Ανασκόπηση του 2023 – Τα γεγονότα που σημάδεψαν Ελλάδα και κόσμο μέσα από τη ματιά του libre

Φτάνοντας στο τέλος του 2023, κοιτάζουμε πίσω να δούμε ποια γεγονότα σημάδεψαν τη χρονιά που φεύγει. Μια χρόνια γεμάτη πόνο, από τη Γάζα ως τα Τέμπη. Άνθρωποι μετράνε τις πληγές τους από τον Έβρο ως τη Θεσσαλία και τη Ρόδο. Άλλοι πνιγμένοι στη Μεσόγειο. Γυναίκες δολοφονημένες από το χέρι κάποιου νταή. Ένας φίλαθλος δολοφονημένος από τάγμα εφόδου ακροδεξιών χούλιγκαν. Και προχωράμε στο 2024, με όσες αλλαγές έφερε το 2023 και στην εγχώρια πολιτική σκηνή.

Στις 22 Ιανουαρίου 2023 καταγράφεται η πρώτη γυναικοκτονία για το 2023 στην Ελλάδα. Θύμα μία 54χρονη γυναίκα στη Νίκαια. Ο 50χρονος σύζυγός της την στραγγάλισε. Ακολούθησαν κι άλλες. Πολλές…

Λίγο πριν το τέλος του πρώτου μήνα του έτους, εκτυλίσσεται μία τραγωδία. Τη Δευτέρα 30 Ιανουαρίου 2023 και ώρα 10:30, διθέσιο αεροσκάφος F-4E Phantom II της 338 Μοίρας της 117 Πτέρυγας Μάχης που εκτελούσε εκπαιδευτική πτήση, κατέπεσε στη θαλάσσια περιοχή 25 ναυτικά μίλια νότια του αεροδρομίου Ανδραβίδας, με συνέπεια τον θάνατο και των δύο μελών του πληρώματος, του σμηναγού Ευστάθιου Τσιτλακίδη και του υποσμηναγού Μάριου-Μιχαήλ Τουρούτσικα.

Τον Ιανουάριο του 2023, οι ηθοποιοί και άλλοι καλλιτέχνες πλημμυρίζουν τους δρόμους και προχωρούν σε μαζικές απεργίες διαρκείας, αντιδρώντας στο Προεδρικό Διάταγμα 85/2022 που προβλέπει την υπαγωγή τους στη μισθολογική βαθμίδα ΤΕ. Οι καλλιτέχνες βγαίνουν στους δρόμους ζητώντας την απόσυρσή του ΠΔ, που εκμηδενίζει τα πτυχία τους αφού τα εξισώνει με… απολυτήρια λυκείου. Προχωρούν σε κατάληψη κρατικών θεατρικών σκηνών. Οι αντιδράσεις οδηγούν σε μια «διορθωτική» τροπολογία.

Ο καταστροφικός σεισμός σε Τουρκία – Συρία

Σεισμός μεγέθους 7,8 της κλίμακας Ρίχτερ έπληξε την Τουρκία και τη Συρία, στις 6 Φεβρουαρίου, αφήνοντας πίσω του 59.259 νεκρούς, 50.783 στην Τουρκία και 8.476 στη Συρία. Ακολούθησε κύμα βοήθειας από ξένες χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα. Ήταν ο πιο φονικός σεισμός στη σύγχρονη Τουρκία. Οι ζημίες υπολογίστηκαν σε 148,8 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ στην Τουρκία, και 14,8 δισεκατομμύρια δολάρια στη Συρία.

Τέμπη

Στις 23.22 της 28ης Φεβρουαρίου, ο επιβατικός συρμός Intercity 62 με 350 επιβάτες, που εκτελούσε το δρομολόγιο Αθήνα–Θεσσαλονίκη, συγκρούστηκε μετωπικά στον Ευαγγελισμό Λάρισας με την εμπορική αμαξοστοιχία 63503, που πραγματοποιούσε το δρομολόγιο Θεσσαλονίκη-Λάρισα. Η σφοδρή σύγκρουση, ο εκτροχιασμός και η ανάφλεξη των συρμών προκάλεσαν τον θάνατο τουλάχιστον 57 ανθρώπων και τον τραυματισμό τουλάχιστον 85.

• Σύμφωνα με τον επιθεωρητή του ΟΣΕ, τα αίτια του δυστυχήματος συνοψίζονται στην άκαιρη διέλευση της επιβατικής αμαξοστοιχίας λόγω καθυστέρησης, στην απουσία επικοινωνίας μεταξύ του μηχανοδηγού της εμπορικής αμαξοστοιχίας και του σταθμάρχη, στην εγκατάλειψη των πόστων εν ώρα υπηρεσίας από δύο σταθμάρχες και την ολιγωρία ως προς την ολοκλήρωση της εγκατάστασης του συστήματος τηλεδιοίκησης και των έργων σηματοδότησης.

Τα πραγματικά αίτια χρήζουν διερεύνησης. Ήταν ένα προδιαγεγραμμένο έγκλημα λένε οι μηχανοδηγοί, που επί μήνες και χρόνια φώναζαν, διαμαρτύρονταν, απεργούσαν για την τραγική κατάσταση του σιδηροδρομικού δικτύου.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΗΝ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ 2023 ΣΕ ΕΝΑ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟ ΒΙΝΤΕΟ ΑΠΌ ΨΗΛΑ:

Ο σταθμάρχης Λάρισας συνελήφθη και στην πρώτη του κατάθεση αναγνώρισε ότι δρομολόγησε το επιβατικό τρένο σε λάθος ράγες. Μετά την απολογία του, κρίθηκε προφυλακιστέος. Αντιμετωπίζει κατηγορίες για κακουργηματική πράξη διατάραξης της ασφάλειας των συγκοινωνιών και πλημμεληματικό αδίκημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια κατά συρροήν και της σωματικής βλάβης από αμέλεια κατά συρροή. Στις 9 Μαρτίου, από τον εισαγγελέα Λάρισας ασκήθηκαν ποινικές διώξεις εις βάρος τριών επιπλέον προσώπων (επιθεωρητής του ΟΣΕ και δύο σταθμάρχες), ως αποτέλεσμα της ανακριτικής διαδικασίας στη Λάρισα. Στις 23 Νοεμβρίου 2023 άρχισε τις εργασίες της η Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής, η οποία διερευνά το δυστύχημα.

• Από τις έρευνες και τις μαρτυρίες προκύπτουν σειρά λαθών. Στο μικροσκόπιο μπαίνει η περιβόητη σύμβαση 717 για τα έργα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης στον κεντρικό σιδηροδρομικό άξονα της χώρας, χρηματοδοτούμενα κατά 85% από κονδύλια της ΕΕ, τα οποία είχαν ορίζοντα περάτωσης το 2016 αλλά δεν είχαν ολοκληρωθεί μέχρι τη βραδιά του εγκλήματος.

Τελευταία εξέλιξη, το γραφείο των Ευρωπαίων Εντεταλμένων Εισαγγελέων της Αθήνας άσκησε ποινικές διώξεις κατά 23 ατόμων για τη μη εκτέλεση της σύμβασης 717, ενώ την ώρα που οι συγγενείς των θυμάτων των Τεμπών περιμένουν απόδοση ευθυνών, άρχισε τις εργασίες της η Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής για τα αίτια της σιδηροδρομικής τραγωδίας.

Ο ΠΟΥ κηρύσσει το τέλος της πανδημίας

Μετά από τρία χρόνια περιορισμών και αυστηρών lockdown, στις 5 Μαΐου 2023, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τερματίζει τον παγκόσμιο συναγερμό για τον κορωνοϊό που προκάλεσε τον θάνατο σε περισσότερους από 6.380.000 ανθρώπους.

Καθ’ οδόν προς τις κάλπες

Ο Μάιος του 2023 βρίσκει τη χώρα σε προεκλογικούς ρυθμούς. Στις εθνικές εκλογές της 21ης Μαΐου η ΝΔ καταγράφει νίκη, ωστόσο δεν μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση. Η χώρα οδηγείται σε δεύτερο γύρο εθνικών εκλογών στις 25 Ιουνίου, χωρίς την απλή αναλογική του α’ γύρου, μία άκρως δημοκρατική μέθοδο, όπου επισφραγίζεται με έμφαση το αποτέλεσμα της πρώτης Κυριακής.

• Η Νέα Δημοκρατία με το 41% στην πλάτη μπορεί πλέον να φέρνει και να ψηφίζει και να περνάει ακόμα και μόνη της νομοσχέδια.

Αξίζει, ωστόσο να σημειώσουμε πως τα αποτελέσματα των αυτοδιοικητικών εκλογών, που ακολούθησαν, τον Οκτώβριο, προκάλεσαν πονοκέφαλο στο Μαξίμου. Σημαντικά γαλάζια παιδιά αντικαταστάθηκαν. Ο Κώστας Μπακογιάννης είδε την πόρτα της εξόδου από τον δήμο Αθηναίων, όπως και ο Κώστας Αγοραστός από την περιφέρεια Θεσσαλίας.

Τα πάνω κάτω στον ΣΥΡΙΖΑ

Στις 29 Ιουνίου 2023, μία εβδομάδα μετά τις εθνικές εκλογές, ο Αλέξης Τσίπρας ανακοινώνει την παραίτησή του από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ και ανοίγει τον δρόμο για την εκλογή νέου προέδρου. Η διαδικασία -ανοιχτή στη βάση- πραγματοποιείται το φθινόπωρο και αναδεικνύει ένα νέο και άγνωστο μέχρι πρότινος πρόσωπο στη θέση του αρχηγού: τον Στέφανο Κασσελάκη. Η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ μόλις αρχίζει.

Ο Στέφανος Κασσελάκης απασχόλησε τα ΜΜΕ όσο κανένα άλλο πρόσωπο τους τελευταίους μήνες. Έσκασε σαν κομήτης στην πολιτική ζωή της χώρας. Ήταν υποψήφιος βουλευτής Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές της 21ης Μαΐου 2023 και στις εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023. Στις 29 Αυγούστου 2023, ο Στέφανος Κασσελάκης προανήγγειλε και επίσημα την υποψηφιότητά του για αρχηγός του κόμματος στις Εσωκομματικές εκλογές ΣΥ.ΡΙΖ.Α. – Προοδευτική Συμμαχία 2023.

Στις 24 Σεπτεμβρίου παίρνει το χρίσμα του νέου προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ.

Πύλος

Τον Ιούνιο του 2023 σημειώνεται το πολύνεκρο ναυάγιο πλοίου με μετανάστες ανοιχτά της Πύλου. Το ξημέρωμα της 14ης Ιουνίου ένα Αλιευτικό σκάφος γεμάτο πρόσφυγες, το οποίο είχε ξεκινήσει από το Τομπρούκ της Λιβύης, βυθίστηκε 45 ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά της Πύλου. Δεν έφτασε ποτέ στην Ιταλία. Από την πρώτη στιγμή διασώθηκαν 104 άνθρωποι και το μέτρημα για τους ζωντανούς σταμάτησε εκεί. Οι νεκροί ανέρχονται σε 78 και οι υπόλοιποι θεωρούνται αγνοούμενοι. Πόσοι είναι αυτοί οι υπόλοιποι δεν ξέρουμε με ακρίβεια. Από τις μαρτυρίες των διασωθέντων φαίνεται πως στο καράβι ήταν μέχρι και 750 άνθρωποι. 

Σύμφωνα με όσα δήλωσαν  μπροστά στις κάμερες στον τότε πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Αλέξη Τσίπρα, επιζήσαντες του ναυαγίου, το ελληνικό λιμενικό επιχείρησε να ρυμουλκήσει το πλοίο που μετέφερε τους μετανάστες πριν αυτό ανατραπεί. Μάλιστα, σε ερώτηση του TPP σχετικά με την αναφορά πως πρώτα το λιμενικό ρυμούλκησε τους πρόσφυγες και μετά βυθίστηκαν, ο Αλέξης Τσίπρας απάντησε πως «υπήρξε πράγματι αυτή η αναφορά για τους ανθρώπους που συνομίλησα μαζί τους, αλλά δεν είμαι εγώ εμπειρογνώμονας για να γνωρίζω αν είναι αληθές».

Μήνυση κατά παντός υπευθύνου έχουν καταθέσει δια των συνηγόρων τους ενώπιον του Ναυτοδικείου Πειραιά, σαράντα επιζώντες του πολύνεκρου ναυαγίου της Πύλου. Καταγγέλλουν ότι οι Ελληνικές Αρχές παρέλειψαν να παρέμβουν άμεσα και να οργανώσουν εγκαίρως κατάλληλη επιχείρηση για τη διάσωση των επιβαινόντων. Οι μηνυτές αξιώνουν και ζητούν την άμεση, ενδελεχή και αξιόπιστη διερεύνηση και τον καταλογισμό των ποινικών ευθυνών για τις πράξεις και παραλείψεις των Ελληνικών Αρχών.

Το Λιμενικό Σώμα αρνήθηκε να προβεί σε διοικητική διερεύνηση τυχόν πράξεων ή παραλείψεων στελεχών του σχετικά με το ναυάγιο της Πύλου αποκαλύπτει ο Συνήγορος του Πολίτη, ανακοινώνοντας παράλληλα ότι ξεκινά ανεξάρτητη έρευνα.

Εννέα Αιγύπτιοι από το σαπιοκάραβο έχουν συλληφθεί και κατηγορούνται για ανάμειξη στο ναυάγιο, με ένα σαθρό και αίολο κατηγορητήριο.

Πύρινο καλοκαίρι

Το καλοκαίρι στιγματίστηκε από τις καταστροφικές φωτιές σε Ρόδο, Αττική και Έβρο, με την τελευταία να χαρακτηρίζεται ως η μεγαλύτερη σε έκταση στην σύγχρονη ιστορία της χώρας.

• Στις 25 Ιουλίου 2023, δύο νεαροί πιλότοι (27 και 34 ετών) βρήκαν τραγικό θάνατο, όταν κατέπεσε canadair που επιχειρούσε στην Κάρυστο για την κατάσβεση μετώπου. Πρόκειται για τους σμηναγό Χρήστο Μουλά, 34 ετών, και τον συγκυβερνήτη, ανθυποσμηναγό Περικλή Στεφανίδη, 27 ετών.

Τον Ιούλιο του 2023, η Ρόδος γνώρισε μία από τις πιο καταστροφικές φωτιές της ιστορίας της. Επί 10 μέρες κατέκαψε τα πάντα η φωτιά στο πέρασμά της, με την ολιγωρία του κρατικού μηχανισμού να στοιχίζει ζωές, περιουσίες και οξυγόνο. Χαρακτηριστική ήταν μαρτυρία κατοίκου: «Η φωτιά καίει το νησί εδώ και πέντε ημέρες και σήμερα είδα τα πρώτα ελικόπτερα να έρχονται. Πέντε μέρες καιγόμαστε και σήμερα άρχισαν να έρχονται, οι μόνοι που πάλευαν είναι οι πυροσβέστες και οι άνθρωποι που απλά πήγαν να βοηθήσουν σαν εθελοντές. Καμία βοήθεια. Σήμερα, αφού καίγονται τα ξενοδοχεία, ξύπνησαν να κάνουν κάτι και ήρθαν ελικόπτερα και αεροπλάνα».

Η φωτιά στον Έβρο έκαιγε για 17 μέρες, πληγώνοντας ανεπανόρθωτα το δάσος της Δαδιάς όπου έχασαν τη ζωή τους 18 άνθρωποι. Αποτελεί τη μεγαλύτερη φωτιά που έχει καταγραφεί σε ευρωπαϊκό έδαφος εδώ και χρόνια . Βίντεο animation του meteo δείχνει μέρα με τη μέρα την ανυπολόγιστη καταστροφή στο δάσος της Δαδιάς, η οποία κατέληξε να καίει πάνω από 800 εκατ. στρέμματα.

Παράλληλα, είδαμε στον Έβρο ανθρώπους να οργανώνονται σε τάγματα και να κυνηγούν πρόσφυγες, στη σκιά των πυρκαγιών. Ευτυχώς, τα αντανακλαστικά της Δημοκρατίας λειτούργησαν. Μετά από αποκαλυπτικά δημοσιεύματα, η Εισαγγελία κινήθηκε ώστε να διερευνήσει τι ακριβώς συνέβαινε στον Έβρο με τους αυτόκλητους σερίφηδες, κυνηγούς κεφαλών. Το όνομα που για μέρες κοσμούσε όλα τα ΜΜΕ ήταν εκείνο του Απόστολου Τότα, ο οποίος με καμάρι «δειγμάτιζε» τα «25 κομμάτια» που είχε στην καρότσα ενός αυτοκινήτου. Ήταν πρόσφυγες τους οποίους είχε απαγάγει. Η υπόθεση βρίσκεται στα χέρια των Αρχών.

Η φωτιά στη Πάρνηθα έκανε στάχτη τα όσα απέμειναν από εκείνες του 2007 και του 2021.

Γενικότερα, από την 1η Ιανουαρίου έως και την 31η Αυγούστου 2023 έλαβαν χώρα στην επικράτεια συνολικά 8.511 αγροτοδασικές πυρκαγιές, από τις οποίες αποτεφρώθηκαν στην επικράτεια συνολικά 1.726.260 στρέμματα αγροτοδασικών εκτάσεων.

Η Ελλάδα καταγράφοντας 1.726.260 καμένα στρέμματα, δηλαδή ποσοστό 41,9% της συνολικής καμένης έκτασης στα κράτη της ΕΕ, κατατάσσεται στην 1η θέση μεταξύ τόσο των κρατών της ΕΕ και γενικώς της Ευρώπης, όσο και των 20 κρατών της Μεσογείου.

Οι εφιαλτικές πλημμύρες στη Θεσσαλία

Τραγικός είναι ο απολογισμός από την επέλαση της κακοκαιρίας Daniel στην Θεσσαλία, που έπληξε την Ελλάδα τον Σεπτέμβριο. Πόλεις και χωριά παρέμειναν για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς ρεύμα και νερό, ακόμη και κάτω από το νερό. Δρόμοι και σπίτια έχουν καταστραφεί ενώ χιλιάδες άνθρωποι έμειναν άστεγοι. Από τις φονικές πλημμύρες, δεκαεπτά άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.

Οι μεγαλύτερες καταστροφές σημειώθηκαν στον Βόλο, ενώ στη συνέχεια η κακοκαιρία μετέτρεψε τον κάμπο της Θεσσαλίας, μέρος της πόλης της Λάρισας καθώς και τα χωριά Παλαμάς, Βλοχός και Μεταμόρφωση σε μια απέραντη λίμνη ενώ η Λίμνη Κάρλα πενταπλασίασε το μέγεθος της με αποτέλεσμα χιλιάδες στρέμματα να είναι μέχρι και σήμερα κάτω από το νερό.

Ακροδεξιό τάγμα χούλιγκαν φτάνει στη Νέα Φιλαδέλφεια

Στα τραύματά του υπέκυψε ο Μιχάλης Κατσούρης, που χτυπήθηκε με αιχμηρό αντικείμενο από Κροάτη ακροδεξιό χούλιγκαν έξω από το γήπεδο της ΑΕΚ στη Νέα Φιλαδέλφεια, τον Αύγουστο. Στα επεισόδια τραυματίστηκαν εννέα άνθρωποι.

• Δεκατρείς ώρες και 43 λεπτά πριν τη δολοφονία του 29χρονου Μιχάλη Κατσούρη, διάφορες αστυνομικές διευθύνσεις και υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας, γνώριζαν για την κάθοδο ενός δολοφονικού κομβόι 100-150 κροατών χούλιγκαν νεοναζιστικών χαρακτηριστικών, των “BAD BLUE BOYS”.

Η INTERPOL Μαυροβουνίου ήταν η πρώτη που ενημέρωσε με χαρακτηρισμένο έγγραφο “υψηλής σπουδαιότητας”, τις αντίστοιχες υπηρεσίες της Αλβανίας και της Ελλάδας.

Από τις 25 Ιουλίου, η Υποδιεύθυνση Αντιμετώπισης Βίας στους Αθλητικούς Χώρους προειδοποιούσε για τους κινδύνους της αναμέτρησης, ενώ με κατεπείγοντα έγγραφα, στις 6 και 7 Αυγούστου η ίδια υπηρεσία και το Αρχηγείο της ΕΛ.ΑΣ., ενημέρωνε 8 Γενικές Περιφερειακές Αστυνομικές Διευθύνσεις, σε περίπτωση που εντοπίσουν κινήσεις οχημάτων με κροατικές πινακίδες κυκλοφορίας να ενημερώσουν έγκαιρα τις αρμόδιες υπηρεσίες.

• Στις 7 Αυγούστου, η Υποδιεύθυνση Αντιμετώπισης Βίας στους Αθλητικούς Χώρους, σε αναφορά 27 σελίδων, επεσήμανε όλες αυτές τις “κόκκινες” πληροφορίες, τα προφίλ των οπαδών των ομάδων, τους ενδεχόμενους στόχους, το ιστορικό των ομάδων, τα οχήματα αποστολών, διαιτητών, τα δρομολόγια, δορυφορικούς χάρτες, και την εκτίμηση απειλής στο 10.

Οι πληροφορίες υπήρχαν και αποτυπώθηκαν σε πληροφοριακά δελτία ξένων και ελληνικών υπηρεσιών χωρίς καμία από αυτές να ενεργήσει προληπτικά για την αποτροπή των δολοφονικών συμπλοκών. Οι ακροδεξιοί χούλιγκαν έκαναν ανεμπόδιστοι 1.478 χιλιόμετρα, με την αστυνομία απλώς να κοιτάζει.

105 ακροδεξιά στοιχεία συνελήφθησαν .Πλέον βρίσκονται εκτός φυλακής. Οι δικαστικές αρχές έκαναν δεκτές τις αιτήσεις αποφυλακισής τους επιβάλλοντάς τους εγγυοδοσία 1000-2000 ευρώ και απαγόρευση εισόδου στη χώρα με σκοπό την παρακολούθηση αγώνων.

Γάζα

Στις 7 Οκτωβρίου η Χαμάς αντεπιτίθεται στο Ισραήλ, σ’ έναν λαό που επί δεκαετίες καταπιέζει τους Παλαιστίνιους, μέχρι να τους εξοντώσει. Αυτό επιχειρεί τώρα. Τη γενοκτονία τους. Οι μάχες ακόμη μαίνονται, με περισσότερους από 20.000 Παλαιστίνιους να έχουν σκοτωθεί, ανάμεσά τους χιλιάδες παιδιά. Ακόμα και οι πόλεμοι έχουν κανόνες, όμως  εδώ δεν τηρείται καμία αρχή. Δεν υπάρχει ασφάλεια πουθενά. Το Ισραήλ βομβαρδίζει με ευθείες επιθέσεις νοσοκομεία και σχολεία του ΟΗΕ.

Κλιματική κρίση

Η φετινή χρονιά έσπασε απανωτά ρεκόρ θερμοκρασίας, αναδεικνύοντας το 2023 στη χρονιά με τις υψηλότερες καταγεγραμμένες θερμοκρασίες στην ιστορία. Ο Νοέμβριος έγινε ο έκτος συνεχόμενος μήνας με ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες όπως ανακοίνωσε το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο Copernicus, εν μέσω των διαπραγματεύσεων στην COP28. Με τη θερμοκρασία παγκοσμίως να φθάνει τους 14,22° Κελσίου στην επιφάνεια της Γης, ο υδράργυρος ξεπέρασε κατά 0,32° Κελσίου το προηγούμενο μηνιαίο ρεκόρ, που καταγράφτηκε τον Νοέμβριο του 2020. Ο Νοέμβριος του 2023 ήταν εξάλλου κατά 1,75° Κελσίου πιο θερμός από τον μέσο όρο οποιουδήποτε αντίστοιχου μήνα της περιόδου 1850-1900, όπως ορίζεται η προβιομηχανική εποχή.

Τον Νοέμβριο του 2023 η θερμοκρασία στην επιφάνεια των ωκεανών ήταν επίσης ιστορικά η υψηλότερη καταγεγραμμένη αυτή την περίοδο του χρόνου, 0,25° Κελσίου υψηλότερη από το προηγούμενο ρεκόρ, τον Νοέμβριο του 2015. Το ρεκόρ προστίθεται σε αυτά που καταρρίπτονταν κάθε μήνα από τον Απρίλιο φέτος. Η έκταση της επιφάνειας του πάγου στην Αρκτική κατέγραψε το 8ο μηνιαίο ελάχιστο φέτος τον Νοέμβριο, συρρικνώθηκε σε επίπεδο 4% κάτω του μέσου όρου. Στην Ανταρκτική, η επιφάνεια του πάγου τον περασμένο μήνα ήταν η δεύτερη μικρότερη που έχει καταγραφεί ποτέ, 9% κάτω από τον μέσο όρο, πάντα σύμφωνα με το παρατηρητήριο Κοπέρνικος.

Επενδυτική βαθμίδα

Στο πεδίο της οικονομίας, στο κλείσιμο του έτους, μετά τον οίκο Standard & Poor’ s και ο οίκος Fitch δίνει στην Ελλάδα την επενδυτική βαθμίδα. «Όλες οι ενδείξεις δείχνουν ότι η Ελλάδα και μπορεί και αναβαθμίζεται» είχε πει πρόσφατα ο υπουργός Ανάπτυξης κατά τον χαιρετισμό του στο συνέδριο της Ναυτεμπορικής. «Η Ελλάδα που ήταν το μαύρο πρόβατο της Ευρώπης, ξαφνικά γίνεται το πρότυπο, το παράδειγμα προς μίμηση, ένα οικονομικό θαύμα» είπε.

Πρακτικά, ο πολίτης δε φαίνεται να απολαμβάνει αυτό το οικονομικό θαύμα. Μόνο από τα πρόσφατα στοιχεία, πρωταθλήτρια είναι η Ελλάδα στις υπερωρίες, στην ανεργία, στην ακρίβεια, στις ανατιμήσεις, στη μείωση των μισθών και στην αύξηση των κερδών, στο κόστος στέγασης, στο δημόσιο χρέος. Τα στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου που δείχνουν ότι το 86% των Ελλήνων δυσκολεύεται να πληρώσει στο τέλος του μήνα τους λογαριασμούς είναι ενδεικτικό της κατάστασης. Μια κατάσταση που σίγουρα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί «οικονομικό θαύμα».

Νεκρός ο πιλότος του εκπαιδευτικού αεροσκάφους που κατέπεσε κοντά στην Καλαμάτα

Η χρόνια κλείνει με μία τραγική είδηση. Αεροσκάφος τύπου Τ-2E Buckeye της 363 Μοίρας Εκπαίδευσης Αέρος της 120 Πτέρυγας Εκπαίδευσης Αέρος, κατέπεσε, κατά τη διάρκεια εκπαιδευτικής πτήσης, μισό ναυτικό μίλι βορειοδυτικά του αεροδρομίου της Καλαμάτας, στις 11:28 το πρωί.

Η πτώση του αεροσκάφους είχε ως συνέπεια τον θανάσιμο τραυματισμό του κυβερνήτη του, Επισμηναγού (Ι) Επαμεινώνδα Κωστέα, 40 ετών, όπως ανακοινώθηκε από το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας.

Φτωχότερος έγινε ο κόσμος του πολιτισμού, αφού το 2023 σημαδεύτηκε από σημαντικές απώλειες μεγάλων προσωπικοτήτων.

Ο Matthew Perry, η Tina Turner, η Sinead O’Connor, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι ήταν μεταξύ των σημαντικών προσωπικοτήτων που πέθαναν το 2023. Στην Ελλάδα, το έτος σημαδεύτηκε από σημαντικές απώλειες.

Η χρονιά «έκλεισε» με τον θάνατο του μεγάλου λαϊκού τραγουδιστή, Βασίλη Καρρά, στις 24 Δεκεμβρίου. Η σορός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα και πλήθος κόσμου, όπως και σύσσωμος ο καλλιτεχνικός χώρος, τον αποχαιρέτησε με τιμές. Όπως ακριβώς έπρεπε και του άξιζε!

Ο Βασίλης Καρράς (πραγματικό όνομα: Βασίλειος Κεσογλίδης) γεννήθηκε στο Κοκκινοχώρι Καβάλας. Όταν ήταν 10 χρόνων πήγε με την οικογένειά του στη Θεσσαλονίκη. Το 1969, σε ηλικία 16 χρονών, έκανε την πρώτη του μουσική εμφάνιση στο νυχτερινό κέντρο «Πρόσφυγας» στον Εύοσμο Θεσσαλονίκης. Οι δίσκοι έχουν γίνει χρυσοί και πλατινένιοι, ενώ η μεγαλύτερη εμπορική του επιτυχία ήταν ο δίσκος «Μ’ έχεις Κάνει Αλήτη», που σημείωσε πωλήσεις πάνω από 180.000 αντίτυπα. Συνεργάστηκε με συνθέτες και στιχουργούς, όπως ο Δημήτρης Ρακιτζής, ο Φοίβος, ο Γιώργος Θεοφάνους, ο Αλέκος Χρυσοβέργης και ο Σπύρος Γιατράς, η Εύη Δρούτσα, ο Πάνος Φαλάρας, ο Χρήστος Δάντης, ο Κυριάκος Παπαδόπουλος και ο Ηλίας Φιλίππου, ο Μιχάλης Χατζηγιάννης, ο Χρήστος Νικολόπουλος και πολλοί άλλοι.

Η χρονιά ξεκίνησε με τον θάνατο του Νότη Μαυρουδή (3 Ιανουαρίου, πέθανε σε ηλικία 77 ετών), βραβευμένου συνθέτη και κιθαρίστα με περισσότερο από μισό αιώνα συνεχούς παρουσίας στην ελληνική μουσική. Ο καλλιτέχνης τραυματίστηκε θανάσιμα το βράδυ της 3ης Ιανουαρίου,  στο σπίτι του στο Πήλιο, όταν έπεσε από ύψος τριών μέτρων.

Ο Νότης Μαυρουδής γεννήθηκε το 1945. Τα δυο πρώτα χρόνια της ζωής του τα έζησε στη φυλακή δίπλα στη μητέρα του, που ήταν πολιτική κρατούμενη. Μπήκε στη δισκογραφία το 1964 με τα τραγούδια «Άκρη δεν έχει ο ουρανός» και «Τα γιορτινά σου φόρεσε». Το 1966 έγραψε μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Το 1968 μελοποίησε το έργο του Οδυσσέα Ελύτη «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας». Το 1977, μελοποιεί ποιήματα του Μάνου Χατζιδάκι στον δίσκο «Παιδί της Γης» και το 1985 κυκλοφορεί ο δίσκος «Έρως ανίκατε μάχαν»  σε ποίηση του Ηλία Πετρόπουλου.

Σύσσωμος ο κόσμος του αθλητισμού αποχαιρέτησε το 2023 τον Γιάννη Ιωαννίδη, που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 78 ετών. Ο «ξανθός» της προπονητικής αλλά και της πολιτικής άφησε την τελευταία του πνοή στις 4 Οκτωβρίου. Ο σπουδαίος προπονητής συνέδεσε το όνομά του με τις μεγάλες επιτυχίες του Άρη και του Ολυμπιακού τη δεκαετία του ’80 και του ’90.

Στις 30 Νοεμβρίου, πέθανε ο βραβευμένος Έλληνας συγγραφέας, Βασίλης Βασιλικός, σε ηλικία 89 ετών. Βάσει δεδομένων της UNESCO πρόκειται για έναν από τους δέκα πιο μεταφρασμένους Έλληνες συγγραφείς.

Έχει γράψει μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, θεατρικά έργα και ποίηση. Από τα έργα του γνωστότερα είναι: «Η Μυθολογία της Αμερικής», «Το ψαροντούφεκο», «Θύματα ειρήνης», «Οι φωτογραφίες», «Ζ», «Ο Ιατροδικαστής», «Ο Θάνατος του Αμερικάνου» κ.ά. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε 33 γλώσσες ανά τον κόσμο, καθώς και στη γραφή Μπράιγ. Το μυθιστόρημά του «Ζ» μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά.

Από το 1967 μέχρι το 1994, ο Βασίλης Βασιλικός έζησε και εργάστηκε στο εξωτερικό (Ιταλία, Γαλλία, Νέα Υόρκη τα πρώτα 7 χρόνια εξόριστος από τη χούντα), με ένα τριετές διάλειμμα (1981-1984), κατά το οποίο ανέλαβε καθήκοντα αναπληρωτή γενικού διευθυντή της Ε.Ρ.Τ. Εργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη σε ξένες παραγωγές, σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ, σεναριογράφος, επιμελητής (Dr.) σεναρίων, εισηγητής σεναρίων στην Arte (1990-1993), δημοσιογράφος και συγγραφέας. Διετέλεσε πρέσβης της Ελλάδας στην UNESCO (1996-2004).

Στις 24 Ιουλίου, «έφυγε» από τη ζωή, σε ηλικία 80 ετών, η Μαριάννα Βαρδινογιάννη. Ήταν Ελληνίδα πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της UNESCO και ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των παιδιών και της οικογένειας και κατά της σεξουαλικής κακοποίησης των παιδιών.

Σε ηλικία 83 ετών έφυγε από τη ζωή στις 10 Ιανουαρίου ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος.

Η Μαίρη Χρονοπούλου «έφυγε» από τη ζωή στις 6 Οκτωβρίου σε ηλικία 90 ετών, μετά από σύντομη νοσηλεία στη ΜΕΘ του Ευαγγελισμού έπειτα από ατύχημα που είχε στο σπίτι της στην Παιανία. Ο θάνατος της «Μιας κυρίας στα μπουζούκια» βύθισε στη θλίψη όλη την Ελλάδα. Στις 16 Ιουνίου 2021 η Μαίρη Χρονοπούλου τιμήθηκε με το Βραβείο Συνολικής Προσφοράς στην Τελετή Απονομής των Βραβείων ΙΡΙΣ από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου.

Από το 1963 και μετά πρωταγωνιστεί σε πλειάδα δραματικών ταινιών της Φίνος Φιλμ, και όχι μόνο, σε ρόλους ντάμας και μοιραίας γυναίκας, δίπλα σε όλους τους άντρες πρωταγωνιστές της εποχής, όπως οι Νίκος Κούρκουλος, Φαίδων Γεωργίτσης, Δημήτρης Παπαμιχαήλ, Γιώργος Φούντας και Αλέκος Αλεξανδράκης.

Ξεχωρίζουν οι ερμηνείες της στην ταινία Τα κόκκινα φανάρια (1963) του Βασίλη Γεωργιάδη, υποψήφια για το Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας στην 36η απονομή των βραβείων το 1964 σε παραγωγή της Δαμασκηνός – Μιχαηλίδης, Χωρίς ταυτότητα, (1963, Φίνος Φιλμ), Το χώμα βάφτηκε κόκκινο, δραματική ταινία του 1966 σε σκηνοθεσία του Βασίλη Γεωργιάδη και σενάριο Νίκου Φώσκολου,Πολύ αργά για δάκρυα του Γιάννη Δαλιανίδη (1968, Φίνος Φιλμ), Όταν η πόλις πεθαίνει σε σενάριο Νίκου Φώσκολου και σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη (1969, Φίνος Φιλμ), Οι αδίστακτοι του Ντίνου Κατσουρίδη (1965, Σάβας Φιλμ), Κοινωνία ώρα μηδέν του Ντίνου Δημόπουλου (1966, Φίνος Φιλμ), Η λεωφόρος του μίσους (1968, Φίνος Φιλμ) και Ορατότης μηδέν του Νίκου Φώσκολου (1970, Φίνος Φιλμ). Ανάμεσα σε αυτές τις κοινωνικές και δραματικές ταινίες εμφανίστηκε σε τρία μιούζικαλ του Γιάννη Δαλιανίδη, παραγωγής Φίνος Φιλμ, στα οποία θα κάνει θραύση: Οι θαλασσιές οι χάντρες, Μια κυρία στα μπουζούκια και Γοργόνες και μάγκες.

Το πρωί της Παρασκευής 10 Νοεμβρίου έγινε γνωστό ότι ο Σπύρος Φωκάς πέθανε σε ηλικία 86 ετών.

Στις 16 Δεκεμβρίου έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 85 ετών ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος, ένας από τους σημαντικότερους ηθοποιούς του ελληνικού θεάτρου, κινηματογράφου και της τηλεόρασης. Ένας εξαιρετικά επιδραστικός καλλιτέχνης και δάσκαλος που σημάδεψε με το έργο του τον ελληνικό πολιτισμό. Είχε κερδίσει το Α’ Βραβείο Ανδρικού ρόλου Καρόλου Κουν και το βραβείο “Αιμίλιος Βεάκης”. Επίσης, διετέλεσε Δημοτικός Σύμβουλος Αθηναίων (1974-1986) και αντιπρόεδρος του ΚΕΘΕΑ.

Πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο το 1959 ως πρωτοετής σπουδαστής της Σχολής στην επεισοδιακή παράσταση του Καρόλου Κουν, «Όρνιθες» στο Ηρώδειο. Ξεκίνησε την επαγγελματική του καριέρα του στις αρχές της δεκαετίας του ‘60 στον θίασο του Δημήτρη Παπαμιχαήλ και αργότερα συνεργάστηκε με τον θίασο του Κώστα Μουσούρη ερμηνεύοντας σημαντικούς ρόλους μεγάλων συγγραφέων όπως ο Τσέχωφ και ο Μολιέρος. Ειδικά στην παράσταση «Δον Ζουάν» το 1968, ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος εντυπωσίασε με την ερμηνεία του στο ρόλο του Σγαναρέλο. Το 1973 ίδρυσε το Θέατρο Σάτιρας.

Ο τραγουδιστής Γιάννης Βογιατζής, ο δημοσιογράφος Γιώργος Γεωργίου, η τραγουδίστρια Γιώτα Γιάννα, ο τραγουδιστής Γιάννης Φλωρινιώτης ήταν επίσης ανάμεσα σε αυτούς που αποχαιρετήσαμε το 2023.