ProjectSyndicate/ Γιατί ο Τζότζεφ Στίγκλιτς θεωρεί πως θα είναι καταστροφική η οικονομική πολιτική του Τραμπ

Ο βραβευμένος με Νόμπελ οικονομολόγος Τζότζεφ Στίγκλιτς περιγράφει στο ProjectSyndicate (απόδοση στα ελληνικά από το KREPORT) πώς θα είναι η “οικονομία Τραμπ”, εάν ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών κερδίσει την “ιστορικών διαστάσεων” μάχη στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές της Τρίτης.

“Μερικές από τις πιο παράλογες υποσχέσεις της εκστρατείας του Τραμπ προέρχονται από τον Έλον Μασκ, ο οποίος ισχυρίζεται ότι ξέρει πώς να περικόψει 2 τρισ. δολάρια από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό.”, αναφέρει σχετικά και αφού επισημαίνει πως αυτό προδίδει “έκπληκτική άγνοια” της οικονομίας και της πολιτικής αναλύει πως θα διαρθρωθεί η οικονομική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ και πως θα επηρεάσει τις ΗΠΑ αλλά και τις παγκόσμιες ισορροπίες.

Αναλυτικά:

Καθώς πλησιάζουν οι κρίσιμες προεδρικές εκλογές της Αμερικής, η εκστρατεία έχει φτάσει σε πυρετό, με τον Ντόναλντ Τραμπ και τους φίλους του να δίνουν όλο και πιο ριζοσπαστικές υποσχέσεις για το τι θα έκαναν με την εξουσία. Αλλά τέτοιες υποσχέσεις, για παράδειγμα σχετικά με τη δημοσιονομική πολιτική, αναπόφευκτα θα τις αθετήσουν. Εξάλλου, είναι μαθηματικά αδύνατο -ταυτόχρονα- να μειωθούν οι φόροι για τις εταιρείες και τους δισεκατομμυριούχους, να διατηρηθούν βασικά προγράμματα όπως η άμυνα και η κοινωνική ασφάλιση και να μειωθεί το έλλειμμα.

Μερικές από τις πιο παράλογες υποσχέσεις της εκστρατείας του Τραμπ προέρχονται από τον Έλον Μασκ, ο οποίος ισχυρίζεται ότι ξέρει πώς να περικόψει 2 τρισ. δολάρια από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό. Αυτό είναι αρκετά αυθάδες προερχόμενο από κάποιον του οποίου οι εταιρείες εξαρτώνται τόσο πολύ από κρατικές συμβάσεις και προγράμματα διάσωσης (χωρίς το δάνειο των 465 εκατομμυρίων δολαρίων που έλαβε από την κυβέρνηση Ομπάμα, η Tesla θα μπορούσε κάλλιστα να είχε βουλιάξει).

Οι ισχυρισμοί του Μασκ προδίδουν μια εκπληκτική άγνοια τόσο της οικονομίας όσο και της πολιτικής. Οι προτάσεις του αντιστοιχούν σε περικοπή περίπου του ενός τρίτου όλων των κρατικών δαπανών, οκτώ φορές περισσότερο από ό,τι το Γενικό Γραφείο (δημοσιονομικής και κυβερνητικής) Λογοδοσίας (ο εσωτερικός ελεγκτής της κυβέρνησης) εκτιμά ότι συνιστά σπατάλη ή απάτη. Μεταξύ άλλων, οι ΗΠΑ θα πρέπει να κόψουν όλες τις «κατ’ επιλογή» δαπάνες, όπως οι δαπάνες για την άμυνα, την υγεία, την εκπαίδευση και τα Υπουργεία Οικονομικών και Εμπορίου, καθώς και να περικόψουν τις δαπάνες Κοινωνικής Ασφάλισης, Medicare και άλλων καθιερωμένων, ευρύτατα δημοφιλών προγραμμάτων.

Τέτοιες άγριες περικοπές υπονοούν ότι ο Τραμπ θα προσπαθήσει να πείσει το Κογκρέσο να κάνει σημαντικές αλλαγές σε αυτά τα προγράμματα. Αλλά μην κρατάτε την ανάσα σας. Ο Τραμπ είχε ήδη τέσσερα χρόνια για να διαλύσει το «διοικητικό κράτος» όταν ήταν πρόεδρος, και δεν το έκανε. Τώρα δίνει λαϊκιστικές υποσχέσεις που θα πρόσθεταν (δεν θα αφαιρούσαν) στο έλλειμμα περισσότερα από 7,5 τρισεκατομμύρια δολάρια την επόμενη δεκαετία.

Τέτοιες περικοπές θα είχαν καταστροφικές επιπτώσεις στην οικονομία και την κοινωνία των ΗΠΑ. Οι πολιτικές «slash-and-burn» (αποψίλωση και κάψιμο εδαφών, υπερεκμετάλλευσή τους για ένα διάστημα και μετά το ίδιο αλλού) αναπόφευκτα αποτυγχάνουν. Ακριβώς όπως η στρατηγική «σφίγγω τη ζώνη» του υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ Άντριου Μέλον υπό τον Χέρμπερτ Χούβερ συνέβαλε στη Μεγάλη Ύφεση και οι πολιτικές λιτότητας στο Ηνωμένο Βασίλειο στα 14 χρόνια Συντηρητικής διακυβέρνησης έχουν οδηγήσει σε μιάμιση δεκαετία στασιμότητας.

Η αντίθεση μεταξύ των οικονομικών προγραμμάτων του Τραμπ και της Κάμαλα Χάρις δεν θα μπορούσε να είναι πιο έντονη. Η ατζέντα της Χάρις θα μείωνε το κόστος διαβίωσης (βασιζόμενη στις διατάξεις του νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA) και για τη μείωση του κόστους των φαρμάκων και της ενέργειας) και θα καταστήσει τη στέγαση πιο προσιτή, ενώ οι δασμοί του Τραμπ (φόρος στα εισαγόμενα αγαθά) θα έκαναν τα πάντα πιο ακριβά για τους Αμερικανούς, ειδικά για τα νοικοκυριά μεσαίου και χαμηλότερου εισοδήματος.

Σχεδόν σε κάθε τομέα όπου η χώρα αντιμετωπίζει μια πρόκληση, οι πολιτικές του Τραμπ θα έκαναν τα πράγματα χειρότερα. Ακόμη και πριν από την πανδημία, το προσδόκιμο ζωής στις ΗΠΑ (ήδη το χαμηλότερο μεταξύ των προηγμένων οικονομιών) μειώνονταν υπό τον Τραμπ. Προσπαθώντας να καταργήσει τον νόμο για την προσιτή ιατρική φροντίδα και τη διάταξη του IRA που μειώνει τις τιμές των συνταγογραφούμενων φαρμάκων, ο Τραμπ θα έκανε την κατάσταση ακόμη χειρότερη.

Ομοίως, η Αμερική βρίσκεται στην κορυφή της λίστας των προηγμένων οικονομιών όσον αφορά την ανισότητα και οι φορολογικές περικοπές του Τραμπ για τους πλούσιους θα διεύρυναν περαιτέρω το χάσμα. Οι πολιτικές της Χάρις, αντίθετα, θα στόχευαν άμεσα στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου της μεσαίας τάξης.

Εκτός από τις κρίσεις υγείας και ανισότητας, η κλιματική αλλαγή κοστίζει ακριβά στους Αμερικανούς σε ζωές και περιουσιακά στοιχεία. Ωστόσο, ο Τραμπ δελέασε τους μεγιστάνες των ορυκτών καυσίμων για να συνεισφέρουν στην προεκλογική του εκστρατεία, με υποσχέσεις να ανταποδώσει μειώνοντας τις περιοριστικές ρυθμίσεις για τη ρύπανση. Όχι μόνο θα άφηνε την Αμερική πίσω από πολλές άλλες χώρες στη μετάβαση σε μια οικονομία καθαρής ενέργειας. αλλά επίσης (για μια ακόμα φορά) θα έκανε τις ΗΠΑ διεθνή παρία.

Αυτοί είναι κάποιοι μεταξύ των πολλών λόγων που 23 Αμερικανοί οικονομολόγοι βραβευμένοι με Νόμπελ υπέγραψαν πρόσφατα μια ανοιχτή επιστολή υποστηρίζοντας τη Χάρις. Είναι δύσκολο να πείσουμε δύο οικονομολόγους να συμφωνήσουν σε πολλά θέματα, αλλά όλοι καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι, «συνολικά, η οικονομική ατζέντα της Χάρις θα βελτιώσει την υγεία, τις επενδύσεις, τη βιωσιμότητα, την ανθεκτικότητα, τις ευκαιρίες απασχόλησης και τη δικαιοσύνη του έθνους μας και θα είναι πολύ ανώτερη από την αντιπαραγωγική οικονομική ατζέντα του Ντόναλντ Τραμπ». Τα θέματα της οικονομίας παίζουν σημαντικό ρόλο σε αυτές τις εκλογές και εμείς οι Νομπελίστες οικονομολόγοι καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι, χωρίς αμφιβολία, «η Κάμαλα Χάρις θα ήταν πολύ καλύτερος διαχειριστής της οικονομίας μας».

Πολλοί Αμερικανοί εύλογα επιθυμούν να ξεχάσουν όλο το χάος (και τους υπερβολικούς θανάτους από COVID-19) που επικρατούσε κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Τραμπ. Αλλά δεν πρέπει. Με τον Τραμπ να επιδιώκει απερίφραστα να επιβάλλει αντίποινα εναντίον όσων αποκαλεί «εσωτερικούς εχθρούς» και με το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα να έχει μετατραπεί σε τίποτα περισσότερο από μια λατρεία προσωπικότητας, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μια δεύτερη προεδρία Τραμπ θα ήταν ακόμη χειρότερη από την πρώτη.

Ενώ η οικονομική ισχύς της Αμερικής βασίζεται στα θεμέλια της επιστήμης και της τεχνολογίας, ο Τραμπ έχει επανειλημμένα προτείνει τεράστιες περικοπές στις ομοσπονδιακές δαπάνες έρευνας, οι οποίες θα ήταν καταστροφικές για την πρόοδο της βασικής επιστήμης και θα είχαν αρνητικές επιπτώσεις σε πολλούς βασικούς οικονομικούς τομείς. Όταν ήταν στην εξουσία, ακόμη και οι Ρεπουμπλικάνοι κατάλαβαν την απερισκεψία των προτάσεών του σε αυτόν τον τομέα και τις καταψήφισαν. Αλλά τώρα πλέον η αυτοεξευτελιστική δουλοπρέπεια του κόμματος είναι πλήρης.

Μια άλλη ανοιχτή επιστολή, που συντάξαμε με τους συναδέλφους μου, νομπελίστες οικονομολόγους, τη συνυπέγραψαν και βραβευμένοι με άλλα Νόμπελ επιστήμονες (περισσότεροι από 80 συνολικά). Μαζί, επισημαίνουμε ότι, «οι τεράστιες αυξήσεις στο βιοτικό επίπεδο και στο προσδόκιμο ζωής τους τελευταίους δύο αιώνες είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα της προόδου της επιστήμης και της τεχνολογίας. Η Κάμαλα Χάρις το αναγνωρίζει αυτό και κατανοεί ότι η διατήρηση της ηγετικής θέσης της Αμερικής σε αυτούς τους τομείς απαιτεί δημοσιονομική υποστήριξη από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, ανεξάρτητα πανεπιστήμια και διεθνείς συνεργασίες. Η Χάρις αναγνωρίζει επίσης τον βασικό ρόλο που έπαιζαν πάντα οι μετανάστες στην πρόοδο της επιστήμης».

Δυστυχώς, ούτε ο Μασκ (οι εταιρείες του οποίου εξαρτώνται από τη βασική επιστήμη που έχει γίνει από άλλους) έχει σκεφτεί σε βάθος τι θα σήμαινε ο Τραμπ για τους ισολογισμούς του. Η βραχυπρόθεσμη απληστία (η προσήλωση στις φορολογικές περικοπές και την κατάργηση ρυθμίσεων) έχει δελεάσει πολλούς ηγέτες της βιομηχανίας και των οικονομικών ώστε να ενταχθούν στην ομάδα Τραμπ. Ο Τραμπ προσφέρει καπιταλισμό προσοδοφόρο για ημετέρους, ένα είδος καπιταλισμού που, ακόμα κι αν τα πάει καλά για τον Μασκ και άλλους δισεκατομμυριούχους, δεν θα είναι καλός για εμάς τους υπόλοιπους. Αλλά η Χάρις, τουλάχιστον, προσφέρει την ελπίδα ότι μέσω της λογικής και της συνεργασίας, οι Αμερικανοί μπορούν να δημιουργήσουν μια πιο ανθεκτική, χωρίς αποκλεισμούς, ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία. Μια οικονομία που ξεπερνά τον καπιταλισμό των ημετέρων και μοιράζεται τα οφέλη της ανάπτυξης πιο δίκαια.