Μπουρανί: Το sui generis καρναβάλι του Τυρνάβου

Ο Τύρναβος έχει ένα ολόδικό του τρόπο να γιορτάζει τις Απόκριες. Το καρναβάλι λέγεται Μπουρανί, οι προετοιμασίες του διαρκούν αρκετό καιρό αλλά σίγουρα αποζημιώνουν ντόπιους και ταξιδιώτες που κάθε χρόνο το επισκέπτονται.

Όπως συμβαίνει και σε άλλα τοπικά αποκριάτικα έθιμα, οι ρίζες του Μπουρανίου ξεκινούν στην αρχαία Ελλάδα και τη λατρεία του θεού Διονύσου. Ο θεός του κρασιού και του γλεντιού τιμούνταν στην Αρχαιότητα με τον ίδιο τρόπο που αυτό γίνεται και σήμερα. Αποτίνοντας τιμή στον φαλλό ως σύμβολο αναγέννησης της φύσης και ως παράγοντα ευκαρπίας και ευγονίας, κάτι τόσο σημαντικό σε μία αγροτοκτηνοτροφική περιοχή.

Η νεότερη ιστορία του Τυρνάβου ξεκινά στις αρχές του 19ου αιώνα. Τότε μια επιδημία πανώλης εξολόθρευσε σημαντικό μέρος του πληθυσμού, ενώ την ίδια περίοδο μεγάλοι πληθυσμοί Αρβανιτών μετανάστευσαν στην περιοχή. Η σημερινή γιορτή είναι ουσιαστικά το αποτέλεσμα του μπολιάσματος του αρχαιοελληνικού διονυσιακού πνεύματος με τα αρβανίτικα στοιχεία.

Η γιορτή πήρε το όνομά της από ένα πιάτο που μοιάζει ταπεινό αλλά είναι πεντανόστιμο/Photo: Νίκος Κόκκας

Photo: Νίκος Κόκκας

Photo: Nίκος Κόκκας

Τι είναι το «Μπουρανί»

Η γιορτή πήρε το όνομά της από ένα πιάτο που μοιάζει ταπεινό αλλά είναι πεντανόστιμο. Μπουρανί ονομάζεται μία τοπική σούπα που έχει σαν πρώτη ύλη τα άγρια χόρτα της περιοχής, τα οποία ξεκινούν να φυτρώνουν καθώς περνάμε από τον χειμώνα στην άνοιξη. Στο μεγάλο καζάνι μπαίνουν γλιστρίδα, φρέσκα κρεμμυδάκια, σπανάκι, άγρια σκόρδα, αλατοπίπερο και λίγο ξύδι. Πάνω από όλα όμως μπαίνει τσουκνίδα, το πρώτο αγριόχορτο της χρονιάς και εκείνο που δίνει την ιδιαίτερη γεύση στο πιάτο. Το ελαιόλαδο απουσιάζει, η Καθαρά Δευτέρα είναι άλλωστε η πρώτη μέρα της νηστείας της Σαρακοστής.

Οι ρίζες του Μπουρανίου ξεκινούν στην αρχαία Ελλάδα και τη λατρεία του θεού Διονύσου/Photo: Νίκος Κόκκας

Photo: Νίκος Κόκκας

Μπουρανί/Photo: Νίκος Κόκκας

Από το μεγάλο καζάνι το φαγητό μοιράζεται στους θαμώνες που θα το συνοδεύσουν με άφθονο κρασί, ούζο και φυσικά τσίπουρο Τυρνάβου, τα οποία σερβίρονται από μεγάλες φαλλικές φιάλες. Την ίδια στιγμή, στήνεται και το γαϊτανάκι, που κι αυτό αποτελεί φαλλικό σύμβολο από μόνο του. Έχει 12 κορδέλες που συμβολίζουν τους 12 μήνες του χρόνου, οι οποίες μπλέκονται και ξεμπλέκονται στη διάρκεια της αέναης κίνησης της Γης γύρω από τον Ήλιο. Όσο μαγειρεύεται και καταναλώνεται το μπουρανί, αλλά και όσο στήνεται και χορεύεται το γαϊτανάκι, υπάρχει ζωντανή ορχήστρα (κλαρίνο, βιολί, κιθάρα, ντέφι), η οποία συνοδεύει το γλέντι με τοπικούς σκοπούς. Αφού μιλάμε για Απόκριες είναι δεδομένο ότι πολλά από τα τραγούδια και τα πειράγματα της γιορτής είναι σόκιν.

Έως και κάποιες δεκαετίες πριν το Μπουρανί, οι Απόκριες και οι εορτασμοί της Καθαράς Δευτέρας ήταν αποκλειστικά ανδρική υπόθεση με τους άντρες να ντύνονται γυναίκες και να επιδίδονται σε τραγούδι, χορό και βωμολοχία. Ήταν σύνηθες οι γυναίκες να μένουν εκείνη τη μέρα κλειδωμένες στο σπίτι καθώς η «άσεμνη» φύση της γιορτής θεωρούνταν απαράδεκτη για εκείνες. Φυσικά, όλα αυτά πια δεν ισχύουν.

Τύρναβος/Photo: Νίκος Κόκκας

Κεντρική Πλατεία Τυρνάβου/Photo: Νίκος Κόκκας

Photo: Νίκος Κόκκας

Πού-πώς -πότε

Το θέμα της φετινής διοργάνωσης είναι «Επιστροφή στις Ρίζες» και οι διοργανωτές αναφέρουν πως θα αναβιώσουν έθιμα και δρώμενα που έχουν ατονήσει με το πέρασμα το χρόνου. Το 1ο παιδικό καρναβάλι στις 9 Μαρτίου, θα δώσει την ευκαιρία στους μικρούς καρναβαλιστές να έχουν το δικό τους μερίδιο στη γιορτή με παιχνίδι και χορό.

Αποκορύφωμα των εκδηλώσεων, η μεγάλη παρέλαση το βράδυ της Κυριακής, με τα μοναδικής έμπνευσης άρματα να κατακλύζουν τους δρόμους της πόλης και να ακολουθεί το κάψιμο του βασιλιά Καρνάβαλου. Την Καθαρά Δευτέρα το Μπουρανί αναβιώνει στον Προφήτη Ηλία με το Σύλλογο Γαϊτανάκι Μπουρανί και τα χορευτικά τμήματα του Μορφωτικού Συλλόγου Τυρνάβου, από τις 10:30 π.μ. ως τη 1:30 μ.μ. Από τις 3:00 μ.μ. και μετά το Γαϊτανάκι Μπουρανί συνεχίζει στην πλατεία Αγοράς.

Ουζερί Στρατήρης/Photo: Νίκος Κόκκας

Photo: Νίκος Κόκκας

Photo: Νίκος Κόκκας

Μερικά tips και πληροφορίες για μια εκδρομή στον Tύρναβο

Ο Τύρναβος απέχει 385 χιλιόμετρα από την Αθήνα, 157 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη και 18 χιλιόμετρα από τη Λάρισα.

Το σήμα κατατεθέν της περιοχής είναι φυσικά το τσίπουρο. Ο Τύρναβος είναι η μόνη πόλη το τσίπουρο της οποίας είναι προστατευόμενης γεωγραφικής ένδειξης. Συνήθως, αυτό γίνεται σε περιφέρειες.

Ένα καλό μέρος για να απολαύσετε αυτό το τσίπουρο είναι το ουζερί Στατήρης, με τους εξαιρετικούς παραδοσιακούς μεζέδες.

Πηγή: travel.gr