Ανάλυση/Γιατί οι νέοι ψηφίζουν ακροδεξιά

Η ιστορική επιτυχία της ακροδεξιάς στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου το περασμένο Σαββατοκύριακο μπορεί να προκάλεσε σοκ, καθώς έβγαλε εκτός πολιτικής ισορροπίας Γερμανία και Γαλλία αλλά δεν θα έπρεπε να αποτελεί μεγάλη έκπληξη για όποιον προσέχει την εξοργισμένη διάθεση πολλών νέων ανθρώπων της ηπείρου, οι οποίοι όχι μόνο υιοθέτησαν σκληρές αντιμεταναστευτικές απόψεις, αλλά φαίνονται πιο περήφανοι από ποτέ να τις μεταδίδουν.

Σκεφτείτε αυτό ως απόδειξη: Ένα κλιπ 14 δευτερολέπτων που γυρίστηκε στο γερμανικό νησί διακοπών Sylt και ανέβηκε στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X περίπου δύο εβδομάδες πριν από την ψηφοφορία. Σε αυτό, μια ομάδα ακριβά ντυμένων Γερμανών νέων φαίνεται να φωνάζει τις λέξεις “Ausländer Raus!”. (“Οι ξένοι έξω!”) πάνω από έναν ρυθμό ευρωχορού, ενώ στροβιλίζουν ποτήρια με ροζέ κρασί.

Η ολόλευκη ομάδα, της οποίας η κομψή ενδυμασία δεν θα ήταν εκτός τόπου και χρόνου σε άλλα ευρωπαϊκά hotspots διακοπών, όπως το Μπιαρίτζ της Γαλλίας ή το Γκότλαντ της Σουηδίας, γνωρίζει ακριβώς πότε να συντονιστεί με τους ξενοφοβικούς στίχους που απλώνονται πάνω από το l’Amour Toujours, ένα κομμάτι της εποχής του αιώνα από τον DJ Gigi D’Agostino. Σε κάποιο σημείο του βίντεο, ένας από τους παρευρισκόμενους στο πάρτι είναι τόσο ενθουσιασμένος με το τραγούδι που φτιάχνει μουστάκι Χίτλερ με δύο δάχτυλα, ενώ με το άλλο χέρι χαιρετάει με ένα χαλαρό “Seig Heil”.

Η δημοσιοποίηση του βίντεο προκάλεσε σάλο στη Γερμανία, με έναν πολιτικό να ζητά να προσαχθούν οι παρευρισκόμενοι στο πάρτι στη δικαιοσύνη για παραβίαση των νόμων περί ρητορικής μίσους της χώρας. Όμως, δεν μπορούσε να σταματήσει κανείς τις δυνάμεις που παρουσιάζονται στο βίντεο. Όταν οι Ευρωπαίοι ψηφοφόροι προσήλθαν στις κάλπες στις 9 Ιουνίου, το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) σημείωσε την καλύτερη επίδοση που είχε ποτέ, νικώντας το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα του καγκελάριου Όλαφ Σολτς και προκαλώντας πολιτικούς κραδασμούς στην πολυπληθέστερη χώρα της Ευρώπης.

• Παρόμοιο αίσθημα επικρατεί και στη Γαλλία, όπου ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν προκήρυξε πρόωρες εκλογές μετά την ήττα του από το ακροδεξιό κόμμα του Εθνικού Συναγερμού. Και στις Βρυξέλλες, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής προετοιμάζονται για ένα Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο οποίο ένας στους τέσσερις νομοθέτες ανήκει στη ριζοσπαστική δεξιά.

Καθώς η ήπειρος προσπαθεί να κατανοήσει τι την έπληξε, ο ρόλος των νέων ψηφοφόρων, όπως οι συμμετέχοντες στο πάρτι του Sylt, έρχεται στο προσκήνιο ως σημαντικός παράγοντας.

• Στη Γερμανία, το ποσοστό των νέων που ψήφισαν το AfD σημείωσε άλμα μεταξύ των τελευταίων ευρωεκλογών του 2019 και αυτών (αύξηση κατά 11% μεταξύ των ψηφοφόρων ηλικίας 24 έως 30 ετών).
• Στη Γαλλία, το κόμμα Εθνικός Συναγερμός της Μαρίν Λεπέν συγκέντρωσε περίπου το 30 τοις εκατό των ψήφων των νέων σε εθνικό επίπεδο – μια αύξηση 10 μονάδων σε σύγκριση με το 2019.

Το οποίο εγείρει το ερώτημα: Γιατί τόσοι πολλοί από την ευρωπαϊκή γενιά Ζ και τους νεότερους Millennials – των οποίων οι γονείς και οι παππούδες υποστήριζαν αριστερές πολιτικές, εγκαινιάζοντας τη σεξουαλική επανάσταση τη δεκαετία του 1960 – αγκαλιάζουν τον αντίποδα των ιδανικών των μεγαλύτερων; Και τι απέγινε το στίγμα ή η ντροπή που κάποτε περιέβαλλε τις απροκάλυπτα ρατσιστικές και ξενοφοβικές συμπεριφορές, όπως αυτές που παρουσιάζονται στο βίντεο του Sylt;

Η απάντηση είναι ένα συνονθύλευμα παραγόντων που κυμαίνονται από την κρίση του κόστους ζωής στην Ευρώπη μέχρι την απομόνωση που υπέστησαν πολλοί νέοι κατά τη διάρκεια των χρόνων εγκλεισμού του COVID και την καθυστερημένη αντίδραση μετά τη μεταναστευτική κρίση του μπλοκ το 2015, όταν σχεδόν δύο εκατομμύρια μετανάστες εισήλθαν στο μπλοκ. Υπάρχουν όμως και πιο άυλοι παράγοντες, που συνδέονται με το γεγονός ότι πολλοί νέοι βιώνουν την πολιτική αποκλειστικά μέσω πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης όπως το X και το TikTok, όπου ακροδεξιό περιεχόμενο που εξυμνεί τη θεωρία της “Μεγάλης Αντικατάστασης” και συνδέει τη μετανάστευση με τη βία κυκλοφορεί ανεξέλεγκτα.

Ο Mathieu Gallard, διευθυντής ερευνών της εταιρείας δημοσκοπήσεων Ipsos, αναφέρει ότι τα αριστερά κόμματα – και συγκεκριμένα το ακροαριστερό κόμμα France Unbowed – παραμένουν η κυρίαρχη πολιτική δύναμη μεταξύ των νέων ηλικίας 18 έως 24 ετών στη Γαλλία. Ωστόσο, αναγνώρισε ότι η υποστήριξη για τον Εθνικό Συναγερμό έχει εκτοξευθεί στα ύψη για την ίδια ηλικιακή ομάδα τα τελευταία πέντε χρόνια. “Υπάρχει ένα τμήμα των νέων που είναι εχθρικό προς τη μετανάστευση και που ψηφίζει για αυτά τα θέματα”, είπε.

Το γεγονός ότι ο πρόεδρος του Εθνικού Συναγερμού είναι τώρα ο Τζόρνταν Μπαρντέλα, ένας γλυκομίλητος 28χρονος που είναι σπίτι του στο TikTok, βοηθά στην εξήγηση της αύξησης της υποστήριξης των νέων. Σε ένα βίντεο που αναρτήθηκε στην πλατφόρμα μια εβδομάδα πριν από τις ευρωεκλογές, ο Bardella απευθύνεται κυρίως στους νέους ψηφοφόρους, προτρέποντάς τους να κινητοποιήσουν τους “γονείς”, τους “φίλους και τους αγαπημένους” τους να προσέλθουν “σε μεγάλους αριθμούς” σε μια προεκλογική συγκέντρωση. Σε ένα άλλο βίντεο που αναρτήθηκε πριν ο Μπαρντέλλα ανέβει στη σκηνή για μια πολιτική συγκέντρωση, εκμυστηρεύεται ότι αποφάσισε να φορέσει τζιν επειδή “δεν μπορούσε να μπει στον κόπο να σιδερώσει” το κοστούμι του – μια προφανής στιγμή του τύπου “είμαι σαν κι εσάς” που φαίνεται να βρίσκει ανταπόκριση στους σχολιαστές.

Το νεαρό της ηλικίας του Bardella και η ευστροφία του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι οι μόνοι παράγοντες της επιτυχίας του, δήλωσε ο Gallard: “Η νεότητά του, η παρουσία του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διευρύνουν κάπως το εκλογικό σώμα … αλλά δεν είναι ο κύριος παράγοντας. Οι κύριοι παράγοντες είναι η αντιδημοτικότητα του εκτελεστικού οργάνου [με επικεφαλής τον Μακρόν] και η σημασία της μετανάστευσης στην προεκλογική εκστρατεία”.

• Πράγματι, οι ακροδεξιοί ηγέτες στις Κάτω Χώρες, τη Γερμανία, την Ιταλία και την Αυστρία δεν είναι ακριβώς νέοι, ωστόσο και αυτοί απευθύνονται στους νεαρούς ψηφοφόρους με μια παρόμοια φόρμουλα αντι-ΕΕ, αντιμεταναστευτικού και αντι-ελιτίστικου δοσιλογισμού, η οποία παρουσιάζει τους ηγέτες της χώρας τους ως διεφθαρμένους και αποστασιοποιημένους.

Για τον Yanis Ouadah, ο οποίος προσχώρησε στον Εθνικό Συναγερμό το 2021 και τώρα είναι τοπικός εκπρόσωπος του κόμματος στη νοτιοδυτική Γαλλία, το μήνυμα του κόμματος κατά της μετανάστευσης και της σκληρής αντιμετώπισης της εγκληματικότητας βρίσκει απήχηση στους φοιτητές που φοβούνται ότι ανταγωνίζονται με τους πρόσφατους μετανάστες για την πρόσβαση σε κατοικία μεταξύ άλλων παροχών. “Όταν βλέπεις ότι οι Γάλλοι δεν μπορούν να βρουν στέγη στη χώρα τους, αλλά οι ξένοι μπορούν, ζητάμε μια εθνική προτεραιότητα [στην πρόσβαση στη στέγαση], κάτι με το οποίο συμφωνούν όλο και περισσότεροι νέοι”, δήλωσε στο POLITICO πριν από τις εκλογές.

Στην Ολλανδία, δύο φοιτητές που ψήφισαν για πρώτη φορά τον αντι-ισλαμιστή πολιτικό Geert Wilders τον περασμένο Νοέμβριο, χτύπησαν μια παρόμοια χορδή όταν τους ζητήθηκε να εξηγήσουν την επιλογή τους. “Δεν είμαι εναντίον των προσφύγων, καθόλου”, δήλωσε ένας 20χρονος φοιτητής στο Ρότερνταμ, ονόματι Chess van Leeuwen. “Αλλά αν αυτό γίνεται υπερβολικό, σε περιόδους κρίσης, πρέπει να σκεφτούμε τον εαυτό μας”. Ανεξάρτητα από το τι άλλο υποστηρίζει ο Βίλντερς, “η Ολλανδία έρχεται πρώτη γι’ αυτόν”, πρόσθεσε.

Ο Ouadah, ο οποίος ελπίζει να γίνει αστυνομικός, συνέδεσε επίσης την πολιτική του επιλογή με την αντίληψή του ότι η εγκληματικότητα οργιάζει στη Γαλλία. “Δεν μπορούμε πλέον να βγαίνουμε έξω με ασφάλεια”, είπε. “Κοιτάξτε τον αριθμό των επιθέσεων με μαχαίρι που λαμβάνουν χώρα. Έχουμε μια κυβέρνηση που σαφώς δεν ενδιαφέρεται για τους Γάλλους”. Ο Oudah ανέφερε επίσης αυτό που αποκάλεσε “εξτρεμισμό” που επιδεικνύεται κατά τη διάρκεια των φιλοπαλαιστινιακών διαδηλώσεων τους τελευταίους μήνες ως παράγοντα που βοηθάει το Εθνικό Συλλαλητήριο

• Ένας άλλος συχνά αναφερόμενος παράγοντας: Ο COVID και τα λουκέτα που περιόρισαν τους νέους σε μια εποχή που πολλοί επρόκειτο να φύγουν από τα σπίτια τους για να ξεκινήσουν το πανεπιστήμιο. Οι εντολές κλειδώματος που εκδόθηκαν από ηγέτες σε όλη την Ευρώπη μέσα σε λίγες εβδομάδες το 2020 συνέβαλαν στην εδραίωση της ιδέας ότι οι πολιτικές ελίτ ήταν αυταρχικές και απομονωμένες από τις επιπτώσεις των πολιτικών τους. Τέτοια παράπονα είναι βαθιά ριζωμένα στους δεξιούς ψηφοφόρους σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Στη συνέχεια, υπάρχει το θέμα του τραγουδιού που καταγράφηκε σε βίντεο στο Sylt. Σχεδόν μια δεκαετία αφότου η ΕΕ άνοιξε τις πόρτες του σε έναν αριθμό ρεκόρ προσφύγων που διέφυγαν από τον πόλεμο στη Συρία, η μετανάστευση χωρίς χαρτιά προς την ήπειρο έχει μειωθεί απότομα, ακόμη και αν η νόμιμη μετανάστευση παραμένει αυξημένη. Ωστόσο, η μετανάστευση παραμένει μακράν το νούμερο ένα ζήτημα για τους δεξιούς ψηφοφόρους, αναμεμειγμένο όπως είναι με τον φόβο μιας “Μεγάλης Αντικατάστασης” των λευκών Ευρωπαίων από σκουρόχρωμους, κυρίως μουσουλμάνους μετανάστες από χώρες εκτός του μπλοκ – ένας όρος που επινοήθηκε από τον Γάλλο διανοούμενο Ρενό Καμύ και διαπερνά πλέον τη δεξιά “μνημονιακή σφαίρα”.

• Με πολλούς τρόπους, η αύξηση της υποστήριξης της νεολαίας είναι αποσυνδεδεμένη από την πραγματικότητα. Αφού έφτασε στο υψηλότερο σημείο του πάνω από το 10% τον Οκτώβριο του 2022, το ποσοστό πληθωρισμού στην Ευρώπη έχει επιστρέψει στο 2%. Το ίδιο ισχύει και για την ανεργία, η οποία, στο 6 τοις εκατό κατά μέσο όρο στην ΕΕ σύμφωνα με τη Eurostat, είναι πολύ χαμηλότερη από το 12,2 τοις εκατό μέσο ποσοστό ανεργίας που είχε επιτευχθεί το 2013.

Με άλλα λόγια, όσον αφορά την οικονομία, τη μετανάστευση και τις επιπτώσεις της πανδημίας, η Ευρώπη έχει ήδη ξεπεράσει τα χειρότερα της καταιγίδας. Αλλά οι παρατεταμένες επιπτώσεις αυτών των σπασμών διαμορφώνουν την πολιτική σήμερα, και ίσως για πολλά χρόνια στο μέλλον.

Η πρόκληση που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ελίτ της Ευρώπης είναι να εκτιμήσουν τις συνέπειες της στροφής της νεολαίας προς τα δεξιά. Στη Γαλλία, η γενιά του Μπαρντέλα θα επιστρέψει στις κάλπες για να ψηφίσει ένα νέο εθνικό κοινοβούλιο κατά τη διάρκεια εκλογών δύο γύρων στις 30 Ιουνίου και στις 7 Ιουλίου. Οι πρόωρες εκλογές, που προκηρύχθηκαν από τον Μακρόν, θα δείξουν αν η σοκαριστική επίδοση του Εθνικού Συναγερμού την περασμένη Κυριακή ήταν ένα ξέσπασμα ψήφου διαμαρτυρίας ή μια σεισμική μετατόπιση στην πολιτική της χώρας που θα εδραιώσει το ακροδεξιό κόμμα ως ηγετική πολιτική δύναμη.

• Ενώ οι δημοσκόποι λένε ότι οι ψηφοφόροι είναι απίθανο να τοποθετήσουν τον Μπαρντέλα ως τον νεότερο πρωθυπουργό της χώρας του, το Εθνικό Συναγερμό θα μπορούσε κάλλιστα να αυξήσει τον αριθμό των εδρών του στην Εθνοσυνέλευση, ανοίγοντας το δρόμο για μια ακόμη προσπάθεια είτε της Λεπέν είτε του ίδιου του Μπαρντέλα να κερδίσει την προεδρία το 2027.

Ενόψει της ψηφοφορίας, οι επιδόσεις της ακροδεξιάς αναστατώνουν ήδη το πολιτικό τοπίο της χώρας. Ο Eric Ciotti, ηγέτης του συντηρητικού κόμματος Les Républicains, έσπασε ένα μακροχρόνιο ταμπού ανακοινώνοντας ότι θα αναζητήσει τοπικές συμμαχίες με τον Εθνικό Συναγερμό – μόνο και μόνο για να καταγγελθεί από αρκετά από τα βαριά χαρτιά του κόμματός του.

Στη Γερμανία, οι άθλιες επιδόσεις των τριών κομμάτων του κυβερνητικού συνασπισμού του Όλαφ Σολτς δεν προκάλεσαν πρόωρες εκλογές, αλλά μπορεί να υπέγραψαν τη θανατική καταδίκη της κυβέρνησης. Ενώ ο καγκελάριος έχει αποκλείσει την προκήρυξη εκλογών, θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μια ψήφο εμπιστοσύνης που θα μπορούσε να οδηγήσει στην αντικατάστασή του, ενδεχομένως χωρίς εκλογές. Αν ο Σολτς φύγει, ο πιθανότερος επόμενος ηγέτης της χώρας θα είναι ο Φρίντριχ Μερτς, συντηρητικό μέλος της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης, το κόμμα του οποίου κέρδισε τις περισσότερες ψήφους στις εκλογές της 9ης Ιουνίου.

Όποιες και αν είναι οι ανατροπές που θα φέρουν οι επόμενες εβδομάδες και μήνες, οι νέοι ακροδεξιοί ψηφοφόροι θα διαμορφώσουν την ευρωπαϊκή πολιτική για τα επόμενα χρόνια, αν όχι δεκαετίες. Οι πολιτικές συμμαχίες που σφυρηλατούνται στη νεαρή ενηλικίωση τείνουν να διαρκέσουν μια ζωή.

Η γενιά των “ξένων έξω” της Ευρώπης μπορεί να έφτασε με ένα κύμα- είναι απίθανο να υποχωρήσει σύντομα.

Πηγή: politico.eu