ΔΠΔ/Νετανιάχου: Μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη το ένταλμα σύλληψης; Η παταγώδης αποτυχία πανίσχυρων νομικών συμβούλων

Τα εντάλματα σύλληψης κατά του Νετανιάχου και του Γκάλαντ από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο είναι μια μαύρη κηλίδα για το Ισραήλ, σύμφωνα με τη μεγαλύτερη σε κυκλοφορία ισραηλινή εφημερίδα Yedioth Ahronoth, καθώς οι δυο Ισραηλινοί πολιτικοί δεν θα μπορούν να πετάξουν στις περισσότερες ευρωπαϊκές, αφρικανικές και νοτιοαμερικανικές χώρες, εκτός κι αν τις πείσουν να μην εφαρμόσουν το ένταλμα. Η έκδοση των ενταλμάτων σύλληψης κατά του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου και του πρώην υπουργού Άμυνας, Γκάλαντ, αποτελεί, μεταξύ άλλων, μια ηχηρή αποτυχία των ισραηλινών δικηγόρων και των νομικών συμβούλων της κυβέρνησης.

Οι δικηγόροι του Ισραήλ υιοθέτησαν μια προσέγγιση όπου από τη μια πλευρά δεν αναγνώριζαν το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης (ΔΠΔ) και από την άλλη  συνεργάστηκαν με το δικαστήριο με κάκιστο τρόπο, διαφωνώντας για τη δικαιοδοσία, δηλώνοντας ότι το Ισραήλ δεν είχε λάβει ειδοποίηση για την έναρξη της έρευνας και ζήτησαν λεπτομέρειες σχετικά με τον νέο δικαστή στην επιτροπή, σύμφωνα με την ισραηλινή εφημερίδα.

Αυτό σημαίνει ότι το Ισραήλ με τη συμμετοχή του στη διαδικασία, αναγνώρισε εμμέσως τον ρόλο του Δικαστηρίου και δεν έπραξε όπως έκανε ο Ρώσος Πρόεδρος ο οποίος το αγνόησε εντελώς, δεν έκανε καμιά δήλωση παρότι στο τέλος το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο με την έκδοση εντάλματος σύλληψης. Το Ισραήλ προσπάθησε να παίξει έξυπνα αλλά απέτυχε παταγωδώς.

• Το πρώτο αποτέλεσμα των ενταλμάτων σύλληψης είναι ότι ο Νετανιάχου και ο Γκάλαντ «φυλακίζονται στο Ισραήλ»  αφού δεν θα μπορούν να μεταβούν στο εξωτερικό και σίγουρα όχι σε ένα από τα 124 κράτη μέλη του δικαστηρίου. Δηλαδή τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, τις περισσότερες αφρικανικές και τις περισσότερες χώρες της Νότιας Αμερικής.

Φυσικά Νετανιάχου και Γκάλαντ έχουν την δυνατότητα να επισκεφθούν μια από αυτές τις χώρες, αλλά μόνο αν καταφέρουν να τις πείσουν να μην εφαρμόσουν το ένταλμα. Στην πράξη, η έκδοση των ενταλμάτων σημαίνει ότι ο Νετανιάχου γίνεται «φυλακισμένος» ηγέτης.

Η πρώτη χώρα που ανακοίνωσε ότι θα ενεργήσει σύμφωνα με το ένταλμα είναι η Ολλανδία, με το υπουργείο Εξωτερικών να δηλώνει ότι «η Ολλανδία είναι έτοιμη να ενεργήσει σύμφωνα με το ένταλμα σύλληψης κατά του Νετανιάχου». Το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε αργότερα ότι «η απάντηση της Γαλλίας στο ένταλμα σύλληψης θα είναι σύμφωνη με τις αρχές του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου» όπως και το υπουργείο Εξωτερικών της Ιορδανίας που ανακοίνωσε επίσης ότι «η απόφαση πρέπει να γίνει σεβαστή και να εφαρμοστεί, καθώς οι Παλαιστίνιοι αξίζουν δικαιοσύνη».

Ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Σάιμον Χάρις δήλωσε επίσης ότι η χώρα του θα σεβαστεί το ένταλμα όπως και ο Ύπατος Εκπρόσωπος για την Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Ασφάλειας της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ λέγοντας ότι «τα εντάλματα σύλληψης για τον Νετανιάχου και τον Γκάλαντ δεν είναι πολιτικά. Η απόφαση του δικαστηρίου πρέπει να γίνει σεβαστή και να εφαρμοστεί».

Η Ουγγαρία και η Αργεντινή ανακοίνωσαν στη συνέχεια ότι δεν θα τηρήσουν την εντολή, ενώ η Βρετανία δεν δεσμεύτηκε για το πώς θα ενεργήσει και ο Καναδάς ανακοίνωσε ότι θα συμμορφωθεί με την απόφαση.

Παρά τις αντιφατικές αποφάσεις για το αν θα τηρήσουν οι χώρες που αναγνωρίζουν το ΔΠΔ το ένταλμα σύλληψης εναντίον του Νετανιάχου και του Γκάλαντ, υπάρχουν εξαιρετικές περιπτώσεις όσον αφορά τη μετακίνηση των προσώπων εναντίον των οποίων έχει εκδοθεί ένταλμα σύλληψης.

Για παράδειγμα στις 2 Σεπτεμβρίου, η Μογγολία φιλοξένησε τον Ρώσο Πρόεδρο Πούτιν και αγνόησε το ένταλμα σύλληψης, παρόλο που είναι συμβαλλόμενο μέλος του δικαστηρίου. Εξαιτίας αυτού, η Μογγολία υποχρεούται να αναφέρει στο συμβούλιο του δικαστηρίου γιατί δεν τήρησε το ένταλμα.

Οι ΗΠΑ δεν θα έχουν κανένα πρόβλημα να επιτρέψουν στον Νετανιάχου να επισκεφθεί την χώρα, επειδή δεν είναι μέλος του δικαστηρίου. Ωστόσο, θα προκύψουν δυσκολίες σχετικά με τη διαδρομή της πτήσης μέχρι εκεί, καθώς ενδέχεται να υπάρχουν χώρες που δεν θα επιτρέψουν στο αεροπλάνο «Φτερά της Σιών» να περάσει από τον εναέριο χώρο τους. Αυτό σημαίνει ότι ο Νετανιάχου θα πρέπει να κάνει συνεχή ζιγκ ζαγκ κατά μήκος μιας μη δρομολογούμενης διαδρομής για να φτάσει στις ΗΠΑ.

• Ο Νετανιάχου και ο Γκαλάντ δεν θα μπορέσουν να ασκήσουν έφεση κατά των ενταλμάτων σύλληψης που εκδόθηκαν εναντίον τους, πρώτα απ’ όλα επειδή τα εντάλματα είναι απόρρητα. Δεν έχει υπάρξει ποτέ περίπτωση όπου ένα πρόσωπο εναντίον του οποίου έχει εκδοθεί ένταλμα σύλληψης έχει ασκήσει έφεση. Ο Νετανιάχου και ο Γκάλαντ μπορούν να ζητήσουν αντίγραφο της απόφασης και στη συνέχεια ίσως προσπαθήσουν να επιχειρηματολογήσουν εναντίον της, αλλά αυτή είναι μια ασυνήθιστη και απαράδεκτη διαδικασία.

Η απόφαση των δικαστών να εκδώσουν τα εντάλματα σύλληψης κατά του πρωθυπουργού Νετανιάχου και του Γκάλαντ, παρά τις κυρώσεις και τις απειλές που εκφράστηκαν από την κυβέρνηση Μπάιντεν και μέλη του Κογκρέσου στις ΗΠΑ, δείχνει την αποφασιστικότητά τους και την ακλόνητη αντίστασή τους στις διεθνείς πιέσεις.

• Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ο Γάλλος δικαστής της προανακριτικής επιτροπής έλαβε πλήρη υποστήριξη από την κυβέρνηση Μακρόν και αυτό έχει ήδη επιπτώσεις στη δυνατότητα του Νετανιάχου να ταξιδέψει στη Γαλλία.

Αν και η ετήσια Γενική Συνέλευση των ΗΕ είναι μακριά ακόμα, δεν θα είναι εύκολο για τον Νετανιάχου να μιλήσει στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ με ένα ένταλμα σύλληψης να εκκρεμεί εναντίον του, καθώς ο ΟΗΕ μπορεί να αρνηθεί να του επιτρέψει να μιλήσει. Υπάρχει εθιμικά η πρακτική στον ΟΗΕ για έναν ηγέτη με ένταλμα σύλληψης να μην καλείται να μιλήσει, αλλά δεν υπάρχει θεσμοθετημένος τέτοιος κανόνας.

Ο Νετανιάχου μπορεί να διαφωνήσει με την έκδοση του εντάλματος σύλληψης και να ζητήσει να μετατραπεί από ένταλμα σύλληψης σε ένταλμα αναφοράς, αλλά δεν μπορεί να το ακυρώσει. Ωστόσο, αυτό εξαρτάται από τη συναίνεση των δικαστών.

Ο Γιόαβ Γκάλαντ βρίσκεται σε καλύτερη θέση από αυτή την άποψη, καθώς ο φόβος της συνέχισης της διάπραξης αδικημάτων δεν υφίσταται  αφού δεν είναι πλέον στη θέση του Υπουργού Άμυνας.

• Στην ιστορία του δικαστηρίου υπήρξαν περιπτώσεις όπου δεν εγκρίθηκαν αιτήματα έκδοσης ενταλμάτων σύλληψης, αλλά δεν υπάρχει προηγούμενο για το δικαστήριο να ακυρώσει εντάλματα σύλληψης που είχαν ήδη εκδοθεί. Τα εντάλματα κατά του Νετανιάχου και του Γκάλαντ είναι ισόβια και στο διηνεκές,  ακόμη και μετά την ολοκλήρωση των καθηκόντων τους.

Το δικαστήριο της Χάγης θα διανείμει τα εντάλματα και στα 124 κράτη μέλη, καθώς και μέσω της Ιντερπόλ, έτσι ώστε θεωρητικά να υπάρχει μια δυνατότητα στις χώρες που δεν είναι μέλη του δικαστηρίου να τα εκτελέσουν. Από εδώ και στο εξής, κάθε ταξίδι του Νετανιάχου και του Γκαλάντ στο εξωτερικό σημαίνει ότι κινδυνεύουν με άμεση σύλληψη και έκδοσή τους στη Χάγη.