Κατώτατος μισθός: Το γαλλικό μοντέλο και τα αναπάντητα ερωτήματα για τον καθορισμό του

Πιθανότατα οι περισσότεροι από εσάς έχετε ακούσει ότι ο κατώτατος μισθός από το 2027 και έπειτα θα προκύπτει από μία εξίσωση. Δεν ξέρετε όμως τους όρους αυτής της εξίσωσης. Δεν θα μπορούσατε όμως να τους ξέρετε γιατί πολύ απλά προσώρας δεν υπάρχουν. Εξηγούμαστε: Οπως ανακοίνωσε η Υπουργός Εργασίας Νίκη Κεραμέως το ποσοστό αύξησης του κατώτατου μισθού θα καθορίζεται από τον δείκτη τιμών καταναλωτή για το χαμηλότερο οικονομικά 20% της ελληνικής κοινωνίας και από δείκτη παραγωγικότητας.

Η Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία δεν περιλαμβάνει στο κατάλογο των μετρήσεών της κανέναν από τους δύο προαναφερθέντες δείκτες. Υποχρεούται όμως από το 2027 να τους υπολογίζει και να τους ανακοινώνει, ακριβώς για να γίνεται ο σχετικός καθορισμός και για να τον συμβουλεύονται οι κοινωνικοί εταίροι Μέχρι τότε η αύξηση του κατώτατου μισθού θα γίνεται με πολιτική απόφαση και δέσμευση της κυβέρνησης και του Πρωθυποργού προσωπικά είναι να φτάσει αυτός τα 950 ευρώ στο τέλος της τετραετίας.

Εφόσον αναρωτιέστε αν θα υπάρχει, εκτός από την εξίσωση, και διαβούλευση των κοινωνικών εταίρων, η κατάλληλη απάντηση, σύμφωνα με τις πληροφορίες του Libre, είναι “ναι, τυπικά θα υπάρχει”. Γιατί τυπικά; Διότι δεν αναμένεται να παίζουν κάποιο ουσιαστικό, κομβικό ρόλο στη διαμόρφωση του ποσού αφού η εξίσωση θα είναι δεσμευτική. Θα προκύψει, ποτέ, από την σχετική διαπραγμάτευση ότι η αύξηση θα μπορεί να είναι και μεγαλύτερη από αυτή που θα δίνει το αποτέλεσμα της εξίσωσης; Πολύ δύσκολα, ιδιαίτερα αν οι συσχετισμοί παραμείνουν επιβαρυντικοί για τους εργαζόμενους.

• Το μοντέλο της ελληνικής κυβέρνησης επιλέχθηκε μετά από εισήγηση αρμόδιας επιτροπής. Αντιγράφει, σχεδόν πιστά, το αντίστοιχο γαλλικό μοντέλο και όπως προκύπτει από τη μέχρι τώρα εφαρμογή του στη Γαλλία, θα “παράγει” αυξήσεις “μικρές και λελογισμένες” όπως ακριβώς τις θέλουν, για την εξυπηρέτηση των δικών τους συμφερόντων, οι εργοδότες, μεγάλοι και μικροί.

Η υιοθέτηση της εν λόγω εξίσωσης δεν ήταν υποχρεωτικό μέτρο, αυτό θα πρέπει να τονιστεί. Οι σχετικές, με το αντικείμενο του καθορισμού των μισθών, ευρωπαϊκές οδηγίες υποχρεώνουν τα κράτη-μέλη να δημιουργούν το δικό τους μηχανισμό αλλά όχι κατ’ ανάγκη το συγκεκριμένο. Θα μπορούσε, στην Ελλάδα, ο μηχανισμός αυτός να ήταν οι ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις ας πούμε. Η επιλογή αυτή ανήκει στην κυβέρνηση.

Επίσης, οφείλουμε να αναφέρουμε, ότι προσώρας τουλάχιστον, η Ελλάδα δεν πλησιάζει ούτε κατά διάνοια το 80% κάλυψης των εργασιακών συμβάσεων στον ιδιωτικό τομέα από συλλογικές διαπραγματεύσες. Αυτό είναι πράγματι “απαίτηση” της σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας αλλά μέχρι στιγμής οι ελληνικές επιδόσεις είναι φτωχότατες, μόλις που ξεπερνούν το 20%. Και αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι στον ελληνικό ιδιωτικό τομέα είναι εκτεθειμένοι στην εργοδοτική αυθαιρεσία. Το ξέρουμε άλλωστε, ότι στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις (μεγάλη πλειοψηφία των ελληνικών επιχειρήσεων) γίνεται εργοδοτικό πάρτι με μεγάλους χαμένους τους εργαζόμενους.

• Κανείς δεν ξέρει μέχρι στιγμής αν η κυβέρνηση ανατρέψει τον… εαυτό της και προχωρήσει στην ακύρωση ή αναθεώρηση που η ίδια ψήφισε το 2019 σύμφωνα με τον οποίο ανεστάλη η λειτουργία των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Στην Ελλάδα, θυμίζουμε, δεν υπάρχει εθνική συλλογική σύμβαση εργασίας, αν και έχουμε βγει από τη μέγγενη των μνημονίων από το 2018.

Θα έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε αν με την εφαρμογή του νέου συστήματος (όπως είπαμε από το 2027 και μετά) θα αυξάνεται και ο μέσος μισθός. Στην Ελλάδα παρατηρείται το εξής παράδοξο φαινόμενο. Ενώ ο κατώτατος μισθός αυξάνεται (όσο αυξάνεται τέλος πάντων) ο μέσος μισθός παραμένει καθηλωμένος στα ίδια επίπεδα. Αν η τάση αυτή συνεχιστεί, τότε ο κατώτατος μισθός, σε μία παγκόσμια πατέντα, θα προσεγγίσει το μέσο.

• Θα έχει επίσης ενδιαφέρον ο τρόπος καθορισμού του δείκτη της παραγωγικότητας. Το πως αυτός θα προκύπτει δεν έχει ανακοινωθεί, παρά το γεγονός ότι μιλάμε για μέγεθος απολύτως κρίσιμο για τον υπολογισμό του κατώτατου μισθού. Και σ’ αυτό το κυβερνητικό στρατόπεδο κρατά, μέχρι στιγμής, κλειστά τα χαρτιά του (και μένει να δούμε αν θα τα ανοίξει στη σχετική συζήτηση στη Βουλή).

Κάτι περισσότερο πολιτικό για το τέλος. Γιατί η κυβέρνηση δεν καθόρισε την εφαρμογή αυτού του συστήματος από την αμέσως επόμενη χρονιά; Ουδείς κυβερνητικός το έχει διευκρινίσει με ακρίβεια αυτό. Τονίζουμε απλά ότι το 2027 θα είναι έτος διεξαγωγής εθνικών εκλογών (αν η τετραετία τελικώς εξαντληθεί), οπότε δεν αποκλείεται ο εν λόγω μηχανισμός  υπολογισμού  του κατώτατου μισθού να μετατραπεί σε ένα προεκλογικό “παιχνίδι” για τη Νέα Δημοκρατία η οποία θα θυμίζει, συχνά-πυκνά, εκείνη την εποχή ότι η εξίσωση, “αντικειμενική και αξιόπιστη”, αποτελεί δική της επιλογή. Είναι αυτό που λέει η λαϊκή παροιμία: “Των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν”. Ισχύει και για τις προεκλογικές εξαγγελίες.