Washington Post: Ποια η επόμενη μέρα στη Συρία-Έσπασε ο “Άξονας της Αντίστασης”
Η Συντακτική ομάδα του Libre
Με την ξαφνική κατάρρευση του καθεστώτος του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, η αυτοκρατορία του Ιράν στη Μέση Ανατολή έχει καταστραφεί – πρώτα στη Γάζα, μετά στον Λίβανο και τώρα στη Συρία. Όπως μεταδίδουν τα ξένα ΜΜΕ, ο «Άξονας της Αντίστασης» στη Μέση Ανατολή που αποτελούνταν κατά βάση από το Ιράν, τη Συρία και τους μαχητές της Χεζμπολάχ, της Χαμάς και των Χούθι και που υποστηρίζονταν ενεργά από τη Ρωσία, έχει πλέον «σπάσει». Όμως η επόμενη μέρα μοιάζει σκοτεινή, αναζητώντας μια σταθερή διακυβέρνηση που θα καλύψει το κενό εξουσίας σε όλη τη Μέση Ανατολή, όπως αναφέρει η Washington Post σε ανάλυσή της φιλοξενώντας δηλώσεις πρώην αξιωματικού της CIA.
Ο Άσαντ εγκατέλειψε τη Δαμασκό για τη Μόσχα, αφήνοντας την πρωτεύουσά του στον έλεγχο ενός υποστηριζόμενου από την Τουρκία τζιχαντιστικού αντάρτικου που ονομάζεται «Hayat Tahrir al-Sham» ή HTS. Πρόκειται για μια σπασμωδική διαδικασία, πλούσια σε υποσχέσεις, αλλά ίσως και τον προάγγελο μιας περιφερειακής αστάθειας και αναταραχής.
Αραβικές πηγές ανέφεραν ότι η «HTS» εξασφάλισε το αρχηγείο των συριακών μυστικών υπηρεσιών στη Δαμασκό, αλλά οι αραβικές περιφερειακές δυνάμεις προσπαθούν να σταθεροποιήσουν τη μετάβαση. Με επικεφαλής τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, προσπαθούσαν επί μήνες να πείσουν τον Άσαντ να αποσχιστεί από το Ιράν και να επανενταχθεί στα αραβικά συμφέροντα.
Ο Άσαντ δίστασε για πολύ καιρό και τελικά εγκαταλείφθηκε από τους πρώην συμμάχους του. «Στο τέλος, ο συριακός στρατός δεν πολέμησε και το Ιράν και η Ρωσία δεν εμφανίστηκαν», σημείωσε ο πρώην αξιωματικός της CIA με μεγάλη εμπειρία στην περιοχή.
Το ζητούμενο των ΗΠΑ
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, η εκδίωξη ενός ηγέτη που υποστηρίζεται από τη Μόσχα και την Τεχεράνη είναι «μια τεράστια στρατηγική κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση», όπως το έθεσε ένας αξιωματούχος της κυβέρνησης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες επιδιώκουν την αντικατάσταση του Άσαντ, με φανερά και μυστικά μέσα, από το 2011. Παρόλα αυτά, όπως σωστά προειδοποίησε ο Μπάιντεν, ελοχεύει «μια στιγμή κινδύνου και αβεβαιότητας» για την περιοχή.
Ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υπογράμμισε την έλλειψη ενδιαφέροντός του για έναν αμερικανικό ρόλο στη Συρία σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το Σάββατο, στην οποία τόνισε: «ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΜΑΧΗ. … ΜΗΝ ΕΜΠΛΑΚΕΙΤΕ!»
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία θα διαδραματίσουν αναμφίβολα διπλωματικό ρόλο στη διαμόρφωση μιας μελλοντικής Συρίας, αλλά οι περιφερειακοί παίκτες είναι αυτοί που θα είναι καθοριστικοί.
«Υπήρξε μια εποχή που οι μεγάλες δυνάμεις θα διευθετούσαν τι θα συμβεί στη συνέχεια. Όχι πια. Καλώς ή κακώς, αυτό εξαρτάται πλέον από το Ισραήλ, την Τουρκία, τους Σαουδάραβες, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Ιορδανία», σημειώνει ο πρώην αξιωματούχος της CIA.
Οι αραβικές επιρροές
Το Κατάρ, το οποίο είναι εδώ και καιρό κρυφός υποστηρικτής της HTS, φαίνεται να ηγείται της αραβικής προσπάθειας για τη δημιουργία μιας μεταβατικής κυβέρνησης υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. Σε ανακοίνωσή του Κατάρ την Κυριακή υπογράμμισε «την ανάγκη διατήρησης των εθνικών θεσμών και της ενότητας του κράτους, ώστε να αποφευχθεί η διολίσθησή του στο χάος».
Οι Καταριανοί προέτρεψαν την εφαρμογή των προ ετών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που καλούν για μια νέα συριακή κυβέρνηση που θα περιλαμβάνει μέλη του καθεστώτος και της αντιπολίτευσης.
Αλλά προς το παρόν, η Συρία είναι ένα βίαιο μωσαϊκό, με ομάδες που υποστηρίζονται από την Τουρκία να ελέγχουν τη δυτική Συρία μέχρι τη Δαμασκό, μια υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ κουρδική πολιτοφυλακή να ελέγχει τη βορειοανατολική πλευρά και πολιτοφυλακές που υποστηρίζονται από την Ιορδανία να κυριαρχούν στο νότο.
Τα τρία γεγονότα με τα ξεχωριστά «μαθήματα»
Το 10ήμερο αλλαγών στη Συρία έχει απόηχους τριών ακόμη γεγονότων, το καθένα από τα οποία φέρει το δικό του μάθημα.
Πρώτον, η ταχύτητα της πτώσης του Άσαντ θυμίζει την κατάρρευση της υποστηριζόμενης από τις ΗΠΑ κυβέρνησης στο Αφγανιστάν. Η πτώση της Καμπούλ συνέβη μόλις εννέα ημέρες μετά την απώλεια της πρώτης επαρχιακής πρωτεύουσας από τους Ταλιμπάν. Όταν ένας στρατός αισθάνεται εγκαταλελειμμένος και αποθαρρυμένος -από τις Ηνωμένες Πολιτείες στο Αφγανιστάν και τη Ρωσία και το Ιράν στη Συρία- διολισθαίνει σε ελεύθερη πτώση.
Μια δεύτερη αναλογία είναι η ταχεία ώθηση της Χαμάς κατά μήκος του φράχτη της Γάζας και η επιτυχία της να εισβάλει σε κοντινά ισραηλινά κιμπούτζ και στρατιωτικές βάσεις στις 7 Οκτωβρίου 2023. Όπως και η Χαμάς, η HTS ήταν καλά εκπαιδευμένη και καλά εξοπλισμένη, με δυνατότητες ταχείας επίθεσης που οι υπερασπιστές δεν μπορούσαν ποτέ να φανταστούν. Η Τουρκία έπαιξε προφανώς μεγάλο ρόλο στη Συρία, όπως και το Κατάρ με τους μακροχρόνιους δεσμούς του με την ηγεσία του HTS.
Ένας τρίτος παραλληλισμός είναι το Ιράκ, το οποίο δείχνει το χάος που μπορεί να ακολουθήσει την αλλαγή καθεστώτος. Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέτρεψαν τον Σαντάμ Χουσεΐν στη Βαγδάτη το 2003, προκάλεσαν θόρυβο εθνοτικών και περιφερειακών συγκρούσεων που συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Ομοίως, το Ισραήλ συνέτριψε τη στρατιωτική δύναμη της Χαμάς στη Γάζα. Αλλά ο θύλακας αυτός είναι τώρα μια άνομη περιοχή ληστών και συμμοριών, χωρίς ίχνος σταθερής διακυβέρνησης.
Οι «χαμένοι» από την πτώση του Άσαντ
«Αυτή είναι μια στιγμή πραγματικά σεισμικής σημασίας», είπε ο Άντριου Αρσάν, καθηγητής Ιστορίας Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, σε τηλεφωνική συνέντευξη την Κυριακή, λίγο αφότου αναφέρθηκε ότι ο Άσαντ έφυγε από τη χώρα. «Ουσιαστικά από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 και μετά, το συριακό κράτος μετατράπηκε σε όργανο προσωπικής διακυβέρνησης από την οικογένεια Άσαντ», είπε.
Τα τελευταία χρόνια, είπε ο Αρσάν, η δέσμευση του Άσαντ στην εξουσία αποδυναμώθηκε από μια οικονομική κρίση — αυξάνοντας απλώς τη στρατιωτική του εξάρτηση από τη βοήθεια από τη Ρωσία, το Ιράν και τη Χεζμπολάχ. Και όταν αποσπάστηκαν από συγκρούσεις αλλού, αποκαλύφθηκε ο βαθμός στον οποίο το καθεστώς του Άσαντ υποστηρίχθηκε από αυτούς, είπε ο Αρσάν.
Η απομάκρυνση του Άσαντ θα έχει κρίσιμες συνέπειες και για τους τρεις αυτούς συμμάχους. Ενώ η Ρωσία έχει χάσει το προγεφύρωμά της στη Μεσόγειο Θάλασσα και την πρόσβαση στα συριακά λιμάνια και ναυτικές βάσεις, η Χεζμπολάχ και το Ιράν έχασαν στη Συρία του Άσαντ έναν κρίσιμο αγωγό για τη μεταφορά όπλων και υλικού στη ξηρά, είπε ο Αρσάν.
Η συριακή αντιπολίτευση που ετοιμάζεται να αναλάβει τον επίσημο έλεγχο αποτελείται από μυριάδες φατρίες, από την τοπική έως την ιδεολογική, από τη μετριοπαθή έως την ισλαμική. Ο Αρσάν είπε: «Είναι μια στιγμή αναμονής. Μερικοί άνθρωποι ελπίζουν σε μια δημοκρατική στιγμή. άλλοι είναι πολύ πιο ανήσυχοι».
SiteDesign