BBC για ναυάγιο στην Πύλο: Ερωτήματα για τη δίκη – Αιχμές για κενά στην έρευνα των ελληνικών αρχών

Δημοσίευμα του BBC ανακινεί το θέμα του πολύνεκρου ναυαγίου της Πύλου διατυπώνοντας ερωτήματα τόσο ως προς το αν θα γίνει μία δίκαιη δίκη όσο και ως προς τα κενά που υπάρχουν στην έρευνα από τις ελληνικές Αρχές.

«Καθώς εννέα Αιγύπτιοι δικάζονται στην Ελλάδα που κατηγορούνται ότι προκάλεσαν το χειρότερο ναυάγιο μεταναστών στη Μεσόγειο Θάλασσα εδώ και μια δεκαετία, το BBC μπορεί να αποκαλύψει βασικές αποκλίσεις στην υπόθεση εναντίον τους» αναφέρει στην εισαγωγή του το δημοσίευμα του BBC και συνεχίζει: «Οι κατηγορούμενοι αντιμετωπίζουν ισόβια κάθειρξη εάν κριθούν ένοχοι για λαθρεμπόριο ανθρώπων και πρόκληση της βύθισης του αλιευτικού σκάφους τον περασμένο Ιούνιο στο οποίο υπάρχουν φόβοι ότι πνίγηκαν έως και 600 άνθρωποι.

Το κατηγορητήριο που έλαβε το BBC δείχνει ότι οι κατηγορούμενοι διώκονται βάσει στοιχείων που έχουν ήδη αντικρουστεί από τουλάχιστον έξι επιζώντες που μας είπαν ότι η ακτοφυλακή είχε προκαλέσει την ανατροπή της βάρκας τους και στη συνέχεια τους πίεσαν να υποδείξουν τους Αιγύπτιους.

Ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της Διεθνούς Αμνηστίας και του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δήλωσαν ότι έχουν έντονες επιφυλάξεις για την ακεραιότητα της ελληνικής έρευνας και αποδεικτικών στοιχείων και ρωτούν εάν οι κατηγορούμενοι θα τύχουν δίκαιης δίκης.

Η ελληνική ακτοφυλακή διαψεύδει συνεχώς τις ενέργειές της που προκάλεσαν την καταστροφή και οι Αρχές έχουν απορρίψει όλους τους ισχυρισμούς περί αδικοπραγίας ή συγκάλυψης».

Το χρονικό του ναυαγίου

Οι εννέα κατηγορούμενοι, οι οποίοι είναι Αιγύπτιοι και ηλικίας από 20 έως 41 ετών, οδηγήθηκαν την Τρίτη σε δίκη στην Καλαμάτα, όπως αναφέρει το BBC. Οι άνδρες επέβαιναν όλοι στο αλιευτικό σκάφος «Adriana» που βυθίστηκε σε διεθνή ύδατα, αλλά στην οριοθετημένη περιοχή διάσωσης της Ελλάδας, σε ένα από τα βαθύτερα σημεία της Μεσογείου στις 14 Ιουνίου πέρυσι.

Ογδόντα δύο πτώματα ανασύρθηκαν, αλλά τα Ηνωμένα Έθνη πιστεύουν ότι επιπλέον 500 άνθρωποι -συμπεριλαμβανομένων 100 γυναικών και παιδιών που βρίσκονταν στο αμπάρι του σκάφους- μπορεί να έχουν πεθάνει. Υπολογίζεται ότι το σκάφος μετέφερε έως και 750 μετανάστες όταν ξεκίνησε σχεδόν μια εβδομάδα νωρίτερα από το λιμάνι Τομπρούκ στη Λιβύη. Η ελληνική ακτοφυλακή παρακολουθούσε το σκάφος για τουλάχιστον επτά ώρες πριν συμβεί η βύθιση, αλλά αργότερα είπε ότι δεν επιχείρησε διάσωση επειδή το σκάφος ταξίδευε με ασφάλεια με «σταθερή ταχύτητα» και σε «σταθερή πορεία» προς την Ιταλία και ότι οι επιβάτες δεν κινδύνευαν.

Μια προηγούμενη έρευνα του BBC έθεσε σοβαρές αμφιβολίες για αυτούς τους ισχυρισμούς.

Η αντίδραση Μητσοτάκη προς το BBC

Όταν το BBC διαβίβασε τους ισχυρισμούς μας στον πρωθυπουργό της Ελλάδας τον περασμένο Νοέμβριο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε ότι ερευνώνται, αλλά ότι η ενοχή ανήκει στους λαθρέμπορους. «Η ακτοφυλακή μας έχει σώσει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους στη θάλασσα και πρέπει να είμαστε ευγνώμονες για τη δουλειά που κάνουν», είπε ο κ. Μητσοτάκης.

Το κατηγορητήριο που εξασφάλισε το BBC αποκαλύπτει ότι οι Έλληνες εισαγγελείς κατηγορούν τους εννέα Αιγύπτιους ότι προκάλεσαν την καταστροφή σε ένα υπερφορτωμένο πλοίο που ήταν εμφανές ότι αποτελούσε προφανή κίνδυνο για τη ζωή. Αναφέρει: «Το αλιευτικό σκάφος δεν ήταν αξιόπλοο, καθώς ήταν παλιό και κακοσυντηρημένο και δεν ήταν κατάλληλο να μεταφέρει τόσο μεγάλο αριθμό ανθρώπων, ειδικά για μια τόσο τεράστια απόσταση, ενώ δεν υπήρχαν σωσίβια».

Η εισαγγελία λέει ότι καθένας από τους κατηγορούμενους πήρε τη σειρά για να διευθύνει το σκάφος και όλοι γνώριζαν ότι ο σοβαρός συνωστισμός τόσο στο κατάστρωμα όσο και στο αμπάρι επηρέαζε άσχημα τη σταθερότητα. Το περασμένο καλοκαίρι η ελληνική ακτοφυλακή απάντησε σε έντονη κριτική για την αποτυχία της να κάνει περισσότερα για να βοηθήσει το σκάφος, επιμένοντας ότι το σκάφος μεταναστών ήταν ασφαλές και ταξίδευε σταθερά προς την Ιταλία και ως εκ τούτου δεν χρειαζόταν να διασωθεί.

Τώρα όμως, σχεδόν ένα χρόνο μετά την καταστροφή, η υπόθεση της ελληνικής εισαγγελίας θα βασίζεται σε ένα επιχείρημα που έρχεται σε άμεση αντίθεση με τους επίσημους ισχυρισμούς της ακτοφυλακής.

Το κατηγορητήριο αναφέρει επίσης ότι οι εννέα Αιγύπτιοι άνδρες ήταν μέρος μιας συμμορίας λαθρεμπόρων και χρέωναν σε κάθε επιβάτη μεταξύ 4.000 και 8.000 δολαρίων (3.100-6.300 £) για μια θέση στο σκάφος. Οι κατηγορίες της εισαγγελίας βασίζονται σε συνεντεύξεις, που διεξήγαγαν οι ίδιοι οι λιμενικοί, άλλων εννέα επιζώντων τις ημέρες μετά την καταστροφή.

Κανένα στοιχείο από τους άλλους 95 επιζώντες δεν φαίνεται να έχει υποβληθεί στο δικαστήριο. Η ομάδα μας άκουσε προηγουμένως ισχυρισμούς ότι μερικοί από τους 104 επιζώντες πιέστηκαν να αναγνωρίσουν τους εννέα Αιγύπτιους άνδρες ως διακινητές. Δύο Σύροι άνδρες, τους οποίους ονομάσαμε Αχμάντ και Μουσάαμπ για να προστατεύσουμε την ταυτότητά τους, μας είπαν ότι η ακτοφυλακή τους είχε δώσει εντολή να σιωπήσουν για άλλους παράγοντες της καταστροφής και να κατηγορήσουν αυτούς τους εννέα άνδρες.

«Φυλακίστηκαν και κατηγορήθηκαν άδικα από τις ελληνικές Αρχές ως προσπάθεια για να καλύψουν το έγκλημά τους», είπε ο Μουσάαμπ. Σε ξεχωριστές συνεντεύξεις στην Αθήνα, τέσσερις άλλοι επιζώντες μας είπαν ότι πίστευαν ότι οι Αιγύπτιοι πλήρωσαν ως επιβάτες, σαν αυτούς, και ότι είχαν εγκλωβιστεί. Αλλά άλλοι επιζώντες λέγεται ότι δήλωσαν πως πράγματι υπέστησαν κακομεταχείριση από ορισμένους από τους κατηγορούμενους -οι οποίοι έχουν αναφερθεί ως οι εννέα της Πύλου, βασιζόμενοι στο όνομα της ελληνικής πόλης της Πύλου κοντά στο σημείο της βύθισης.

Καταγγελίες κατά της ελληνικής ακτοφυλακής δεν αναφέρονται στο κατηγορητήριο

Τις εβδομάδες μετά την καταστροφή, πολλοί επιζώντες υποστήριξαν ότι ένα ελληνικό περιπολικό στην πραγματικότητα προκάλεσε την ανατροπή του σκάφους μεταναστών σε μια τελευταία, αποτυχημένη προσπάθεια ρυμούλκησής του. Αυτός ο ισχυρισμός δεν αναφέρεται πουθενά στο κατηγορητήριο του δικαστηρίου, παρόλο που τα Ηνωμένα Έθνη λένε ότι οι ισχυρισμοί αξίζουν μια ανεξάρτητη έρευνα.Το Ναυτικό Δικαστήριο στην Ελλάδα διερευνά πιθανές αδικοπραγίες από την πλευρά του Λιμενικού, το οποίο αρνείται σταθερά όλες τις κατηγορίες.

Ο Αχμάντ και ο Μουσάαμπ, από τους οποίους πήραμε συνέντευξη πέρυσι, ισχυρίστηκαν ότι φίμωσαν και εκφοβίστηκαν από τις ελληνικές Αρχές, αφού ισχυρίστηκαν ότι το περιπολικό προκάλεσε τη βύθιση.

«Έδεσαν ένα σχοινί από τα αριστερά. Όλοι κινήθηκαν στη δεξιά πλευρά του σκάφους μας για να το ισορροπήσουν», είπε ο Μουσάαμπ. «Το ελληνικό σκάφος αποχώρησε γρήγορα προκαλώντας την ανατροπή του σκάφους μας. Συνέχισαν να το σέρνουν για αρκετή απόσταση».

Συνολικά, έξι επιζώντες περιέγραψαν ανεξάρτητα στο BBC, με σχεδόν πανομοιότυπες λεπτομέρειες, πώς οι λιμενικοί προκάλεσαν την ανατροπή του σκάφους τους.

Αποδεικτικά στοιχεία κινητού τηλεφώνου δεν εξετάστηκαν

Δεν έχει εμφανιστεί ποτέ βίντεο από το «Adriana», πόσο μάλλον τη στιγμή της βύθισης. Η ακτοφυλακή είπε ότι οι δικές τους κάμερες υψηλών προδιαγραφών δεν κατέγραφαν. Ορισμένοι επιζώντες είπαν ότι κατά καιρούς έκαναν βίντεο ενόσω επέβαιναν στο πλοίο, αλλά ότι η ακτοφυλακή κατέσχεσε τα κινητά τους λίγο μετά τη διάσωσή τους. Αυτά τα τηλέφωνα προφανώς στη συνέχεια χάθηκαν πριν βρεθούν σχεδόν ένα μήνα αργότερα σε μια τσάντα στο ένα σκάφος της ακτοφυλακής που ήταν παρόν στη βύθιση.

Οι δικηγόροι υπεράσπισης είχαν ζητήσει να εξεταστούν ορισμένα τηλέφωνα για πιθανά χρήσιμα στοιχεία, αλλά τα δικαστικά έγγραφα που έλαβε το BBC δείχνουν ότι ο ανακριτής αποφάσισε πέρυσι ότι αυτή θα ήταν μια μάταιη κίνηση θεωρώντας το ως «αυτονόητη συνέπεια» της πτώσης του μετανάστη στη θάλασσα, ότι όλα τα τηλέφωνά τους θα είχαν υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά:

«Το θαλασσινό νερό εισήλθε στα κατασχεθέντα τηλέφωνα, με αποτέλεσμα την αδυναμία εξαγωγής οποιουδήποτε είδους αποθηκευμένων ψηφιακών δεδομένων από αυτά και ως εκ τούτου [η προσπάθεια εξαγωγής δεδομένων] είναι άσκοπη».

Η στρατιωτική έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη

Η χωριστή έρευνα του Ναυτικού Δικαστηρίου για την πιθανή ευθύνη της ακτοφυλακής ξεκίνησε τις εβδομάδες μετά την καταστροφή, αλλά παραμένει στο προκαταρκτικό στάδιο.Οι ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων πιστεύουν ότι αυτό πρέπει να ολοκληρωθεί πριν από οποιαδήποτε ποινική δίκη των Αιγυπτίων κατηγορουμένων.

Ο Χρήστος Δημόπουλος, διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας Ελλάδος δήλωσε: «Το ποινικό δικαστήριο πιθανότατα θα έχει ελλιπείς πληροφορίες για την εκτίμηση της ενοχής των κατηγορουμένων. Υπάρχει πραγματικός κίνδυνος η δοκιμή να βασίζεται σε ελλιπή ή/και αμφισβητήσιμα στοιχεία». Η ελληνική κυβέρνηση, η οποία έχει δεσμευτεί να λογοδοτήσει τους λαθρέμπορους και να πατάξει τις παράνομες διελεύσεις, έχει πει ότι θα αποδοθεί δικαιοσύνη.

Η Judith Sunderland, αναπληρώτρια διευθύντρια Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας στο Human Rights Watch, δήλωσε: «Η αξιόπιστη και ουσιαστική λογοδοσία για ένα από τα χειρότερα ναυάγια στη Μεσόγειο, πρέπει να περιλαμβάνει προσδιορισμό τυχόν ευθυνών των ελληνικών Αρχών».