Συνέντευξη libre/Χριστίνα Ζήση: Η πολιτεία θα πρέπει να σταθεί αρωγός στον κόσμο του βιβλίου

Σε μια εποχή, που η φθίνουσα κατάσταση σε πολλά κεκτημένα, αλλά και σημεία αναφοράς μάς φέρνει αντιμέτωπους με τη μετριότητα και το ανοίκειο, η ύπαρξη εκδοτικών οίκων που ενισχύεται διαρκώς από τον ζήλο των εμπνευστών τους, αλλά και των αναγνωστών υπενθυμίζει την μεγάλη αλήθεια ότι: φωλιές νερού θα υπάρχουν πάντα, αρκεί να υψωθεί ένα τείχος ψυχής.

Η Χριστίνα Ζήση, υπεύθυνη του εκδοτικού οίκου ΕΚΚΡΕΜΕΣ επιβεβαιώνει τα παραπάνω, αλλά και την προτροπή του Φλωμπέρ: Διάβαζε για να ζήσεις.

Συνέντευξη

-Με ποιο όραμα συγκροτήθηκε κι αναπνέει ως σήμερα το Εκκρεμές;

Ξεκίνησε περίπου σαν παιχνίδι. Βέβαια, αποφασίζεις να παίξεις με κάτι, που σε ελκύει και το αγαπάς. Συνεχίστηκε με πολύ ενθουσιασμό και, μπορώ να πω, με όραμα, έχοντας τη μορφή, που έχει σήμερα. Να εκδίδονται, δηλαδή, βιβλία με διαχρονική αξία και με γοητευτικό και ουσιαστικό λόγο, πολύτιμα σκεύη για την πνευματική περιπέτεια. Βεβαίως, μέσα στην πορεία των ετών, με τον ίδιο τρόπο που συγκροτείται η εμπειρία, εμπλουτίζεται και το όραμα, το οποίο με τη σειρά του ανατροφοδοτεί το αρχικό πάθος, το οποίο και υπηρετεί.

–Συναντήσατε εμπόδια ως προς την πραγμάτωση του εγχειρήματος;

Όχι, κανένα εμπόδιο, ούτε σε προσωπικό επίπεδο, ακόμα κι όταν ξεκίνησε σαν παιχνίδι. Οι συνεργασίες μάς προσέφεραν τη χαρά να αποκτήσουμε καινούριους φίλους, στενούς, αγαπημένους. Οπωσδήποτε, συναντήσαμε δυσκολίες, και τις συναντούμε ακόμα, κι αυτές προκύπτουν κυρίως από τα προβλήματα της στρεβλής γραφειοκρατίας, τεχνικά προβλήματα κυρίως. Η πολιτεία θα πρέπει να σταθεί αρωγός στον κόσμο του βιβλίου. Η έκδοση βιβλίων δεν είναι μόνο μια οικονομική δραστηριότητα, αλλά είναι κυρίως πολιτισμική.

–Υπάρχουν τάσεις στους αναγνώστες;

Φυσικά, υπάρχουν τάσεις στους αναγνώστες. Θα αναφερθώ στους δικούς μας αναγνώστες. Το αναγνωστικό κοινό των εκδόσεων Εκκρεμές είναι σταθερό. Ο κατάλογος είναι προσανατολισμένος κυρίως σε μελέτες και δοκίμια –κοινωνιολογίας, πολιτικής επιστήμης, θεωρίας φύλου, φιλοσοφίας, αρχιτεκτονικής κ.λπ , βιβλία σύγχρονης κριτικής σκέψης και θεωρίας. Ωστόσο, δεν λείπει η λογοτεχνία, αν και καλύπτει ένα μικρό μέρος του καταλόγου μας. Υπάρχουν όλα τα μεταφρασμένα στα ελληνικά βιβλία της Ελφρίντε Γέλινεκ –φέτος συμπληρώνονται 20 χρόνια από τότε που της απονεμήθηκε το Νόμπελ– ή τα βιβλία του Μπερνάρντο Ατσάγα, που τιμήθηκε το 2019 με το Κρατικό βραβείο Γραμμάτων της Ισπανίας και άλλα ακόμη με λόγο γοητευτικό και ουσιαστικό. Υπάρχουν, επίσης, κάποιες σειρές, όπως ο «Λακανικός Προσανατολισμός» με κείμενα του Λακάν και μελέτες για την λακανική ψυχανάλυση. Το 2002, ξεκίνησε η σειρά «Ευμενείς έλεγχοι» με, 33 ως σήμερα, σημαντικά κείμενα στοχαστών κάθε εποχής, που αναφέρονται στους τομείς της σκέψης, του πολιτισμού, της επιστήμης. Επίσης, ο «Δευκαλίων», περιοδική έκδοση για τη φιλοσοφική έρευνα και κριτική. Με το τεύχος 34, ξεκίνησε μια σειρά αφιερωμάτων σε θέματα συστηματικής φιλοσοφίας και ιστορίας της φιλοσοφίας. Το πρώτο από αυτά συγκεντρώνει άρθρα που ασχολούνται με το έργο του Πλάτωνα, τα τεύχη 35 και 36 με τη φιλοσοφία του Καντ και το 37 με το πρώτο μέρος του αφιερώματος στον Βιτγκενστάιν, ενώ τον Δεκέμβριο θα κυκλοφορήσει το δεύτερο μέρος. Αυτά, εν ολίγοις, δείχνουν τις τάσεις των αναγνωστών, οι οποίες στην πορεία διευρύνονται.

-Πιστεύετε ότι μπορεί να αντικατασταθεί και στην τελική να εκλείψει το χαρτί;

Η ηλεκτρονική μορφή λειτουργεί αρχικά συμπληρωματικά στην έντυπη μορφή και ενδεχομένως να καταλάβει ένα μεγάλο μέρος της εκδοτικής κίνησης. Μπορεί και να ικανοποιεί μια ανάγκη, που αναπτύσσεται γενικότερα καθώς η ψηφιοποίηση στις σύγχρονες κοινωνίες γενικεύεται. Παρόλα αυτά, το έντυπο βιβλίο προσφέρει μια υλική μορφή –ως αντικείμενο– με το οποίο ο αναγνώστης αποκτά μια ιδιαίτερη σχέση σε αντίθεση με την ψηφιακή μορφή, που προσφέρει αφηγηματικού τύπου πληροφόρηση που «χάνεται» σε μια απειρία ψηφιακών βιβλίων του κυβερνοχώρου. Κι όταν κλείνει ο υπολογιστής, το βιβλίο παύει να είναι το ορατό αντικείμενο του πόθου της ανάγνωσης. Σκεφτείτε, επίσης, τη διαφορά μιας έντυπης βιβλιοθήκης με μια ψηφιακή και τη διαφορά σχέσης ενός αναγνώστη με αυτές. Όχι, δεν πιστεύω ότι το έντυπο βιβλίο θα εκλείψει.

-Έχει κάποια σημειολογία η ονομασία του εκδοτικού, Εκκρεμές;

Όπως λέω και παραπάνω, οι εκδόσεις ξεκίνησαν σαν παιχνίδι οπότε και βαπτίστηκαν χωρίς πολλή σκέψη. Σε μια βιβλιοθήκη, το μάτι έπεσε σε έναν τόμο που ο τίτλος του είχε τη λέξη «εκκρεμές». Ωραία λέξη, αέναη κίνηση, παράδειγμα απλής αρμονικής ταλάντωσης, όπως περιγράφεται στη φυσική. Αέναο, λοιπόν, το Εκκρεμές, δεν σταματά. Τώρα πια στο Εκκρεμές, υπάρχει συνοδοιπόρος, ο Ορέστης Κολέτσος, ο γιος μου, ο οποίος από μικρός παρακολουθούσε τις ελάχιστες αγωνίες και τις μεγάλες χαρές, που έδιναν οι εκδόσεις. Συμβαδίζουμε, λοιπόν, με το ίδιο «όραμα». Ίσως εκείνος και ανοίξει καινούριους δρόμους.