Όταν η Βάσω Παπανδρέου συγκρούστηκε με τη Θάτσερ- Η θυελλώδης σχέση με τον Ανδρέα Παπανδρέου
Η Συντακτική ομάδα του Libre
Είχε χαρακτηριστεί άλλοτε ως αντι-Θάτσερ, άλλοτε ως «σιδηρά κυρία». Έπαιξε κρίσιμο ρόλο στις εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ, μη διστάζοντας να αμφισβητήσει ακόμη και τον μέντορά της, Ανδρέα Παπανδρέου. Η Βάσω Παπανδρέου έμεινε επίσης στην “ιστορία” για τις ομηρικές αναμετρήσεις που είχε με τη “σκληρή” Μάργκαρετ Θάτσερ με αντικείμενο την Κοινωνική Χάρτα της Ευρώπης, όταν διατελούσε ως επίτροπος της ΕΟΚ, αλλά και νωρίτερα ως υπουργός.
Το 1982, το ΠΑΣΟΚ έχει γίνει κυβέρνηση και η Βάσω, με παρέμβαση του Πέτρου Λάμπρου, τοποθετείται στον ΕΟΜΜΕΧ, που υπαγόταν στον τότε υπουργό Αναστάσιο Πεπονή. Στη συνέχεια, με πρωτοβουλία του Μένιου Κουτσόγιωργα, που εκτιμούσε τις δυνατότητές της, αμβλύνονται οι ενστάσεις από την πλευρά του Ανδρέα και της Μαργαρίτας και η Βάσω εντάσσεται στην κανονικότητα του ΠΑΣΟΚ, αρχίζοντας να εκτοξεύεται στην ιεραρχία.
Το 1985 ο Ανδρέας την τοποθετεί στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας και η Βάσω Παπανδρέου μπαίνει στη Βουλή και στην κυβέρνηση, ως υφυπουργός Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας. Το 1986 αναβαθμίζεται σε αναπληρώτρια υπουργός Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας. Το 1988 και για έναν χρόνο αναλαμβάνει αναπληρώτρια υπουργός Εμπορίου για τα θέματα της Ελληνικής Προεδρίας στην Κοινότητα (1988-1989). Και το 1989 τοποθετείται επίτροπος της ΕΟΚ -η πρώτη γυναίκα επίτροπος.
Το χαρτοφυλάκιό της αφορούσε την Απασχόληση, τις Εργασιακές Σχέσεις και Κοινωνικές Υποθέσεις, το Ανθρώπινο Δυναμικό, την Εκπαίδευση και Κατάρτιση, και την Ισότητα των δύο Φύλων. Συνεργάστηκε με τον Ντελόρ, αλλά δεν δίστασε να συγκρουστεί πολλάκις με Ευρωπαίους ηγέτες -και με την τότε Βρετανή πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ- για να προωθήσει τα ελληνικά συμφέροντα. Προώθησε την Ευρωπαϊκή Κοινωνική Χάρτα και κατοχύρωσε τον Κοινωνικό Διάλογο σε ολόκληρη την Ευρώπη.
- Η Βάσω Παπανδρέου ήταν υπέρ της ενιαίας Ευρώπης για την οποία η Θάτσερ είχε ενστάσεις. “Σύμμαχός” της ήταν ο Ζακ Ντελόρ, τότε πρόεδρος της Κομισιόν.
Όπως θυμόταν ο Γιώργος Λακόπουλος σε σχετικό του αφιέρωμα, η Κοινωνική Χάρτα είχε τη “σφραγίδα” του Ανδρέα Παπανδρέου. Εγκρίθηκε στη Σύνοδο Κορυφής της Ρόδου τον Δεκέμβριο του 1988, με προεδρεύοντα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον ίδιο τον Ανδρέα. Στη Ρόδο, η σύνοδος διεκπεραιώθηκε μεν, αλλά η Θάτσερ δεν έκατσε στο ίδιο τραπέζι με τον Ανδρέα. Ήταν η εποχή που ο διεθνής Τύπος αλλά και ο εγχώριος φυσικά, εστίαζαν περισσότερο στη σχέση του με τη Λιάνη, ενώ ο τότε πρωθυπουργός, αντιμετώπιζε ήδη προβλήματα υγείας.
Όπως γράφει ο Γ. Λακόπουλος, τέσσερα χρόνια νωρίτερα, στις 3 Δεκεμβρίου του 1984, την είχε εκνευρίσει και ταυτόχρονα γοητεύσει όταν συγκρούσθηκε μαζί της στη Σύνοδο Κορυφής υπό την προεδρία της για τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα. Το πρωί την είχε απειλήσει ότι θα μπλοκάρει τις νέες εντάξεις, προκαλώντας αίσθηση με το πολιτικό σκεπτικό του. Το βράδυ είχε αποχωρήσει από το δείπνο της, προκαλώντας αίσθηση.
Μετά τη Σύνοδο η Θάτσερ έστειλε επιστολή στον Ανδρέα όπου έγραφε: “Θαύμασα την αποφασιστικότητά σας στη διεύθυνση των εργασιών του Συμβουλίου, παρότι είστε ακόμη σε ανάρρωση. Ηταν μια εξαιρετική προσπάθεια και κερδίσατε τον σεβασμό όλων των συναδέλφων”. “I hope you will now take some rest and look after yourself”, του έγραφε χαρακτηριστικά, παρά την κόντρα τους.
“Ο γοητευτικός και ευπροσήγορος αυτός άνδρας άλλαζε όταν επρόκειτο να πετύχει περισσότερα χρήματα για τη χώρα του. Είναι σκληρός. Μας προσέφερε σκηνές αντάξιες του αρχαίου ελληνικού θεάτρου” είχε δηλώσει τότε η Θάτσερ.
Πριν τρεις μήνες, η Θάτσερ είχε επισκεφθεί τον Ανδρέα στο Λονδίνο μετά την αντικατάσταση βαλβίδας αορτής από τον Μαγκντί Γιακούμπ.
Σε κάθε περίπτωση, η Βάσω Παπανδρέου ήταν διαρκώς στο πλευρό του Ανδρέα στην αντιπαράθεσή του με τη Θάτσερ, ενώ υπήρξε από τους πιο στενούς συνεργάτες του Ντελόρ ως επίτροπος Κοινωνικής Πολιτικής. Μάλιστα, ο διεθνής Τύπος την περιέγραφε στα 80s ως “αντι-Θάτσερ” για το ενωσιακό της όραμα.
Σημειώνεται εδώ πως η χώρα μας πήρε συνολικά 9,63 δισ. ευρώ μεταξύ 1988-1993, από δύο πακέτα Ντελόρ, κυρίως για έργα υποδομής (χωρίς να λείπουν οι κατηγορίες για κακοδιαχείριση). Η λογική του Ντελόρ για τη μεταφορά πόρων από τις πλούσιες χώρες προς τις ασθενέστερες τον έφερε σε σύγκρουση με την Μάργκαρετ Θάτσερ και άλλους θιασώτες της πολιτικής της. Η Θάτσερ είχε φτάσει μάλιστα σε σημείο να πει δημοσίως σε ομιλία της, “θέλουμε τα λεφτά μας πίσω”.
- Μετά την πενταετή θητεία της επιστρέφει στην ελληνική πολιτική σκηνή και εκλέγεται πρώτη βουλευτής στη Β’ Αθηνών με τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων (256.831) στις εκλογές του 1993. Έκτοτε εκλεγόταν διαρκώς βουλευτής ως και το 2009.
Η ρήξη με τον Ανδρέα
Η Βάσω Παπανδρέου είχε συμπήξει την περίφημη «ομάδα των τεσσάρων» μαζί με τους Κώστα Σημίτη, Παρασκευά Αυγερινό και Θεόδωρο Πάγκαλο. Στο σπίτι της στο Χαλάνδρι, δίπλα στη ρεματιά, είχαν γίνει πάμπολλες συζητήσεις και σχεδιασμοί. Ωστόσο, επέλεξαν να δημοσιοποιήσουν μέσω διαρροής ένα δείπνο, εκείνο το περίφημο «δείπνο των τεσσάρων», το 1994. Αμφισβητούσαν ευθέως τον Ανδρέα και την ικανότητά του να παραμείνει στην εξουσία, τόσο ως πρωθυπουργός όσο και ως πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ.
Η Βάσω είχε ηγετικές φιλοδοξίες, αλλά όταν ετέθη θέμα ποιος από τους τέσσερις θα βγει μπροστά απέναντι στον Ανδρέα, ο Πάγκαλος έδειξε Σημίτη και συμφώνησαν όλοι. Στη διαδρομή ασκούσαν δριμεία εσωκομματική αντιπολίτευση στον Ανδρέα Παπανδρέου. Με αποκορύφωμα τη συνεδρίαση της ΚΕ του ΠΑΣΟΚ τον Οκτώβριο του 1995, στο ξενοδοχείο «Κάραβελ».
Ο Ανδρέας Παπανδρέου απάντησε σκληρά στους αμφισβητίες του, λέγοντας: «Όσοι αναζητούν έναν Ανδρέα Παπανδρέου πρωθυπουργό και πρόεδρο υπό περιορισμό, υπό επιτροπεία, υπό κηδεμονία, ας τον αναζητήσουν αλλού, εγώ δεν προσφέρομαι». Κάλεσε μάλιστα -χωρίς να κατονομάσει κανέναν- όποιους νομίζουν «ότι πρέπει να πάμε, θέλοντας και μη, σε κυβερνήσεις συνεργασίας πολλών μικρών και αδύναμων κομμάτων, ας δοκιμάσουν. Ας πάρουν την ευθύνη να δημιουργήσουν τα δικά τους κόμματα, να μετρηθούν και να έρθουν να ξανασυζητήσουμε».
Η Βάσω Παπανδρέου ένιωσε ότι θίγεται. Σηκώθηκε από τη θέση της, προχώρησε στον διάδρομο και σχεδόν πέταξε ένα σημείωμα στον Ανδρέα, μπροστά στο έκπληκτο ακροατήριο, τις κάμερες και τους δημοσιογράφους.
«Εμμέσως πλην σαφώς, αναφέρεσαι σε εμένα και μου αποδίδεις προθέσεις που δεν έχουν σχέση με τις θέσεις μου. Ζητώ να μου δοθεί ο λόγος αμέσως μετά το τέλος της ομιλίας σου», έγραφε το σημείωμα. Ο Ανδρέας το διάβασε, απάντησε με ένα ξερό «μάλιστα» και συνέχισε την ομιλία του. «Γνωριζόμαστε καλά εδώ μέσα», σχολίασε λίγο μετά.
Άλλοι μίλησαν για θράσος, άλλοι για θάρρος, όλοι όμως συμφωνούν ότι η κίνηση της Βάσως Παπανδρέου έμεινε χαραγμένη στο συλλογικό κομματικό υποσυνείδητο.
Πώς γνωρίστηκαν
Η γνωριμία τους ξεκίνησε το 1974 στη Βρετανία, όπου η Βάσω Παπανδρέου εργαζόταν ως ερευνήτρια. Το κοινό επώνυμο -σύμπτωση- και οι απόψεις της Βάσως προκάλεσαν το ενδιαφέρον του Ανδρέα. Μάλιστα, στελέχη εκείνης της εποχής λένε ότι ο Ανδρέας, απογοητευμένος από το 13% που είχε πάρει στις εκλογές, σκόπευε να εγκαταλείψει την Ελλάδα και πως η Βάσω ήταν εκείνη που κατάφερε να τον μεταπείσει.
Η σχέση αυτή έμελλε να πάρει πιο προσωπική χροιά. Σε τέτοιο βαθμό που θρυλείται ότι ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ ήθελε να πάρει διαζύγιο από τη Μαργαρίτα Τσαντ και να παντρευτεί τη Βάσω. Στη σκέψη και μόνο, στενοί του συνεργάτες, όπως ο Αντώνης Λιβάνης, ο Μένιος Κουτσόγιωργας και ο Γιάννης Αλευράς, έγιναν έξαλλοι, γνωρίζοντας ότι ο καλπάζων προς την εξουσία Ανδρέας θα έχανε το τρένο της πρωθυπουργίας. Στην κοινωνία της εποχής του ’70, πρωθυπουργός με διαζύγιο θα εθεωρείτο μείζον σκάνδαλο.
Μάλιστα, θρυλείται ότι υπήρχαν σκέψεις σε στελέχη του ΠΑΣΟΚ ακόμη και να… απαγάγουν τη Βάσω Παπανδρέου για να μη γίνει ποτέ αυτός ο γάμος.
Μετά από πιέσεις χώρισαν και η Βάσω Παπανδρέου έμεινε στο ψυγείο. Εκδιώχθηκε από το ΚΕΜΕΔΙΑ (Κέντρο Μελετών και Διαφωτισμού), μια θέση νευραλγική την εποχή εκείνη. Την επίβλεψη του ΚΕΜΕΔΙΑ είχε από το ΕΓ του ΠΑΣΟΚ ο Κώστας Σημίτης. Η Βάσω αναχωρεί ξανά για το Λονδίνο για ένα διάστημα. Με την επιστροφή της εργάζεται στην ΑΣΟΕΕ ως επιμελήτρια, ενώ διορίζεται -εν αγνοία του Α. Παπανδρέου- στο ΔΣ της Εμπορικής Τράπεζας.
Το 1982 επιστρέφει και πάλι στην Ελλάδα όταν στην κυβέρνηση ήταν πλέον το ΠΑΣΟΚ.
SiteDesign