Ο Σολτς άνοιξε το “κουτί της πανδώρας” στο ουκρανικό λόγω Τραμπ- Δυσαρέσκεια Ζελένσκι- Η ΕΕ σπεύδει να προλάβει- Πώς επηρεάζει το θέμα του ρωσικού αερίου- Το νέο σχέδιο της Ουάσιγκτον ευνοεί τη Μόσχα

Η σαρωτική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές έχει ήδη αρχίσει να προκαλεί σοβαρές αλλαγές στη στάση της Δύσης στο ουκρανικό ζήτημα και η τηλεφωνική επικοινωνία του Όλαφ Σολτς με τον Βλαντιμίρ Πούτιν το επιβεβαιώνει. Παρότι ο Ουκρανός πρόεδρος Β. Ζελένσκι είχε ζητήσει, όπως αποκαλύπτει το Reuters, από τον Γερμανό πρόεδρο να μην προχωρήσει σε μία τέτοια επικοινωνία, καθώς θα ήταν δείγμα αλλαγής της στάσης της Δύσης, ο πρώτος προχώρησε σε αυτή την επαφή.

Στόχος, φυσικά, είναι να εκδηλωθεί ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για κατάπαυση του πυρός και έναν οδικό χάρτη ειρήνευσης πριν προλάβει να υλοποιήσει το σχέδιό του ο νέος Αμερικανός πρόεδρος μετά την ανάληψη των καθηκόντων του τον Ιανουάριο. Δυτικοί αναλυτές θεωρούν βέβαιο ότι οι ΗΠΑ θα επιβάλλουν την λήξη του πολέμου αναγκάζοντας το Κίεβο να υποχωρήσει σε σημαντικά θέματα, μεταξύ των οποίων το εδαφικό. Επιτρέποντας έτσι τη Μόσχα να διατηρήσει αρκετά από τα εδάφη που έχει ήδη κατακτήσει, κυρίως στις ρωσόφωνες περιοχές (Λουγκάνσκ, Ντονέτσκ), όπως και να κατοχυρώσει οριστικά την κυριαρχία στην Κριμαία.

Ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς μίλησε με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν την Παρασκευή για πρώτη φορά μετά από σχεδόν δύο χρόνια, καθώς ο Γερμανός ηγέτης ετοιμάζεται για πρόωρες εκλογές και η Ευρώπη περιμένει να ακούσει το σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στο Ουκρανία .
Σε μια τηλεφωνική επικοινωνία που επικρίθηκε γρήγορα από τον Ουκρανό Πρόεδρο Volodymyr Zelenskiy , ο Scholz προέτρεψε τον Πούτιν να αποσύρει τις δυνάμεις του από την Ουκρανία και να ξεκινήσει συνομιλίες με το Κίεβο που θα ανοίξει το δρόμο για μια «δίκαιη και διαρκή ειρήνη», δήλωσε η γερμανική κυβέρνηση.

Σύμφωνα με το Reuters, το Κρεμλίνο είπε ότι η συνομιλία έγινε κατόπιν αιτήματος του Βερολίνου και ότι ο Πούτιν είπε στον Σολτς πως οποιαδήποτε συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα ρωσικά συμφέροντα ασφαλείας και να αντικατοπτρίζει «νέα εδαφική πραγματικότητα».
Η κλήση άνοιξε ένα «κουτί της Πανδώρας» υπονομεύοντας τις προσπάθειες απομόνωσης του Ρώσου ηγέτη, είπε ο Ζελένσκι. Ο ίδιος και άλλοι ευρωπαίοι αξιωματούχοι είχαν προειδοποιήσει τον Scholz να μην προχωρήσει στην κίνηση, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν το θέμα, οι οποίες πίστευαν ότι ήταν περισσότερο για εγχώρια κατανάλωση.

Το ενεργειακό ζήτημα

Σύμφωνα με εκτενή ανάλυση του Reuters, η ενεργειακή εταιρεία της Αυστρίας OMV ενημερώθηκεότι ο ρωσικός παραγωγός φυσικού αερίου θα σταματήσει τις παραδόσεις φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας στην OMV από τις 05:00 GMT στις 16 Νοεμβρίου, μετά τη νίκη της OMV σε μια υπόθεση διαιτησίας. Οι προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας ενδέχεται να σταματήσουν εντελώς από την 1η Ιανουαρίου 2025 μετά τη λήξη της τρέχουσας πενταετούς συμφωνίας, καθώς το Κίεβο αρνήθηκε να διαπραγματευτεί τους νέους όρους της διέλευσης με τη Μόσχα κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Οι προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας είναι σχετικά μικρές. Η Ρωσία απέστειλε περίπου 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας το 2023 – μόνο το 8% των αιχμής ρωσικών ροών φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω διαφόρων διαδρομών το 2018-2019.Η Ρωσία πέρασε μισό αιώνα χτίζοντας το μερίδιο της στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, το οποίο στην κορύφωσή της ανερχόταν στο 35%.

Η Μόσχα έχασε το μερίδιό της σε ανταγωνιστές όπως η Νορβηγία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Κατάρ από την εισβολή στην Ουκρανία το 2022, ωθώντας την ΕΕ να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο.Οι τιμές του φυσικού αερίου στην ΕΕ αυξήθηκαν το 2022 σε υψηλά ρεκόρ μετά την απώλεια ρωσικών προμηθειών. Το ράλι δεν θα επαναληφθεί δεδομένου του μικρού όγκου και του μικρού αριθμού πελατών για τους υπόλοιπους όγκους, σύμφωνα με αξιωματούχους και εμπόρους της ΕΕ.

Η ουκρανική διαδρομή

Όπως εξηγεί το Reuters, ο αγωγός της σοβιετικής εποχής φέρνει αέριο από τη Σιβηρία μέσω της πόλης Sudzha -που τώρα βρίσκεται υπό τον έλεγχο των ουκρανικών στρατιωτικών δυνάμεων- στην περιοχή Kursk της Ρωσίας. Στη συνέχεια ρέει μέσω της Ουκρανίας στη Σλοβακία.Στη Σλοβακία, ο αγωγός φυσικού αερίου χωρίζεται σε κλάδους που πηγαίνουν προς την Τσεχική Δημοκρατία και την Αυστρία.Η Αυστρία εξακολουθεί να λαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου της μέσω της Ουκρανίας, ενώ η Ρωσία αντιπροσωπεύει περίπου τα δύο τρίτα των εισαγωγών φυσικού αερίου της Ουγγαρίας.Η Σλοβακία παίρνει περίπου 3 bcm από τον ενεργειακό κολοσσό Gazprom ετησίως, επίσης περίπου τα δύο τρίτα των αναγκών του.Η Τσεχία μείωσε σχεδόν πλήρως τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τα ανατολικά πέρυσι, αλλά άρχισε να παίρνει φυσικό αέριο από τη Ρωσία το 2024.Οι περισσότερες άλλες διαδρομές ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη είναι κλειστές, συμπεριλαμβανομένης της Yamal-Europe μέσω Λευκορωσίας και του Nord Stream κάτω από τη Βαλτική.Η μόνη άλλη λειτουργική διαδρομή ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη είναι ο Blue Stream και ο TurkStream προς την Τουρκία κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα. Η Τουρκία στέλνει ορισμένους όγκους ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ουγγαρίας.

Γιατί η διαδρομή ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας λειτουργεί ακόμα;

Ενώ οι υπόλοιποι όγκοι διαμετακόμισης ρωσικού φυσικού αερίου είναι μικροί, το ζήτημα παραμένει δίλημμα για την ΕΕ.

Πολλά μέλη της ΕΕ, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, έχουν πει ότι δεν θα αγοράζουν πλέον ρωσικό αέριο, αλλά η στάση της Σλοβακίας, της Ουγγαρίας και της Αυστρίας, που έχουν στενότερους δεσμούς με τη Μόσχα, αμφισβητεί την κοινή προσέγγιση της ΕΕ.

Οι χώρες, που εξακολουθούν να λαμβάνουν ρωσικό αέριο, υποστηρίζουν ότι είναι το πιο οικονομικό καύσιμο και κατηγορούν επίσης τις γειτονικές χώρες της ΕΕ για την επιβολή υψηλών τελών διαμετακόμισης για εναλλακτικές προμήθειες.Η Ουκρανία εξακολουθεί να κερδίζει 0,8-1 δισεκατομμύριο δολάρια σε τέλη διαμετακόμισης από τη ρωσική μεταφορά φυσικού αερίου. Η Ρωσία κερδίζει πάνω από 3 δισεκατομμύρια δολάρια από πωλήσεις μέσω Ουκρανίας με βάση μια μέση τιμή φυσικού αερίου 200 δολαρίων ανά 1.000 κυβικά μέτρα, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Reuters.Το μονοπώλιο εξαγωγών του ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου Gazprom έπεσε σε καθαρή ζημία 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2023, την πρώτη ετήσια απώλεια από το 1999, λόγω της απώλειας των αγορών φυσικού αερίου της ΕΕ.Η Ρωσία έχει δηλώσει ότι θα είναι έτοιμη να παρατείνει τη συμφωνία διαμετακόμισης, αλλά το Κίεβο έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι δεν θα το κάνει.Μια άλλη επιλογή είναι η Gazprom να προμηθεύει μέρος του φυσικού αερίου μέσω άλλης διαδρομής, για παράδειγμα μέσω TurkStream, Βουλγαρίας, Σερβίας ή Ουγγαρίας. Ωστόσο, η χωρητικότητα μέσω αυτών των διαδρομών είναι περιορισμένη.Η ΕΕ και η Ουκρανία ζήτησαν επίσης από το Αζερμπαϊτζάν να διευκολύνει τις συζητήσεις με τη Ρωσία σχετικά με τη συμφωνία μεταφοράς φυσικού αερίου, δήλωσε στο Reuters σύμβουλος του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν, ο οποίος αρνήθηκε να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες.