυτά που λένε οι νέοι “κύριοι” της Συρίας αλλά αυτά που πράττουν.

Άλλοι όμως, όπως ο ακροδεξιός καγκελάριος της Αυστρίας Καρλ Χάμερ, βιάζονται. Ο εν λόγω ενημέρωσε την κοινή γνώμη τη Δευτέρα ότι η κυβέρνησή του προετοιμάζει πρόγραμμα συντεταγμένης επιστροφής και απέλασης προς τη Συρία αφού, όπως συμπεραίνει, η πολιτική κατάσταση στη χώρα έχει αλλάξει θεμελιωδώς και ραγδαία τις τελευταίες ημέρες.

• Από κοντά σ’ αυτή τη λογική και η Ελλάδα. Δεν μίλησε κάποιος Ελληνας αξιωματούχος για συντεταγμένο πρόγραμμα απέλασης ακόμα αλλα τεχνηέντως η κυβέρνηση διέρρευσε ότι “πάγωσαν” 9000 αιτήσεις ασύλου Σύρων πολιτών. Και αυτό γιατί στη Συρία επικράτησαν οι τζιχαντιστές αντάρτες, όχι πριν ένα χρόνο αλλά πριν μία ημέρα! Μάλλον έχουμε να κάνουμε με την αποθέωση της υποκρισίας.

“Πράγματι, η Ελλάδα και άλλες χώρες της Ευρώπης (Γερμανία, Γαλλία, Αυστρία, Δανία, Σουηδία, Ενωμένο Βασίλειο, Νορβηγία μέχρι τώρα) σπεύδουν να αναστείλουν την εξέταση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας των Σύρων στην επικράτειά τους. Οι πληροφορίες για την ασφάλεια της Συρίας για κάθε αίτηση διεθνούς προστασίας ερευνώνται, κατά το δίκαιο, στο πλαίσιο εξατομικευμένης εξέτασης της ύπαρξης σοβαρού και δικαιολογημένου φόβου δίωξης, του κινδύνου εκτέλεσης, απάνθρωπης μεταχείρισης ή βασανιστηρίων ή αδιάκριτης βίας, εάν επιστρέψει ο/η αιτών/ούσα στη Συρία. Δεν έχουν γίνει γνωστές με σαφή και διασταυρωμένο τρόπο πληροφορίες για το εμπόλεμο ή μη της κατάστασης στη Συρία μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, τυχόν σοβαρές παραβιάσεις δικαιωμάτων ή άλλες ενέργειες που προκαλούν σοβαρές βλάβες σε μία ή περισσότερες κατηγορίες πολιτών” τονίζει στο Libre ένας βαθύς γνώστης του προσφυγικού ζητήματος, ο Σπύρος Απέργης, δικηγόρος ειδικός στο προσφυγικό δίκαιο και πρώην πρόεδρος του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας.

Πριν γίνει, δηλαδή, μία στοιχειωδώς σοβαρή έρευνα για τις νέες συνθήκες που επικρατούν στη χώρα από ανεξάρτητους παρατηρητές, είναι τουλάχιστον πρόωρο να πιστεύει κανείς ότι η κατάσταση άλλαξε προς το καλύτερο. Ταυτόχρονα μπαίνει κάποιος στον πειρασμό να ισχυριστεί ότι αυτή η σπουδή πολλών ευρωπαϊκών χωρών για την αλλαγή στάτους των προσφύγων που προέρχονται από τη Συρία έχει να κάνει με την ακροδεξιά πίεση που σε ορισμένες χώρες είναι πραγματικά αφόρητη.

Ομως το πρόβλημα δεν έχει μόνο πολιτικές προεκτάσεις. Σε σημεία του είναι και καθαρά νομικό ζήτημα. Οπως εξηγεί ο κ. Απέργης “η Συρία και οι υποδομές της είναι σε μεγάλο βαθμό καταστραμμένα και ουδόλως είναι εφικτή μια στοιχειωδώς αξιοπρεπής και ασφαλής διαβίωση για άμαχους πολίτες στο ορατό μέλλον στις περισσότερες, αν όχι σε όλες τις περιοχές της Συρίας. Συνεπώς, δεν αιτιολογείται νομικά και de facto αλλαγή της στάσης των υπηρεσιών ασύλου για την κατάσταση ασφάλειας της Συρίας το επόμενο διάστημα. Πρόκειται για βεβιασμένες και πρόωρες αποφάσεις των κυβερνήσεων που, ενδεχομένως, υποκρύπτουν ξενοφοβική διάθεση να επιστρέψουν οι Σύροι στις εστίες τους το συντομότερο δυνατό υπό την πίεση της ανόδου της ακροδεξιάς στην Ευρώπη”.

• Δεν μπορεί, κοντολογίς, η Συρία να θεωρηθεί ασφαλής χώρα για τους πρόσφυγες. Τουλάχιστον, όχι ακόμα. Η βεβιασμένη αυτή κίνηση μαρτυρά πολιτική πίεση, κάποιοι θέλουν να εκμεταλλευτούν μία ευκαιρία για να ικανοποιήσουν το ξενοφοβικό κοινό των κοινωνιών τους και νομίζουν ότι αυτή η ευκαιρία απλώθηκε μπροστά τους με την επικράτηση του HTS στην πολύπαθη Συρία.

Και ρωτά κάποιος καχύποπτος: Η πτώση του Καντάφι στη Λιβύη κατέστησε τη συγκεκριμένη χώρα ασφαλή για τους πρόσφυγες; Δεν μεναταστεύουν Λίβυοι αλλά και πολίτες άλλων χωρών για την Ευρώπη από λιβυκό έδαφος; Μία ματιά στη Λιβύη των τελευταίων χρόνων θα έπειθε και τους πιο δύσπιστους ότι μετά τον Καντάφι ήρθε το… χάος με ότι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια των προσφύγων.

Η Ευρώπη έχει προφανώς συμφέρον η κατάσταση στη Συρία να ομαλοποιηθεί γρήγορα, να αποκατασταθεί στοιχειωδώς η τάξη και το νέο καθεστώς να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στους πολίτες του. Αυτό όμως δεν πρόκειται να γίνει από τη στιγμή στην άλλη επειδή η Ευρώπη θέλει (αν, πράγματι, το θέλει). Και στο κάτω-κάτω δεν φτάνει μόνο να το θέλει, πρέπει και να μπορεί. Οι άλλοι παίκτες όμως της περιοχής επιθυμούν το ίδιο;