Politico: Οι 10 ημέρες στη Συρία που συγκλόνισαν τη Μέση Ανατολή

Η εντυπωσιακή κατάρρευση του καθεστώτος του Μπασάρ Άσαντ ήταν αποκλειστικά αποτέλεσμα της σήψης του ή μήπως στοιχεία μέσα στην κυβέρνησή του συντονίστηκαν με τους αντάρτες; Το ερώτημα θέτει το Politico το οποίο σε αναλυτικό άρθρο του σκιαγραφεί τις ραγδαίες εξελίξεις των τελευταίων δέκα ημερών στη Συρία.

ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΟ ΑΡΘΡΟ:

Πριν από μερικούς μήνες, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, μίλησε για την αναδιαμόρφωση της Μέσης Ανατολής, με αφορμή τους πολέμους εναντίον της Χεζμπολάχ του Λιβάνου και της Χαμάς. Εδώ και 10 ημέρες, ωστόσο, οι καταιγιστικές εξελίξεις στη Συρία, είναι αυτές που φέρνουν κομβικής σημασίας αλλαγές στην ισορροπία ισχύος στην περιοχή. Στις 8 Δεκεμβρίου 2024, μετά από μισό αιώνα πολιτικής κυριαρχίας, η οικογένεια Ασαντ έχασε την εξουσία στη χώρα.

Η αστραπιαία προέλαση των ισλαμιστών ανταρτών υπό την ηγεσία της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), (πρώην Αλ Κάιντα στη Συρία) ξεκίνησε στις 27 Νοεμβρίου από έναν θύλακα στη βορειοδυτική Συρία. Ακολούθησε με ταχείς ρυθμούς η κατάληψη του Χαλεπιού, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Συρίας, της Χάμα και στη συνέχεια της Χομς, όπου το 2012 δόθηκε μια τεράστια μάχη μεταξύ ανταρτών και κυβερνητικών δυνάμεων.

Μέχρι το Σάββατο, οι αντάρτες βρίσκονταν πλέον στα προάστια της Δαμασκού και το καθεστώς κατέρρεε. Ο Μπασάρ Αλ Ασαντ, ο οποίος κυβερνούσε τη Συρία για περίπου 25 χρόνια, έφυγε από τη χώρα αφού έδωσε εντολές για μια ειρηνική μεταβίβαση της εξουσίας, σύμφωνα με το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας.

• Το Politico, θέτει ερωτήματα για την ευκολία με την οποία εξελίχθηκαν τα πράγματα για τους ισλαμιστές καθώς και την απουσία ουσιαστικής αντίστασης από τις δυνάμεις της κυβέρνησης Ασαντ. Τα ερωτήματα αυτά καθίστανται ακόμα πιο έντονα όσον αφορά τη στρατιωτική αδράνεια της Ρωσίας και του Ιράν -των δύο βασικότερων συμμάχων του Ασαντ- απέναντι στην προέλαση των αντικαθεστωτικών.

Παρά τους χθεσινούς ισχυρισμούς του υπουργού Εσωτερικών της Συρίας ότι το καθεστώς είχε δημιουργήσει «έναν πολύ ισχυρό στρατιωτικό κλοιό» γύρω από τη Δαμασκό, οι στρατιωτικές μονάδες των ανταρτών εισήλθαν σε κεντρικά σημεία της πόλης τα χαράματα της Κυριακής αντιμετωπίζοντας ελάχιστη ή και καθόλου αντίσταση.

Και καθώς χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν σε πλατείες της πρωτεύουσας για να γιορτάσουν την πτώση του Ασαντ, ο πρωθυπουργός της χώρας, Μοχάμαντ Γκαζί αλ Τζαλάλι, δήλωσε σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα που αναρτήθηκε στο διαδίκτυο ότι παραμένει στο σπίτι του και είναι έτοιμος να συνεργαστεί για τη μεταβίβαση της εξουσίας σε «οποιαδήποτε ηγεσία επιλέξει ο συριακός λαός». Σε απάντηση, ο Αμπού Μοχάμεντ Αλ Τζουλάνι, ο 42χρονος ηγέτης της τζιχαντιστικής HTS, δήλωσε ότι οι επίσημοι θεσμοί της Συρίας «θα παραμείνουν υπό τον έλεγχο του πρωθυπουργού μέχρι να παραδοθούν εν ευθέτω χρόνω».

«Μήπως η κατάρρευση του καθεστώτος ήταν αποκλειστικά αποτέλεσμα της σήψης του και της ξαφνικής συνειδητοποίησης από τους υποστηρικτές του ότι τίποτα δεν μπορούσε να γίνει για να σωθεί η διεφθαρμένη και άθλια κυβέρνησή του, της οποίας η κύρια πηγή χρηματοδότησης ήταν οι πωλήσεις του ναρκωτικού Captagon;», αναρωτιέται ο Τζέιμι Ντέμτερ, γράφοντας στο Politico.

• Πάντως, ελάχιστοι είναι οι αναλυτές που πιστεύουν ότι η αστραπιαία επίθεση των ανταρτών θα μπορούσε να προχωρήσει χωρίς τη γνώση και την έγκριση των Τούρκων. Σύμφωνα με τον Χαντί αλ-Μπάρα, επικεφαλής μιας ομάδας της συριακής αντάρτικης αντιπολίτευσης, οι προετοιμασίες για την επίθεση είχαν ξεκινήσει από πέρυσι. Πρόκειται για στρατιωτικές προετοιμασίες στις οποίες συμμετείχαν η HTS, καθώς και περισσότερες από 12 πολιτοφυλακές του υποστηριζόμενου από την Τουρκία Συριακού Εθνικού Στρατού.

Σύμφωνα με το Soufan Center, μια ερευνητική ομάδα που ιδρύθηκε από πρώην αξιωματικούς και διπλωμάτες των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, «η επίθεση στο Χαλέπι καθυστέρησε όταν επενέβη η Τουρκία, αλλάζοντας το χρονοδιάγραμμα».

Με τους αντάρτες να περικυκλώνουν τη Δαμασκό, ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έσπευσε να μιλήσει για «μια νέα πολιτική και διπλωματική πραγματικότητα στη Συρία» ενώ κατηγόρησε την κυβέρνηση Ασαντ επειδή δεν άδραξε «το χέρι που της έτεινε η Τουρκία», σχετικά με τον επαναπατρισμό ενός μέρους των 3 εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων που ζουν σε τουρκικό έδαφος.

Ο κομβικός ρόλος της Τουρκίας αναδεικνύεται και από το γεγονός ότι εκπροσώπησε την αντιπολίτευση στις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία, οι οποίες οδήγησαν τελικά σε μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός το 2020.

Τα τελευταία «καρφιά», ωστόσο, στο πολιτικό φέρετρο του Ασαντ δεν μπήκαν από τους εχθρούς του αλλά από τους συμμάχους του, το Ιράν και τη Ρωσία. Η αδράνειά τους, διευκόλυνε την προέλαση των ανταρτών σε όλη τη χώρα, σύμφωνα με Κούρδους αξιωματούχους. «Το μέγεθος της ρωσικής απάντησης, θα καθορίσει την πορεία των εξελίξεων», είχε δηλώσει πριν μερικές ημέρες ο Κούρδος ακτιβιστής, Ιντρίς Νασάν ενόσω ο κυβερνητικός στρατός οπισθοχωρούσε σε όλα τα μέτωπα.

• Με τη σειρά τους, και Αμερικανοί αξιωματούχοι εκτιμούν ότι η κατάρρευση των μετώπων είχε να κάνει σε μεγάλο βαθμό με την απουσία σοβαρής ιρανικής ή ρωσικής αντίδρασης. Παραμένει ασαφές αν αυτή η απουσία αντίδρασης οφειλόταν σε αδυναμία λόγω Ουκρανίας και Λιβάνου ή σε απροθυμία για άλλους λόγους.

Ο Αμος Χοχστάιν, απεσταλμένος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, σημείωσε πριν ελάχιστα 24ωρα σε περιφερειακό συνέδριο στο Κατάρ ότι το Ιράν φαίνεται να «αποσύρεται σε κάποιο βαθμό από τη Συρία». Κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, η Ρωσία φάνηκε να κάνει το ίδιο με αναφορές ότι βρισκόταν στη διαδικασία μετεγκατάστασης πολεμικών πλοίων από τη ναυτική της βάση στην Ταρτούς.