Πόσο σύντομα θα μπορούν οι μοναχικοί άνδρες να αποκτήσουν παιδί στην Ελλάδα; Τι απαντά στο libre ο πρόεδρος της ΕΑΙΥΑ, Ν. Βραχνής

Πριν λίγες ημέρες, η Παγκόσμια Ημέρα Γονιμότητας (15/6) τιμήθηκε με ενημερωτικές εκδηλώσεις που υπογράμμιζαν τις επιστημονικές εξελίξεις και τη βοήθεια που παρέχει η ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή (ΙΥΑ) σε ζευγάρια που αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας ή σε μόνες γυναίκες που αποφασίζουν να αποκτήσουν παιδί. Ταυτόχρονα, υποστηρικτικό προς τα υπογόνιμα ζευγάρια είναι και το νέο νομοθετικό πλαίσιο στη χώρα μας με πολλές διατάξεις του (αύξηση ορίου ηλικίας, κρυοσυντήρηση γενετικού υλικού, ατομικό δικαίωμα κρυοσυντήρησης αγονιμοποίητου γεννητικού υλικού, αλλαγές στη διαδικασία δωρεάς γεννητικού υλικού κα). Τι ισχύει, όμως, με τους μοναχικούς άνδρες που θα επιθυμούσαν να αποκτήσουν παιδί στην Ελλάδα;

Ρούλα Σκουρογιάννη

Μόλις λίγους μήνες πριν, απόφαση ελληνικού δικαστηρίου (και μάλιστα εκτελεστή) δικαίωσε άνδρα που είχε προσφύγει, ώστε να αποκτήσει παιδί με παρένθετη μητέρα. Η δικαστική απόφαση στηρίχθηκε στην αρχή της ισότητας ανδρών και γυναικών, ωστόσο, δεν μπορεί να εκτελεστεί, καθώς στη χώρα μας υπάρχει νομικό κενό, όπως εξηγεί, μιλώντας στο libre, o Πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΑΙΥΑ) και Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Νικόλαος Βραχνής, ο οποίος επισημαίνει ότι η Εθνική Αρχή είναι θετική στην υπό όρους απόκτηση τέκνου από μοναχικό άνδρα:

«Ο μοναχικός άνδρας, με βάση την κείμενη νομοθεσία, δεν έχει τη δυνατότητα να αποκτήσει παιδί στην Ελλάδα, σε σχέση με την ελεύθερη-μοναχική γυναίκα, η οποία έχει τη δυνατότητα αυτή. Το Εποπτικό Συμβούλιο της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΕΑΙΥΑ) έχει συζητήσει επί του θέματος και το συμπέρασμα ήταν θετικό υπέρ του να εισηγηθεί η ΕΑΙΥΑ στην ηγεσία του υπουργείου Υγείας, έτσι ώστε να μπορέσει μελλοντικά και ο μοναχικός άνδρας να αποκτήσει παιδί μέσω παρένθετης γυναίκας. Θα μπορεί, δηλαδή, να χρησιμοποιήσει το δικό του γενετικό υλικό, ωάρια δότριας και μία τρίτη γυναίκα, η οποία θα είναι η παρένθετη γυναίκα που θα κυοφορήσει το γονιμοποιημένο έμβρυο. Να σημειώσουμε εδώ ότι ο νόμος μας δεν επιτρέπει να δώσει η παρένθετη δικό της γενετικό υλικό για λόγους ταύτισης με το παιδί. Αυτή η δυνατότητα, βέβαια, για τον μοναχικό άνδρα είναι κάτι το οποίο ελπίζουμε να μπορέσει να γίνει στο μέλλον, εφόσον φυσικά, η διάταξη αυτή ψηφιστεί από την Ελληνική Βουλή».

Τι προβλέπεται από τη νομοθεσία στην Ελλάδα για ένα ζευγάρι ομόφυλων ανδρών και την επιθυμία τους να αποκτήσουν παιδί;

«Επειδή στη χώρα μας δεν επιτρέπεται γάμος μεταξύ ομόφυλων είτε ανδρών είτε γυναικών, δεν υπάρχει δυνατότητα -με βάση τα σημερινά δεδομένα- σε αυτά τα άτομα να χρησιμοποιήσουν μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Υπάρχουν, βέβαια, χώρες που δίνουν αυτή τη δυνατότητα. Στην Ελλάδα, όμως, θα πρέπει να προηγηθούν σημαντικά βήματα, όπως το να αποφασιστεί και να ψηφιστεί ο γάμος στα ομόφυλα ζευγάρια και στη συνέχεια να μπορέσουμε να δούμε τα θέματα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Είναι ένα βήμα που πρέπει να προηγηθεί».

Τα θετικά του νέου νομοθετικού πλαισίου για την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή

Είναι πολύ σημαντικό το ότι εκσυγχρονίζεται διαρκώς, στην Ελλάδα, το πλαίσιο της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ώστε να διασφαλίζονται τα δικαιώματα των υποβοηθούμενων ατόμων, παρόλο που ήδη η χώρα μας διέθετε ένα από τα πιο φιλελεύθερα ρυθμιστικά πλαίσια στην ΙΥΑ, συγκριτικά με άλλες χώρες.  

«Το πρόσφατα τροποποιημένο νομοθετικό πλαίσιο που διέπει την ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή στην Ελλάδα εισάγει καινοτόμες αλλαγές στην εφαρμογή των μεθόδων ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, με πολλαπλά οφέλη για τα υποβοηθούμενα πρόσωπα, τις Μονάδες Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και τις Τράπεζες Κρυοσυντήρησης», υπογραμμίζει ο κ. Ν. Βραχνής.

«Υπάρχουν πολλές σημαντικές αλλαγές. Μια από αυτές αποτελεί η αύξηση του ορίου ηλικίας των γυναικών που επιθυμούν να υποβληθούν σε μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Πλέον το ανώτερο ηλικιακό όριο τροποποιείται από το 50ο έτος στο 54ο (54 έτη + 0 ημέρες).
Επίσης, ο νέος νόμος παρέχει τη δυνατότητα κρυοσυντήρησης γεννητικού υλικού όχι μόνο για ιατρικούς αλλά και για κοινωνικούς λόγους (social egg freezing).

Μια ακόμη αλλαγή είναι η θεσμοθέτηση του ατομικού δικαιώματος για κρυοσυντήρηση αγονιμοποίητου γεννητικού υλικού (ωαρίων ή σπέρματος) χωρίς να απαιτείται η συναίνεση του/της συζύγου/συντρόφου ή του προσώπου με το οποίο έχει συναφθεί σύμφωνο συμβίωσης. Επιπρόσθετα, σε περίπτωση διαζυγίου, ακύρωσης του γάμου, διάστασης/λήξης ή καταγγελίας του συμφώνου συμβίωσης και λήξης της ελεύθερης ένωσης, το μη γονιμοποιημένο γεννητικό υλικό δεν καταστρέφεται, αλλά διατηρείται και χρησιμοποιείται από αυτόν στον οποίο ανήκει.

Έγιναν και σημαντικές αλλαγές στη διαδικασία δωρεάς γεννητικού υλικού, με την εισαγωγή μικτού συστήματος ως προς την ανωνυμία και την επωνυμία του δότη.

Υπάρχει πλέον δυνατότητα τροποποίησης της δήλωσης τύχης του πλεονάζοντος γεννητικού υλικού από τα υποβοηθούμενα πρόσωπα.

Τέλος, θεσπίσθηκε η ίδρυση της ΜΙΥΑ (Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής) στο Αττικό Νοσοκομείο αποκλειστικά για οροθετικά HIV άτομα».

Καταλήγοντας ο Πρόεδρος της ΕΑΙΥΑ, Καθηγητής κ. Βραχνής επισημαίνει και τη διεθνή διάσταση της εξέλιξης και των ποιοτικών υπηρεσιών στον τομέα της ΙΥΑ στην Ελλάδα:

«Η Εθνική Αρχή -μέσα από το έργο της- διασφαλίζει πρωτίστως στις γυναίκες και τα ζευγάρια ότι οι υπηρεσίες που λαμβάνουν είναι ασφαλείς και αξιόπιστες και στοχεύει στη διευκόλυνση ακόμη περισσότερων προσώπων να εκπληρώσουν το όνειρό τους να αποκτήσουν ένα παιδί και να δημιουργήσουν τη δική τους οικογένεια. Η αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου στην Ελλάδα, την οποία εισηγήθηκε η Αρχή, δεν ευνοεί μόνο τα υποβοηθούμενα πρόσωπα – πολίτες της Ελληνικής επικράτειας, αλλά έχει σοβαρό και σημαντικό αντίκτυπο σε διεθνή ορίζοντα καθώς όπως αποδεικνύουν και τα στοιχεία της Αρχής έχουν αυξηθεί οι γεννήσεις από υποβολή σε μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής αλλά και ο ιατρικός τουρισμός στην Ελλάδα για ιατρικώς υποβοηθούμενη αναπαραγωγή».