ΣΑ/ΟΗΕ: Τι σημαίνει για την Ελλάδα η εκλογή ως μέλος-Πώς λειτουργεί και πώς λαμβάνονται αποφάσεις

Ως ημαντική νίκη της ελληνικής διπλωματίας, μπορεί να καταγραφεί το γεγονός ότι η χώρα μας εξελέγη μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, συγκεντρώνοντας 182 ψήφους στην ψηφοφορία για την ανάδειξη από τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού των πέντε μη μόνιμων μελών για την περίοδο 2025-2026. Η Ελλάδα γίνεται για 3η φορά μη μόνιμο μέλος καθώς ίδια θέση κατείχε τόσο μεταξύ 1952–1953 όσο και μεταξύ 2005-2006. Στην ψηφοφορία της Πέμπτης εξελέγησαν ακόμα: η Δανία, ο Παναμάς, η Σομαλία και το Πακιστάν, των οποίων η διετής θητεία θα ξεκινήσει την 1η Ιανουαρίου του 2025.

Μιλώντας στον ANT1 και απαντώντας στο τι σημαίνει πρακτικά η εκλογή της Ελλάδας ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, ο Γιώργος Γεραπετρίτης ανέφερε:

«Η Ελλάδα για τη διετία καθίσταται συμπαραγωγός της διεθνούς πολιτικής. Βρίσκεται στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος, αυξάνει το γεωπολιτικό και διπλωματικό της αποτύπωμα και καθίσταται μεταξύ των χωρών που αποφασίζουν σε διεθνές επίπεδο για όλα τα ζητήματα αιχμής. Σε μια συγκυρία που έχουμε στη γειτονιά μας, δύο πολέμους που μαίνονται, με συνέπειες που αγγίζουν και την Ελλάδα, αντιλαμβανόμαστε πόσο μεγάλη σημασία έχει η Ελλάδα να βρίσκεται μεταξύ των 15 χωρών, που λαμβάνονται οι αποφάσεις σε επίπεδο διεθνούς δικαίου. Η χώρα θα μπορεί να θέτει θέματα στην ημερήσια διάταξη του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας που αφορούν τα δικά μας ζητήματα. Κλιματική κρίση, ασφάλεια της ναυτιλίας, ειρηνική επίλυση διαφορών, προστασία των ευάλωτων γυναικών και παιδιών. Για την επόμενη διετία η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος. Η Ελλάδα βρίσκεται εκεί που λαμβάνονται οι μείζονες αποφάσεις και πλέον θα μπορεί να θέτει και στην ατζέντα στο διεθνές προσκήνιο τα ζητήματα που την αφορούν».

Μαζί με τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ υπάρχουν και 10 ακόμα μη μόνιμα μέλη, που εναλλάσσονται σε γεωγραφική βάση. Τα μη μόνιμα μέλη παίρνουν μέρος σε συνεδριάσεις για θέματα διεθνούς ασφαλείας.

Τα 10 μη μόνιμα μέλη εκλέγονται από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για δίχρονες θητείες, ενώ κάθε χρόνο αντικαθίστανται πέντε. Για να εγκριθεί μια υποψήφια χώρα θα πρέπει να πάρει τις ψήφους των 2/3, κάτι που μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα, όταν για τη θέση υπάρχουν δύο υποψήφιοι. Το 1979 μια τέτοια κατάσταση προέκυψε μεταξύ των υποψηφιοτήτων της Κούβας και της Κολομβίας. Η μάχη μεταξύ των δύο χωρών κράτησε τρεις μήνες και χρειάστηκε… 154 ψηφοφορίες! Αμφότερες οι χώρες παραιτήθηκαν από τις υποψηφιότητές τους, υπέρ του Μεξικού, στο οποίο συμφώνησαν.

Το γκρουπ της Αφρικής εκπροσωπείται από τρία μέλη, η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική, η Ασία, η Δυτική Ευρώπη και άλλα αντίστοιχα γκρουπ από 2 και το γκρουπ των χωρών της ανατολικής Ευρώπης από ένα. Παραδοσιακά, μία από τις θέσεις που δίνονται είτε στο γκρουπ Ασίας και Ειρηνικού είτε στο Αφρικανικό δίνεται σε χώρα του αραβικού κόσμου.

• Τι είναι όμως το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ και γιατί είναι τόσο σημαντική αυτή η εξέλιξη;

Το Συμβούλιο Ασφάλειας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (αγγλικά: United Nations Security Council – UNSC) είναι ένα από τα έξι βασικά όργανα του ΟΗΕ, με αποστολή τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Επίσης, αποστολή του είναι η εισδοχή νέων μελών στον οργανισμό. Σε αντίθεση με την Γενική Συνέλευση έχει την εξουσία να αποφασίζει για σχετικά ζητήματα εκδίδοντας ψηφίσματα. Βάσει του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ όλα τα μέλη του ΟΗΕ συμφωνούν να εκτελούν τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας. Συνεπώς οι αποφάσεις του είναι δεσμευτικές και εκτελεστές απ΄ όλα τα μέλη του Οργανισμού.

• Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ συγκροτείται από 15 μέλη εκ των οποίων τα πέντε είναι μόνιμα και τα δέκα είναι μη μόνιμα, με θητεία δύο ετών. Τα μόνιμα μέλη είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, η Ρωσική Ομοσπονδία, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλική Δημοκρατία. Η Ελλάδα έχει υπάρξει άλλες δύο φορές μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, κατά τα διαστήματα 1952-1953 και 2005-2006.

Κάθε μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας έχει δικαίωμα μίας ψήφου. Οι αποφάσεις για θέματα διαδικασίας λαμβάνονται με την καταφατική ψήφο εννέα τουλάχιστον μελών του. Για αποφάσεις που αφορούν θέματα ουσίας απαιτούνται επίσης εννέα καταφατικές ψήφοι στις οποίες όμως θα πρέπει να περιλαμβάνονται οι ψήφοι των πέντε μονίμων μελών. Αυτός ο κανόνας λέγεται Ομοφωνία των Μεγάλων Δυνάμεων. Όταν όμως μία από τις Μεγάλες Δυνάμεις διαφωνήσει, η διαφωνία αυτή χαρακτηρίζεται ως «άσκηση βέτο». Όταν μία Μεγάλη Δύναμη δεν υποστηρίζει μια απόφαση έχει το δικαίωμα να απέχει από την ψηφοφορία αλλά η αποχή αυτή δεν χαρακτηρίζεται βέτο.

Γενικά το Συμβούλιο του ΟΗΕ διατηρεί το δικαίωμα να ερευνά κάθε διαφορά ή κατάσταση που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένοπλη σύγκρουση δύο ή περισσοτέρων μελών του ΟΗΕ. Όταν γνωστοποιηθεί στο Συμβούλιο καταγγελία περί απειλής της ειρήνης, πρώτη του ενέργεια συνήθως είναι η σύσταση στις ενάντιες πλευρές (μέλη) για εξεύρεση επίλυσης με ειρηνικά μέσα, δηλαδή, η προσπάθεια επιτυχούς συμφωνίας. Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί και να ορίσει ειδικούς αντιπροσώπους ή ακόμα και να ζητήσει από τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ τις καλές του (παρεμβατικές) υπηρεσίες.