FLiRT: 3 πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε τα νέα στελέχη του κορονοϊού

Τα φετινά επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι τα κρούσματα της COVID-19 μειώθηκαν, με πολύ λιγότερες μολύνσεις και νοσηλείες από ό,τι τον προηγούμενο χειμώνα. Ωστόσο, ο SARS-CoV-2 εξακολουθεί να μεταλλάσσεται. Στις 21 Μαΐου δημοσιεύτηκε* στο έγκριτο διαδικτυακό Yale Medicine ο πιθανός αντίκτυπος των νέων υποπαραλλαγών FLiRT στην εξάπλωση της COVID.

Ειδικότερα, τον Απρίλιο, εμφανίστηκε μια ομάδα νέων στελεχών γνωστών ως παραλλαγές FLiRT (με βάση τις τεχνικές ονομασίες των δύο μεταλλάξεων τους). Τα FLiRT είναι υποπαραλλαγές της Omicron. Μία από αυτές, η KP.2, αντιπροσώπευε το 28,2% των μολύνσεων από COVID στις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι την τρίτη εβδομάδα του Μαΐου, καθιστώντας την κυρίαρχη παραλλαγή του κορονοϊού στη χώρα, και μία άλλη, η KP.1.1, αποτελούσε το 7,1% των περιπτώσεων.

«Οι ιοί μεταλλάσσονται συνεχώς, επομένως δεν εκπλήσσομαι που βλέπω μια νέα παραλλαγή του κορονοϊού να κυριαρχεί», λέει ο Scott Roberts, ειδικός μολυσματικών ασθενειών του Yale Medicine και προσθέτει: «Υποθέτω ότι θα συνεχίσει να μεταλλάσσεται», υπογραμμίζοντας ότι είναι πάντα δύσκολο να προβλεφθεί τι θα κάνει ο ιός SARS-CoV-2 στη συνέχεια.

Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι οι νέες παραλλαγές θα μπορούσαν να προκαλέσουν καλοκαιρινή αύξηση των κρουσμάτων COVID. Αλλά τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) αναφέρουν επίσης ότι η δραστηριότητα του ιού SARS-CoV-2  στα λύματα στις ΗΠΑ μειώνεται από τον Ιανουάριο και επί του παρόντος είναι «ελάχιστη».

1. Από πού προήλθαν τα στελέχη FLiRT;

Κανείς δεν ξέρει ακριβώς πού εμφανίστηκαν για πρώτη φορά οι παραλλαγές του FLiRT. Εντοπίστηκαν για πρώτη φορά στις ΗΠΑ σε λύματα από το CDC, το οποίο εξετάζει τα λύματα για να ανιχνεύσει ίχνη του SARS-CoV-2 που κυκλοφορούν σε μια κοινότητα, ακόμα κι αν οι άνθρωποι δεν έχουν συμπτώματα. Τα στελέχη FLiRT έχουν από τότε εντοπιστεί σε πολλές άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων του Καναδά και του Ηνωμένου Βασιλείου.

Η Omicron ήταν μια παραλλαγή του SARS-CoV-2 που επικράτησε στις ΗΠΑ το 2021 και άρχισε να δημιουργεί δικές της υποπαραλλαγές. Μία από αυτές τις υποπαραλλαγές ήταν η JN.1, η οποία εντοπίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2023 και εξαπλώθηκε σε όλη τη χώρα κατά τους χειμερινούς μήνες, οδηγώντας σε αύξηση των νοσηλειών για τον COVID. Η JN.1 έχει επίσης απογόνους. Οι υποπαραλλαγές του στελέχους FLiRT προέρχονται από την υποπαραλλαγή JN.1.11.1.

2. Τι γνωρίζουμε —και δεν γνωρίζουμε— για τις παραλλαγές FLiRT;

Γνωρίζουμε ότι οι παραλλαγές FLiRT έχουν δύο μεταλλάξεις στις πρωτεΐνες ακίδας τους (τις προεξοχές σε σχήμα ακίδας στην επιφάνεια του ιού) που δεν παρατηρήθηκαν στο JN.1 (το παλαιότερα κυρίαρχο στέλεχος στις Η.Π.Α.). Ορισμένοι ειδικοί λένε ότι αυτές οι μεταλλάξεις θα μπορούσαν να διευκολύνουν τον ιό να αποφύγει την ανοσία των ανθρώπων—από το εμβόλιο ή από προηγούμενη περίοδο του COVID.

Όμως, το γεγονός ότι οι παραλλαγές FLiRT είναι κατά τα άλλα γενετικά παρόμοιες με το JN.1 είναι καθησυχαστικό. Ενώ το στέλεχος JN.1 εμφανίστηκε κατά τους χειμερινούς μήνες, όταν οι άνθρωποι συγκεντρώνονται σε εσωτερικούς χώρους και ο ιός είναι πιο πιθανό να εξαπλωθεί, τα συμπτώματά του ήταν πιο ήπια από εκείνα που προκλήθηκαν από παραλλαγές στα πρώτα χρόνια της πανδημίας. Δεν υπάρχουν ακόμη νέα σχετικά με το εάν μια ασθένεια COVID θα είναι πιο σοβαρή με τις παραλλαγές FLiRT ή πώς μπορεί να αλλάξουν τα συμπτώματα. Επειδή ο καθένας είναι διαφορετικός, τα συμπτώματα ενός ατόμου και η σοβαρότητα της νόσου του COVID συνήθως εξαρτώνται λιγότερο από την παραλλαγή με την οποία έχει μολυνθεί και περισσότερο από το ανοσοποιητικό και τη γενική του υγεία.

3. Πώς μπορούν οι άνθρωποι να προστατευτούν από τα στελέχη FLiRT;

Αν και ο εμβολιασμός που έχουμε ήδη κάνει μπορεί να μην αποτρέψει τη μόλυνση, μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο σοβαρής ασθένειας, νοσηλείας και θανάτου ενός ατόμου από τον COVID.

Γνωρίζουμε ότι το ενημερωμένο μονοσθενές εμβόλιο, το οποίο σχεδιάστηκε για την παραλλαγή XBB.1.5, λειτούργησε κατά του JN.1 και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ότι θα έχει κάποιο βαθμό δράσης και κατά των μεταλλάξεων FliRT. Συστήνεται σε όποιον ανήκει στην τρίτη και τέταρτη ηλικία, καθώς και στα άτομα με προβλήματα υγείας να το κάνουν, αν δεν το έχουν κάνει ήδη. Ο λόγος είναι ότι ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου για μια κακή έκβαση από την COVID είναι η προχωρημένη ηλικία ή οι σοβαρές συννοσηρότητες. 

Τα τεστ COVID μπορούν να ανιχνεύουν τα στελέχη FLiRT και οι αντιικές θεραπείες μάλλον παραμένουν αποτελεσματικές εναντίον τους.
Το Paxlovid, η κύρια θεραπεία για τους περισσότερους ανθρώπους με COVID, δρα σε ένα σε ένα μέρος του ιού εκτός της ακίδας και είναι σχετικά ανθεκτικό στις παραλλαγές, επομένως θα πρέπει πραγματικά να δρα ενάντια σε πολλές μελλοντικές επαναλήψεις για την COVID.

Άλλες προληπτικές προσπάθειες μπορούν να βοηθήσουν, όπως η αποφυγή κοντινής απόστασης ή η χρήση μάσκας όταν είμαστε με άτομα που είναι άρρωστα, η ορθή υγιεινή των χεριών, η βελτίωση του αερισμού, και η ενημέρωση για τα επίπεδα μετάδοσης της COVID ανάλογα την περιοχή ή τη χώρα που βρισκόμαστε. 

*Τα νεότερα δεδομένα της δημοσίευσης του Yale Medicine αναφέρουν οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Παθολόγος, Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ) και Παναγιώτα Ζαχαράκη (Βιολόγος).