78η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ: Από τον Φιντέλ στον Τσάβες και στη Βραζιλία

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ. Αντόνιο Γκουτέρες, χαρακτηρίζοντας τις συνομιλίες της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ ως «G 193», δήλωσε ότι προτεραιότητά του στις συνομιλίες θα είναι να «ανοίξει νέους δρόμους» στο πλαίσιο των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Ανάμεσα στις προσδοκίες είναι ότι ως αποτέλεσμα των συνομιλιών θα υιοθετηθεί πολιτική δήλωση στο πλαίσιο αυτό.

Η 78η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αρχίζει τις εργασίες την Τρίτη (19/09), στο κτήριο του Οργανισμού στη Νέα Υόρκη, συγκεντρώνοντας ηγέτες, αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων, υπουργούς και αντιπροσωπείες από 193 χώρες.

Φέτος, η Γενική Συνέλευση συνεδριάζει με θέμα «Αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και αναζωογόνηση της παγκόσμιας αλληλεγγύης» και στην ημερήσια διάταξη υα βρεθούν οι στόχοι της βιώσιμης ανάπτυξης, το κλίμα, η ετοιμότητα για πανδημίες και οι ζώνες συγκρούσεων.

Οι ηγέτες θα συζητήσουν την Ατζέντα 2030, ένα παγκόσμιο σχέδιο δράσης για την επίτευξη 17 στόχων.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ. Αντόνιο Γκουτέρες, χαρακτηρίζοντας τις συνομιλίες της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ ως «G 193», δήλωσε ότι προτεραιότητά του στις συνομιλίες θα είναι να «ανοίξει νέους δρόμους» στο πλαίσιο των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης. Ανάμεσα στις προσδοκίες είναι ότι ως αποτέλεσμα των συνομιλιών θα υιοθετηθεί πολιτική δήλωση στο πλαίσιο αυτό.

Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, η οποία συγκεντρώνει περισσότερους από 190 παγκόσμιους ηγέτες κάθε χρόνο στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ, έχει λάβει πολλές αποφάσεις που έχουν διαμορφώσει την ιστορία από το 1945, ενώ κατά καιρούς έχουν συμβεί ενδιαφέροντα και έκτακτα γεγονότα.

Παρ’ όλο που η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ απαιτεί οι ομιλίες να διαρκούν το πολύ 15 λεπτά, συνήθως δεν υπάρχει καμία παρέμβαση στον τρόπο με τον οποίο ο ομιλητής χρησιμοποιεί τον χρόνο. Για τον λόγο αυτό, ο χρόνος που χρησιμοποιούν ορισμένοι ομιλητές στη Γενική Συνέλευση, δεν διαρκεί λεπτά αλλά ώρες.

Η ομιλία του Πρώην προέδρου της Κούβας, Φιντέλ Κάστρο, στις 26 Σεπτεμβρίου 1960 είναι μια τέτοια ομιλία. Μιλώντας στη Γενική Συνέλευση για περίπου 4,5 ώρες (269 λεπτά), ο Κάστρο σημάδεψε μια από τις ιστορικές στιγμές με τη δήλωση: «Αν ο [τότε υποψήφιος πρόεδρος των ΗΠΑ Τζον Φ.] Κένεντι δεν ήταν εκατομμυριούχος, αγράμματος και αστοιχείωτος, θα είχε καταλάβει ξεκάθαρα ότι δεν μπορεί κανείς να επαναστατήσει εναντίον των αγροτών».

Βέβαια, δεν έχουν λείψει οι στιγμές κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης, όπου έχουν διεξαχθεί πολλές έντονες συζητήσεις με κάποιους ηγέτες να χρησιμοποιούν προσβλητικά λόγια κατά των ηγετών άλλων χωρών ή να αλληλοκατηγορούνται.

Ο πρώην Πρόεδρος της Βενεζουέλας, Ούγκο Τσάβες, στην ομιλία του το 2006, καταγράφηκε ως μία από τις ενδιαφέρουσες στιγμές όταν είπε, ότι «ο διάβολος ήρθε εδώ χθες, σήμερα μυρίζει ακόμα θειάφι», αναφερόμενος στο θειάφι, το οποίο συνδέεται με τον διάβολο στη Βίβλο, για τον πρώην Πρόεδρο των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους, ο οποίος πήρε το λόγο την προηγούμενη ημέρα. Ο Τσάβες είπε ότι υπό τον διάδοχο του Μπους, τον Μπαράκ Ομπάμα, το βήμα δεν «μυρίζει πλέον θειάφι».

Το 1987, η ομιλία του Προέδρου της Νικαράγουας, Ντανιέλ Ορτέγκα, ο οποίος κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι «χρηματοδοτούν τους αντάρτες» στη Λατινική Αμερική και «υποστηρίζουν τη δικτατορία του Αναστάσιο Σομόζα Ντεμπάιλε», ο οποίος ήταν επικεφαλής του κράτους στη Νικαράγουα, έκανε την αμερικανική αντιπροσωπεία να αποχωρήσει από την αίθουσα.

«Ο λαός της Νικαράγουας μπορεί να πρέπει να κάθεται και να τον ακούει, αλλά εγώ όχι», δήλωσε ο Βέρνον Γουόλτερς, τότε πρεσβευτής των ΗΠΑ στον ΟΗΕ.

Μια από τις πιο αξιοσημείωτες στιγμές της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, στην οποία υπήρξαν αξιομνημόνευτες ομιλίες και ενίοτε γκάφες, ήταν η 100λεπτη ομιλία του τότε ηγέτη της Λιβύης, Μουαμάρ Καντάφι, το 2009. Ο Καντάφι εξέφρασε την κριτική του για το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ με τα λόγια «δεν θα έπρεπε να ονομάζεται Συμβούλιο Ασφαλείας, θα έπρεπε να ονομάζεται Συμβούλιο Τρομοκρατίας».

Σε ομιλία του το 1972, ο πρώην Πρόεδρος της Ουγκάντας, Ίντι Αμίν, αφού εξήρε τον πρώην πρωθυπουργό της Βρετανίας, Έντουαρντ Χιθ, έκανε ένα μεγάλο λάθος συγκρίνοντας τον με τον Αδόλφο Χίτλερ. Ο Αμίν διόρθωσε αργότερα το λάθος του λέγοντας: «Εννοούσα τον Ουίνστον Τσόρτσιλ, όχι τον Χίτλερ. Ο Χιθ μοιάζει με τον Τσόρτσιλ».

Στα αξιοπερίεργα είναι ότι οι συνεδριάσεις ανοίγουν και κλείνουν με το ισλανδικό σφυρί. Το σφυρί έγινε σύμβολο της Γενικής Συνέλευσης, αφότου η Ισλανδία το παρουσίασε στον πρόεδρο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ το 1952 για να ανοίγει και να κλείνει τις συνόδους, να εγκρίνει την ημερήσια διάταξη και να εγκρίνει τα ψηφίσματα.

Το ισλανδικό σφυρί έσπασε κατά λάθος από τον Ιρλανδό διπλωμάτη, Φρέντερικ Μπόλαντ, το 1960, όταν προσπάθησε να ηρεμήσει τον πρώην πρόεδρο της Σοβιετικής Ένωσης Νικήτα Χρουστσόφ. Μετά το περιστατικό, το νέο σφυρί που ζητήθηκε από την Ισλανδία, χάθηκε το 2005 και έπρεπε να αντικατασταθεί. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί το γεγονός ότι την εναρκτήρια ομιλία την πραγματοποιεί η Βραζιλία.

Παρ’ όλο που η Βραζιλία δεν είναι η διοργανώτρια χώρα και δεν είναι καν μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, κάθε χρόνο εκφωνεί την ομιλία με την οποία αρχίζει η εβδομάδα των συνεδριάσεων υψηλού επιπέδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Ο πρώην επικεφαλής του πρωτοκόλλου του ΟΗΕ Ντέσμοντ Πάρκερ εξήγησε τον λόγο αυτής της πρακτικής, η οποία συνεχίζεται από τη 10η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1955.

«Τον παλιό καιρό, όταν κανείς δεν ήθελε να εκφωνήσει την πρώτη ομιλία, η Βραζιλία προσφερόταν πάντα να εκφωνήσει την πρώτη ομιλία. Έτσι κέρδισε το δικαίωμα να μιλάει πρώτη στη Γενική Συνέλευση». εξήγησε ο Πάρκερ.

Ο Πάρκερ δήλωσε ότι μετά το άνοιγμα του καταλόγου για τους ομιλητές, η χώρα που τύπωνε γρήγορα το όνομά της έπαιρνε το προβάδισμα κατά τη διάρκεια της ομιλίας και έλεγε: «Ο πιο γρήγορος κερδίζει».

Η σειρά των ομιλιών στη Γενική Συνέλευση δεν είναι αλφαβητική. Μετά τις οικοδέσποινες ΗΠΑ, οι οποίες παίρνουν τον λόγο μετά τη Βραζιλία, η σειρά ομιλίας βασίζεται στο επίπεδο εκπροσώπησης όλων των κρατών μελών, στον χρόνο υποβολής της αίτησης για ομιλία και σε ορισμένα άλλα κριτήρια, λαμβάνοντας υπόψη τη γεωγραφική ισορροπία.

Όσον αφορά στη διάταξη των καθισμάτων στη Γενική Συνέλευση, υπάρχουν επίσης κανόνες. Ο Γενικός Γραμματέας επιλέγει τυχαία το όνομα ενός κράτους μέλους από ένα καπέλο που περιέχει τα ονόματα όλων των κρατών μελών.

Η επιλεγμένη χώρα δικαιούται να καθίσει στην πρώτη θέση στη δεξιά πλευρά και στη συνέχεια η διάταξη των καθισμάτων συνεχίζεται με αλφαβητική σειρά.

Ο Πάρκερ σημείωσε ότι ο σκοπός αυτού είναι να αποτραπεί το ενδεχόμενο κάποια χώρα να κάθεται στην ίδια θέση κάθε χρόνο, ώστε να διασφαλίζεται η ισότητα ευκαιριών και η ίση κατανομή. Δήλωσε επίσης ότι λόγω του μεγάλου αριθμού ηγετών και αντιπροσωπειών που συμμετείχαν στις συνομιλίες, δεν ήταν δυνατόν να οργανωθεί επίσημη τελετή υποδοχής, προσθέτοντας ότι ένας ή δύο υπάλληλοι της Υπηρεσίας Πρωτοκόλλου και Συνδέσμων καλωσόρισαν τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων.

Άλλα αξιομνημόνευτα γεγονότα είναι ότι η Ινδονησία έγινε η πρώτη και μοναδική χώρα που υπέβαλε επιστολή αποχώρησης από τα Ηνωμένα Έθνη το 1965 μετά από διαμάχη με τη Μαλαισία, ενώ ο νεότερος προσκεκλημένος της Γενικής Συνέλευσης ήταν το 3 μηνών μωρό της τότε πρωθυπουργού της Νέας Ζηλανδίας, Τζασίντα Άρντερν, το 2018.

Τέλος, λόγω της πανδημίας COVID-19, το 2020 διοργανώθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ διαδικτυακή συνεδρίαση.