ΑΝΑΛΥΣΗ/Η μετάβαση στη Συρία είναι περισσότερο περίπλοκη απ’ ότι θα περίμενε η Άγκυρα

Η νέα κατάσταση στη Συρία μετά την ανατροπή του Μπασάρ αλ Άσαντ από ένοπλες ομάδες υπό την ηγεσία της ριζοσπαστικής ισλαμιστικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) θέτει προκλήσεις και για την Τουρκία. Σύμφωνα με εμπειρογνώμονες που μίλησαν στην τουρκική έκδοση της γερμανικής DW, η δομή της νέας συριακής κυβέρνησης, η διαδικασία πολιτικής μετάβασης και άλλες προκλήσεις που περιμένουν τη χώρα το επόμενο διάστημα απασχολούν έντονα και την Τουρκία. Με την αποχώρηση του Άσαντ, οι ομάδες της αντιπολίτευσης και οι χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, που τις υποστήριξαν, βρίσκονται αντιμέτωπες με μια νέα διαδικασία που δεν περίμεναν να συμβεί τόσο γρήγορα και «νέες προκλήσεις» αναμένεται να αντικαταστήσουν τις «παλιές γνωστές προκλήσεις».

• Τα βασικά ερωτήματα για τη νέα εποχή που διαμορφώνεται στη Συρία είναι το τι είδους κυβέρνηση θα συσταθεί από τις ομάδες που ανέτρεψαν τον Άσαντ, σε ποιο μέρος της χώρας θα κυριαρχήσουν και με ποιους θα μοιραστούν αυτή την κυβέρνηση. Κάτι που δεν φαίνεται να γίνεται άμεσα.

Ενώ οι αβεβαιότητες σχετικά με τη νέα εποχή συνεχίζονται, η Τουρκία και οι δυτικές χώρες ζητούν πολιτική λύση και προστασία των θρησκευτικών και εθνοτικών μειονοτήτων μετά την απομάκρυνση του Άσαντ, καθώς ουδείς γνωρίζει αν η διαδικασία της πολιτικής μετάβασης θα είναι ομαλή και μη βίαιη.

Καθώς δεν μιλάμε για μια μόνο ομάδα της αντιπολίτευσης αλλά για μια κατακερματισμένη δομή, το ερώτημα που γεννάται είναι πως θα υπάρξει διαμοιρασμός της εξουσίας μεταξύ τους. Από την πλευρά της Άγκυρας τονίζεται συχνά η ανάγκη η νέα συριακή κυβέρνηση να είναι «χωρίς αποκλεισμούς» έχοντας τους δικούς της λόγους.

• Το σύνταγμα της νέας Συρίας, ο ορισμός της ταυτότητας και ο τρόπος με τον οποίο θα διαμορφωθεί η κατανομή της εξουσίας μεταξύ των ομάδων θα είναι σημαντικά ζητήματα και θα απαντά στο ερώτημα πώς μπορεί να είναι η σχέση μεταξύ του Συριακού Εθνικού Στρατού (ΣΕΣ), ο οποίος βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Τουρκίας, και του HTS, ο οποίος έχει αναπτυχθεί στο Ιντλίμπ, το οποίο βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Τουρκίας.

Οι ειδικοί πιστεύουν ότι όλες οι ένοπλες ομάδες στη Συρία, που έχουν πολεμήσει μαζί κατά του Άσαντ μέχρι τώρα, θα συμμετάσχουν στη νέα οργάνωση ασφαλείας της Συρίας στο σύνολό της, με τις ομάδες αυτές να αποτελέσουν τα συστατικά του νέου συριακού στρατού.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, μια από τις πρώτες σημαντικές συνέπειες της ανατροπής του Άσαντ που σχετίζονται στενά με την Τουρκία είναι ότι, σε αντίθεση με τα τελευταία 13 χρόνια, θα υπάρχει πλέον μια κυβέρνηση στη Δαμασκό με την οποία η Τουρκία θα μπορεί να δημιουργήσει άμεσες σχέσεις.

• Η συζήτηση σχετικά με το αν η Άγκυρα υποστήριξε ή έδωσε πράσινο φως στην προέλαση στις δυνάμεις HTS βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη τις τελευταίες εβδομάδες, με πολλούς εμπειρογνώμονες, είναι αδύνατον η Άγκυρα, η οποία ελέγχει την Ιντλίμπ με πολλά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων των μυστικών υπηρεσιών, να μην γνωρίζει τα σχέδια της HTS για την ανατροπή του Άσαντ.

Είναι αλήθεια ότι η συμμαχία της Τουρκίας με τον Συριακό Εθνικό Στρατό (ΣΕΣ) δεν παρείχε την ίδια υποστήριξη στον HTS, αλλά η επιβίωση του HTS οφείλεται εν μέρει στην Άγκυρα, καθώς αν η Τουρκία δεν είχε προστατεύσει την Ιντλίμπ, δεν θα υπήρχε HTS.

• Αν και το ιδεολογικό υπόβαθρο της οργάνωσης προκαλεί δυσφορία στην Άγκυρα, η Τουρκία θα βρει έναν πιο στενό συνομιλητή στη Δαμασκό από εδώ και στο εξής. Βέβαια δεν ήταν οι δυνάμεις του HTS πρώτη επιλογή της Άγκυρας για να ανατρέψουν τον Άσαντ, αλλά το ζητούμενο επετεύχθη.

Η οργάνωση Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), η οποία εξακολουθεί να ορίζεται ως τρομοκρατική οργάνωση, από τις δυτικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, σύμφωνα με τους αναλυτές, θα συνεχίσει την διαδικασία του μετασχηματισμού της που πραγματοποιεί εδώ και καιρό, με σκοπό να εκκαθαριστούν τα τρομοκρατικά στοιχεία από το εσωτερικό της.

Αυτό θα δώσει τη δυνατότητα στην Τουρκία και τη διεθνή κοινότητα, να αναγνωρίσουν την οργάνωση ως νόμιμη δομή και να την αποχαρακτηρίσουν από τρομοκρατική οργάνωση.

Τις τελευταίες ημέρες, ο ηγέτης των HTS Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι έκανε δηλώσεις σε σημαντικούς φορείς των δυτικών μέσων ενημέρωσης, διαβεβαιώνοντας ότι θα σεβαστεί τις εθνικές και θρησκευτικές μειονότητες και ανακοίνωσε ότι εξετάζει το ενδεχόμενο διάλυσης των HTS.

Αυτό όμως μπορεί να ενέχει κάποιους κινδύνους για την Τουρκία σε σχέση με τους HTS.

Στο παρελθόν, όταν η οργάνωση βρισκόταν στο Ιντλίμπ, η μόνη έξοδος και εναλλακτική τους ήταν η Τουρκία. Αλλά τώρα που βρίσκεται στο δρόμο για να γίνει δύναμη στη Συρία, οι εναλλακτικές της έχουν αυξηθεί. Μπορεί τώρα να θέλει να δράσει πιο ανεξάρτητα. Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να αποκαλυφθούν οι πραγματικές τους προθέσεις, καθώς δεν είναι σίγουρο ότι θα πετύχει η οργάνωση στη διαδικασία μετασχηματισμού κι αν θα υπάρξει συντονισμός με άλλες ομάδες της αντιπολίτευσης.

• Ένας άλλος κίνδυνος, θα μπορούσε να είναι η εγκαθίδρυση μιας τζιχαντιστικής, σαλαφιστικής κυβέρνησης δίπλα στην Τουρκία. Σύμφωνα με τους αναλυτές, στην καλύτερη περίπτωση, θα είναι μια σουνιτική ή ακόμη και σαλαφιστική εκδοχή της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, δηλαδή στο καλύτερο δυνατό σενάριο ένα νέο είδος Σαλαφιστικής Σαρία κι όχι η κλασική Ισλαμική Σαρία. Ο μεγάλος φόβος όμως είναι να μην μετατραπεί η Συρία σε ένα νέο Αφγανιστάν, με ότι αυτό συνεπάγεται.

Ένα άλλο ζήτημα σχετικά με τη Συρία, που θα απασχολήσει στενά την Τουρκία το επόμενο διάστημα, είναι οι ανησυχίες για την ασφάλεια της κουρδικής περιοχής στο βορρά και η παρουσία των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στη Συρία. Δυο ζητήματα που πλέον θα μπορεί να θέσει πιο χαλαρά, καθώς θα βρει μια κυβέρνηση με την οποία θα μπορεί να συνεργαστεί στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας.

• Για τη νέα ηγεσία της Συρίας οι περιοχές αυτές θα αποτελέσουν προτεραιότητα διότι είναι πλούσιες σε φυσικούς πόρους και γεωπολιτικά κρίσιμες περιοχές. Επίσης, υπάρχουν εκεί κυρίως αραβικές φυλές, και με την υποστήριξη που θα λάβουν από τη νέα διοίκηση, μπορεί να εξεγερθούν εναντίον του YPG και του PKK. Ως εκ τούτου, το YPG θα αντιμετωπίσει μια πρόκληση εκ των έσω.

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι ότι οι ΗΠΑ εξετάζουν το ενδεχόμενο να αποχωρήσουν από την περιοχή υπό τον εκλεγμένο πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ καθώς το Ιράν περιορίζεται πλέον όπως επιθυμεί η Ουάσινγκτον. Έτσι η παρουσία των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στη Συρία θα συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να ολοκληρωθεί η μεταβατική διαδικασία και να αποκατασταθεί πλήρως η σταθερότητα.

• Επίσης η Τουρκία θα θελήσει να αφήσει ένα ορισμένο επίπεδο στρατιωτικής παρουσίας στην περιοχή σε συμφωνία με τη νέα κυβέρνηση στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, κάτι που έκανε αντίστοιχα με την Ιρακινή κυβέρνηση πριν λίγους μήνες.

Εν τω μεταξύ, η υποστηριζόμενη από την Τουρκία οργάνωση του Συριακού Εθνικού Στρατού ανέλαβε τον πλήρη έλεγχο της Μανμπίζ, δυτικά του ποταμού Ευφράτη, που κατείχε το YPG.

• Κρίσιμο είναι το επόμενο διάστημα και για το πως θα εξελιχθεί η σχέση μεταξύ των HTS και των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF), με το πιθανότερο σενάριο να είναι μια σύγκρουση παρά μια συμφωνία μεταξύ των δυο ενόπλων ομάδων.

Οι δυνάμεις των HTS χρειάζονται χρόνο για να κυριαρχήσουν στη Συρία κι ως εκ τούτου, μπορεί να το αναβάλουν αυτό για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται επίσης σε μεταβατική περίοδο και θυμίζοντας ότι ο Τραμπ ήθελε να αποσύρει όλα τα στρατεύματά του στο παρελθόν και παρέμεινε μετά την επιμονή των γραφειοκρατών, είναι ένα μεγάλο ερωτηματικό τι είδους υποστήριξη θα μπορέσουν να έχουν οι SDF στη νέα περίοδο. Μια ομάδα που η ραχοκοκαλιά της είναι το YPG, το οποίο η Τουρκία θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση και συνεργάτη του PKK.