Πόθεν Έσχες: Όλοι βολεύονται με το… “πόθεν”-Ρεπορτάζ libre για αρμόδια Επιτροπή: Οι έλεγχοι είναι πλημμελείς

Το ζήτημα που προέκυψε με τη διαρροή στοιχείων του πόθεν έσχες του Στέφανου Κασσελάκη στον Τύπο έφερε και πάλι στην επιφάνεια το μεγάλο θέμα της αξιοπιστίας των δηλώσεων των πόθεν έσχες των πολιτικών και το τι πρέπει να αλλάξει στο σχετικό νομικό πλαίσιο έτσι ώστε οι πολίτες να αποκτούν την πραγματική εικόνα τόσο των περιουσιών των προσώπων όσο και του τρόπου με τον οποίο αποκτήθηκαν. Προσώρας, εδώ και πολλά χρόνια το έσχες γίνεται σαφές αλλά το πόθεν… αγνοείται.

Ουσιαστικά δεν μαθαίνουμε ποτέ πως και πότε αποκτήθηκαν τα περιουσιακά στοιχεία των πολιτικών κατάσταση με την οποία φαίνεται ότι βολεύονται οι πάντες, κυβερνώντες και αντιπολιτευόμενοι καθώς έχουν έναν μπελά λιγότερο στο κεφάλι τους.

Ας είμαστε ειλικρινείς: Το να δηλώσεις πόσα περιουσιακά στοιχεία διαθέτεις (ακίνητα, αγροτεμάχια, οχήματα) και ποιο είναι ακριβώς το ύψος των εισοδημάτων σου είναι το εύκολο κομμάτι της ιστορίας. Διαπιστώνουμε ετησίως, όταν οι δηλώσεις έρχονται στο φως της δημοσιότητας (ή και με ένα κλικ στη σχετική ιστοσελίδα), ότι πολλοί από τους πατέρες του έθνους δηλώνουν δεκάδες ακίνητα και εκατομμύρια ευρώ ως καταθέσεις ή επενδύσεις σε διαφόρων τύπων τραπεζικά προϊόντα. Τα δύσκολα απλώς αποσιωπούνται αφού, εκτός των άλλων, είναι και μεγάλο το κενό στο σχετικό νόμο.

“Ο νόμος πρέπει να αλλάξει” αναφέρει στο libre έγκυρη νομική πηγή με κύρος και γνώση. “Είναι όμως μεγάλη και η ευθύνη της επιτροπής ελέγχου καθώς φαίνεται ότι οι έλεγχοι είναι πλημμελείς. Και αυτό παρά το γεγονός ότι η Επιτροπή έχει επανδρωθεί με ειδικούς επαγγελματίες λογιστές” συνεχίζει.

• Ακόμα και οι κυρώσεις, για τους παραβάτες όταν αυτοί πιαστούν στη δαγκάνα του νόμου, δεν είναι καθόλου “ενοχλητικές”. Στην τελευταία τέτοια περίπτωση που είδε το φως της δημοσιότητας, ο πρώην βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Ανδρέας Πάτσης τιμωρήθηκε με ποινή φυλάκισης τριών ετών η οποία όμως ήταν εξαγοράσιμη κατά 10 ευρώ ημερησίως. Δηλαδή μ’ ένα ποσό μικρότερο των 11.000 ευρώ ο πρώην βουλευτής τακτοποίησε την όποια εκρεμμότητά του (χωρίς φυσικά να πάει στη φυλακή ούτε μία μέρα).

Εν τω μεταξύ, όπως έχει αποδειχθεί πολλές η υπόθεση της επιβολής των όποιων κυρώσεων είναι και πολύπλοκη και χρονοβόρα. Αν επιστρέψουμε και πάλι στην περίπτωση Πάτση, θα διαπιστώσουμε ότι η ποινή επιβλήθηκε δύο χρόνια μετά τις σχετικές αποκαλύψεις (και αφού πρώτα ο βουλευτής διαγράφηκε από την κοινοβουλευτική ομάδα της Νέας Δημοκρατίας). Η καθυστέρηση στην απόδοση της δικαιοσύνης στη χώρα βέβαια δεν αφορά μόνο τις παραβάσεις στο πόθεν έσχες αλλά συνολικά το σχετικό σύστημα.

Η πολιτική βούληση απουσιάζει: Γιατί οι προτάσεις αλλαγής παραμένουν στα χαρτιά

Προφανώς, για να αλλάξουν τα δεδομένα, αναζητείται πολιτική βούληση “η οποία όμως” μάς λέει η νομική πηγή “δεν υπάρχει σε καμία πλευρά της Βουλής. Μία κατάσταση που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο βολεύει άπαντες, γιατί να αλλάξει; Ετσι λοιπόν το πρόβλημα διαιωνίζεται και το πόθεν παραμένει ουσιαστικά άγνωστο, καθώς ουδείς έχει την υποχρέωση να το δηλώσει”. Πρόκειται για μία διαχρονική και συνολική “ενοχή” του ελληνικού πολιτικού συστήματος.

Προτάσεις, κατά το παρελθόν, για την αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου υπήρξαν. Ειδικοί νομικοί αρθρογράφησαν σχετικά και κατέθεσαν τη δική τους οπτική για τα πράγματα. Οι πάντες εμφανίζονται να συμφωνούν. Κανείς όμως, έως σήμερα, δεν προχώρησε μέχρι το τέλος. Ειδικά από το 2010 και μετά, όταν η χώρα βρέθηκε στη δίνη των μνημονίων και της χρεωκοπίας και παρά το γεγονός ότι έγινε πιο έντονο από ποτέ το αίτημα για απόλυτη διαφάνεια, το πολιτικό σύστημα ολιγώρησε. Αυτή είναι μία πικρή αλλά αναντίρρητη πραγματικότητα.

Και αυτό, αν και πολλές φορές πολιτικοί έχουν πιαστεί με τη γίδα στην πλάτη. Ενα συχνό πρόβλημα είναι η παράλειψη δήλωσης συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων, είτε σκόπιμα είτε από αμέλεια. Υπάρχουν περιπτώσεις πολιτικών προσώπων που δεν δήλωσαν εξωτερικούς λογαριασμούς ή ακίνητα στο εξωτερικό, κάτι που τελικώς αποκαλύφθηκε μόνο από τη δημοσιογραφική έρευνα.

Την ίδια ώρα η δυσκολία εντοπισμού οφ σορ εταιριών στις οποίες μπορούν να “παρκαριστούν” αδήλωτα ποσά μέσα από δαιδαλώδεις διαδρομές του χρήματος θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, έχει αποδειχθεί πολλάκις και όχι μόνο στην Ελλάδα. Τα σύγχρονα μέσα που απαιτούνται για να μπορεί η δικαιοσύνη να φτάνει μέχρι το τέλος αυτών των διαδρομών τις περισσότερες φορές αγνοούνται.

• Σε δήλωση του πόθεν έσχες βέβαια δεν υποχρεούνται μόνο οι βουλευτές και οι υπουργοί στην Ελλάδα. Παρόμοια υποχρέωση έχουν οι αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης, δημόσιοι υπάλληλοι υψηλόβαθμων θέσεων, δικαστικοί λειτουργοί, αξιωματικοί των σωμάτων ασφαλείας, μέλη ανεξάρτητων αρχών, δημοσιογράφοι κ.α. Σ’ αυτούς όμως, λόγω και του πλήθους τους, οι σχετικοί έλεγχοι γίνονται δειγματοληπτικά και ως εκ τούτου δεν έχουν μεγάλη αξιοπιστία.

Σε κάθε περίπτωση όμως τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει αν δεν εμφανιστεί στον ορίζοντα πολιτική βούληση για πραγματική αλλαγή σ’ όλο το πλαίσιο που αφορά το ζήτημα των δηλώσεων πόθεν έσχες με κύριο αίτημα φυσικά την πραγματική διερεύνηση του πόθεν με σύγχρονα, καινοτόμα εργαλεία που θα προσφέρουν στους ελεγκτές τη δυνατότητα για σοβαρή, ουσιαστική δουλειά. Με κλειστή την πλατφόρμα για τους υπόχρεους όμως και άλλες τεχνολογικές παραδοξότητες που κατά καιρούς κάνουν την εμφάνισή τους φαίνεται ότι δεν μπορεί να επιτευχθεί χειροπιαστή πρόοδος. Αρα η απόλυτη διαφάνεια του πολιτικού συστήματος και των μελών του θα παραμείνει και τα επόμενα πολλά χρόνια ζητούμενο.