Ρεπορτάζ: Μαύρα μαντάτα για το όριο συνταξιοδότησης στην Ελλάδα-Τι δείχνουν τα στοιχεία τα επόμενα χρόνια

Σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Eurostat (ageing report 2024) με βάση το προσδόκιμο ζωής και το ύψος της συνταξιοδοτικής δαπάνης, η Ελλάδα -που το τρέχον έτος έχει γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης τα 67 έτη και τα 62 για πρόωρη συνταξιοδότηση-, το 2030 θα πρέπει να το αυξήσει κατά ενάμισι έτος, στα 68.5 δηλαδή και για την πρόωρη συνταξιοδότηση κατά ένα έτος και τρεις μήνες, στα 63.5. Τι θα κάνει η κυβέρνηση; Στη ζυγαριά οι αντιδράσεις και το κέρδος.

Οι δημογραφικές εκτιμήσεις της Eurostat δείχνουν ότι το 2050  το γενικό όριο ηλικίας στη χώρα μας θα πρέπει να φτάσει στα 70.5 έτη και με πρόωρη σύνταξη στα 65.5 ενώ το 2070 τα όρια ηλικίας  θα πρέπει να αγγίξουν τα 72.5 και με πρόωρη σύνταξη τα 67.5. Η Eurostat,, μάλιστα για τις γυναίκες, λόγω του μεγαλύτερου προσδόκιμου ζωής, υποδεικνύει αύξηση του ορίου ηλικίας το 2030 κατά ένα μήνα περισσότερο, στα 68.6 και στα 63.6 για πρόωρη συνταξιοδότηση.

• Η Ελλάδα έχει το υψηλότερο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης μαζί με τη Γαλλία (67 και 62 μετά τη μεταρρύθμιση Μακρόν)ν και την Ιταλία (67 και 64). Τα χαμηλότερα όρια ηλικίας έχουν η Τσεχία (63.9 και 60) , η Λιθουανία (63 και 61) , η Εσθονία (64.4 και 59.2) και η Μάλτα (63 και 61).

Αύξηση στα όρια ηλικία προαναγγέλλει και η έκθεση του ΟΟΣΑ που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2023. Αναφέρει ότι σε αύξηση κατά τέσσερα έτη θα αναγκαστεί να προβεί η Ελλάδα για τους νέους εργαζόμενους που εισέρχονται τώρα στην αγορά εργασίας.

• Στην έκθεση του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη, που αξιοποιεί στοιχεία του 2022, τονίζεται ότι τα 62 έτη με 40 χρόνια ασφάλισης, που είναι το πρώτο όριο συνταξιοδότησης, είναι πιθανό να αυξηθούν στα 66 έτη για καταβολή πλήρους σύνταξης. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, το γενικό όριο θα ανέλθει στα 71 έτη, από τα 67 που είναι σήμερα.

Η κυβέρνηση, ωστόσο, διαβεβαιώνει ότι για την επόμενη τριετία δεν τίθεται θέμα αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Κάτι τέτοιο θα ξεσήκωνε αντιδράσεις. Θυμίζουμε πως η τελευταία αύξηση από τα 65 στα 67 έτη έγινε πολύ σταδιακά ανά μήνες. Ήδη λίγους μήνες πριν, όταν άρχισε να διακινείται πως ίσως ερχόταν αύξηση στα όρια συνταξιοδότησης, υπήραξαν αντιδράσεις. Ο υφυπουργός Εργασίας Πάνος Τσακλόγλου, ωστόσο, έσπευσε να διαψεύσει κάθε τέτοιο σενάριο τουλάχιστον για την επόμενη τριετία.

Ο Σάββας Γ. Ρομπόλης, Ομότιμος Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, εξηγεί, μιλώντας στο libre, πώς προκύπτουν αυτοί οι υπολογισμοί και αν στο άμεσο μέλλον θα δούμε αλλαγές στα όρια συνταξιοδότησης.

• «Κάθε 10ετία γίνεται αξιολόγηση πόσο αυξήθηκε το προσδόκιμο ζωής κι ανάλογα αυξάνεται και το όριο συνταξιοδότησης. Η κυβέρνηση δεν είναι υποχρεωμένη να κάνει αυτή την αύξηση. Την προηγούμενη δεκαετία, στα τέλη του 2010, αυξήθηκε κατά ένα έτος το προσδόκιμο ζωής –πάνω κάτω το ίδιο αυξάνεται κάθε δεκαετία. Τώρα το προσδόκιμο είναι τα 82,5 έτη για τις γυναίκες και 78,5 για τους άνδρες».

Η κυβέρνηση έχοντας και ως πρόσφατο το παράδειγμα τα Γαλλίας όπου ο Μακρόν ξεσήκωσε μαζικές, συνεχείς και πρωτοφανούς έντασης αντιδράσεις με τα σχέδιά του για αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης από τα 62 στα 64 έτη φαίνεται πως δε θα προχωρήσει σε αντίστοιχη κίνηση.

• «Η κυβέρνηση μετράει αν θα ωφεληθεί το σύστημα. Ζυγίζει τα δεδομένα. Γίνονται υπολογισμοί πόσους θανάτους αναμένεται να έχουμε και τι θα γίνει στα ασφαλιστικά ταμεία αν δώσουν σύνταξη στους εργαζόμενους έναν χρόνο αργότερα. Κοιτάζουν πόσα θα εξοικονομήσει το σύστημα. Εν προκειμένω, η κυβέρνηση κοιτάζει αν μπορεί να πάρει τα χρήματα αυτά από κάπου αλλού από τον προϋπολογισμό, ώστε να μη χρειαστεί να αυξήσει το όριο συνταξιοδότησης και ξεσηκώσει αντιδράσεις» υπογραμμίζει και ο κ. Ρομπόλης και καταλήγει αναφέροντας πως «Αυτή τη στιγμή οι δαπάνες για συντάξεις τον χρόνο είναι 30 δις ευρώ, δηλαδή 2,5 τον μήνα. 15 δις έρχονται από τις εισφορές των εργαζόμενων και 15 δις από τον κρατικό προϋπολογισμό. Γι’ αυτό δεν αλλάζουν τα όρια, γιατί το σύστημα είναι σε ισορροπία».

H επιδείνωση των δημογραφικών

Οι γεννήσεις και οι θάνατοι παίζουν καθοριστικό ρόλο στο πώς διαμορφώνεται το πεδίο στο ασφαλιστικό. Αυτό το επεσήμανε παραπάνω και ο κ. Ρομπόλης. Σε κοινή έκθεσή τους οι Σάββας Γ. Ρομπόλης και Βασίλειος Μπέτσης αναλύουν τις πρόσφατες δημογραφικές προβολές της Eurostat.

Η Eurostat προβλέπει ότι ο πληθυσμός της χώρας μας θα μειωθεί από 10,435 εκατ. κατοίκους το 2022 σε 7,8 εκατ. κατοίκους το 2070 (μείωση 31%). Μέχρι το 2030 ο αριθμός των γεννήσεων θα μειωθεί στις 72.000, το 2040 στις 68.000 και μέχρι το 2070 θα  μειωθεί στις 58.000 γεννήσεις.

Παράλληλα, στην ίδια έκθεση, αναφέρεται πως η οικονομική επίπτωση της γήρανσης του πληθυσμού στην Ελλάδα εκτιμάται, σύμφωνα με εργασία μας, σε 55 δις ευρώ. Για να καλυφθεί αυτή η οικονομική επιβάρυνση χωρίς να μειωθεί περαιτέρω το θεσμοθετημένο επίπεδο των παροχών (συντελεστές αναπλήρωσης) θα πρέπει το ΑΕΠ, να αυξάνεται κατά μέσο όρο τουλάχιστον κατά 1,1% σε πραγματικές τιμές την περίοδο 2023 – 2070.

• Τέλος, οι Σάββας Γ. Ρομπόλης και Βασίλειος Μπέτσης υπογραμμίζουν πως η συνεχιζόμενη μείωση των γεννήσεων θα έχει επιπτώσεις στο μέγεθος του εργατικού δυναμικού της χώρας  μας, το οποίο σύμφωνα με τις εκτιμήσεις  μας  θα μειωθεί στα 3,3 εκατ. άτομα μέχρι το 2070 από 4,650 εκατ. άτομα που ήταν το 2022.  Δηλαδή, το εργατικό δυναμικό εκτιμάται ότι θα  μειωθεί κατά 29% μέχρι το 2070. Η μείωση αυτή θα έχει, μεταξύ  άλλων, σημαντική επίπτωση στα έσοδα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης.

Η απώλεια στα έσοδα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης εκτιμάται ότι θα είναι της τάξης των 62 δις ευρώ σε βάθος 50 ετών, αφού τα ετήσια έσοδα από εισφορές για κοινωνική ασφάλιση, θα μειωθούν από τα 14,5 δις το 2021, στα 11,2 δις ευρώ το 2070.