Ντοκουμέντο- απόδειξη της εγκληματικής αμέλειας: Η ΕΡΓΟΣΕ γνώριζε, δεν είχε ενημερώσει τον υπουργό;- “Εάν λειτουργούσε η σηματοδότηση δεν θα είχαμε την τραγωδία”- Οι “αμαρτωλές” συμβάσεις

Η επιστολή παραίτησης του παραιτηθέντος πρώην προέδρου της επιτροπής ETCS Χρήστου Κατσιούλη στην ΕΡΓΟΣΕ, από την άνοιξη του 2022, αποτελεί έγγραφο – ντοκουμέντο, καθώς αποδεικνύει ότι ο παραιτηθείς υπουργός Υποδομών και Μεταφορών και ο ΟΣΕ είχαν λάβει γνώση για την τραγική κατάσταση που επικρατεί στο σιδηροδρομικό δίκτυο και κυρίως για τα κενά ασφαλείας όσον αφορά την τέλεση των δρομολογίων. Επί της ουσίας ήταν ενημερωμένοι πως η καθυστέρηση στην υλοποίηση του έργου τηλεδιοίκησης και σηματοδότησης (με δική τους ευθύνη) ήταν περίπου βέβαιο πως αργά ή γρήγορα θα προκαλούσε ένα σιδηροδρομικό δυστύχημα και απώλειες ανθρωπίνων ζωών.

Το στοιχείο αυτό εγείρει πιθανώς και ποινικές ευθύνες για την διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ που το παρέλαβε, ενώ είναι σαφές πως υπεύθυνος για αμέλεια είναι και ο ίδιος ο πρώην υπουργός, κάτι που θα του καταλογισθεί ακόμα και μετά την παραίτησή του, εφόσον λειτουργήσει ανεμπόδιστα η ανεξάρτητη επιτροπή εμπειρογνωμώνων που υποσχέθηκε ο πρωθυπουργός.

«Εάν λειτουργούσε η σηματοδότηση δεν θα είχαμε το ατύχημα σήμερα. Τελεία και παύλα», υπογράμμισε στο documentonews.gr για το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη ο πρώην πρόεδρος της Επιτροπής ETCS, Χρήστος Κατσιούλης, ο οποίος τον περασμένο Απρίλιο είχε αναδείξει λεπτομερώς τα προβλήματα ασφαλείας που αντιμετωπίζει το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας.

Η επιστολή παραίτησης του Κατσιούλη στην ΕΡΓΟΣΕ αποτελεί έγγραφο – ντοκουμέντο, καθώς αποδεικνύει ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη και ο ΟΣΕ είχαν λάβει γνώση για την τραγική κατάσταση που επικρατεί στο σιδηροδρομικό δίκτυο και κυρίως για τα κενά ασφαλείας όσον αφορά την τέλεση των δρομολογίων. Από τότε, πέρασε σχεδόν ένας χρόνος και δεν άλλαξε το παραμικρό, καθώς οι ιθύνοντες γνώριζαν αλλά αδιαφορούσαν για τις συνεχείς προειδοποιήσεις από τις Ενώσεις Εργαζομένων.

Συγκεκριμένα, στις 27 Απρίλιου του 2022 ο Χρήστος Κατσιούλης είχε δηλώσει παραίτηση ο πρόεδρος της επιτροπής ETCS, η οποία είναι αρμόδια για τα έργα σηματοδότησης και ασφάλειας στο σιδηροδρομικό δίκτυο, αποκαλύπτοντας την κατάσταση διάλυσης των σιδηροδρομικών γραμμών. Στην επιστολή προς την ΕΡΓΟΣΕ, ο τότε πρόεδρος, είχε καταγγείλει τεχνικά θέματα στη γραμμή που συνδέει την Οινόη με την Τιθορέα, αλλά και τη μη τήρηση των συμβάσεων για τα βελτιωτικά έργα στην ασφάλεια.

Ο παραιτηθείς πρόεδρος είχε σημειώσει ότι είχε ενημερώσει τη διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ, εκφράζοντας διαφωνίες για τις ενέργειες του Οργανισμού επί των θεμάτων ανάταξης των γραμμών, αλλά και αμφιβολίες σχετικά με τη γνώση των αρμοδίων για ζητήματα λειτουργίας εξειδικευμένων συστημάτων. Τέλος, κατέγραψε την ημιτελή συντήρηση του σιδηροδρομικού δικτύου.

Ο τομεάρχης Υποδομών και Μεταφορών του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκος Παππάς, είχε επισημάνει σχετικά σε δήλωσή του ότι οι καταγγελίες του παραιτηθέντα προέδρου της επιτροπής ETCS «αποτελούν κόλαφο για την κυβέρνηση Μητσοτάκη και την τριετή πολιτική διάλυσης του σιδηροδρόμου».

«Οι καταγγελίες του παραιτηθέντα προέδρου της επιτροπής ETCS, του αρμόδιου, δηλαδή, για τα έργα σηματοδότησης και τα συστήματα ασφαλείας στο σιδηροδρομικό δίκτυο, αποτελούν κόλαφο για την κυβέρνηση Μητσοτάκη και την τριετή πολιτική διάλυσης του σιδηροδρόμου. Οι καταγγελίες εκθέτουν τον ίδιο και τον κ. Μητσοτάκη. Επί τρία χρόνια, η καταστροφική και επικίνδυνη πολιτική τους υποβαθμίζει το τρένο και τις υπηρεσίες του, δημιουργεί «εκπτώσεις» στην ασφάλεια επιβατών και εργαζομένων», υπογράμμιζε τον Απρίλιο του 2022 ο Νίκος Παππάς.

Τα “καμπανάκια” που γνώριζε αλλά δεν άκουγε ο υπουργός

Παραίτηση: Στις 27 Απριλίου του 2022, ο επικεφαλής του Αυτοματοποιημένου Συστήματος ελέγχου Σιδηροδρόμων (ETCS) Χρήστος Κατσιούλης υπέβαλε την παραίτηση του προς την ΕΡΓΟΣΕ, καταγγέλλοντας ότι «επιτρέπεται η κίνηση των συρμών με 200 χλμ/ώρα χωρίς να υπάρχει ένδειξη για κατάσταση της γραμμής, με ότι αυτό συνεπάγεται».

Εξώδικα: Στις 9.3. 2022 η ΠανελλήνιαΈνωση Προσωπικού Έλξης με εξώδικο προς την ΤΡΑΙΝΟΣΕ ζητούσε την «άμεση αποκατάσταση της σιδηροδρομικής υποδομής, όπως τηλεδιοίκηση και φωτοσήματα, καθώς και της ασφάλειας του δικτύου», με αφορμή τρεις εκτροχιασμούς σε Οινόη, Θήβα και Τιθορέα. Την 1.11.2022, με νέο εξώδικο προς τον ΟΣΕ, τον υπουργό και τον γ.γ. Μεταφορών κατήγγειλε πάλι «τη μη λειτουργία τηλεδιοίκησης, φωτοσημάτων και του Συστήματος ETCS, το οποίο προστατεύει έναντι του ανθρώπινου λάθους». Στις 7.2.2023, πάλι,η ΔΕΣΚ Σιδηροδρομικών επαναλάμβανε τις καταγγελίες για αδράνεια και προειδοποιούσε: «Δεν θα περιμένουμε το δυστύχημα που έρχεται, για να τους δούμε να χύνουν κροκοδείλια δάκρυα…».

Η Κομισιόν: Στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρέπεμψε η Κομισιόν την Ελλάδα στις 15 Φεβρουαρίου για το ζήτημα των σιδηροδρομικών υποδομών, για την παρά κάτι 8ετή καθυστέρηση της υπογραφής και δημοσίευσης της σύμβασης μεταξύ των εθνικών αρχών και της εταιρείας που διαχειρίζεται τη σιδηροδρομική υποδομή

Οι “αμαρτωλές” συμβάσεις για το ETCS

Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν και οι συμβάσεις που υπογράφηκαν για το ETCS με κονδύλια ΕΣΠΑ και κατέληξαν σε μία εξωφρενική καθυστέρηση και σε κυρώσεις από την Κομισιόν, όπως προκύπτει και από το αναλυτικό ρεπορτάζ του Τάσου Δοσιόπουλου στο capital.gr.

Συγκεκριμένα:

Ως τραγική ειρωνεία μπορεί να ακουστεί μετά από το τραγικό δυστύχημα στα   Τέμπη,  το γεγονός  ότι το  έργο που θα έφερνε τους ελληνικούς  σιδηροδρόμους στο 21ο αιώνα, εκσυγχρονίζοντας τη  σηματοδότηση και την κίνηση των συρμών,  αναμένεται να  παραδοθεί  σε  24  ημέρες από  σήμερα, δηλαδή  στις 26 Μαρτίου 2023.

Το έργο είχε ενταχθεί στο ΕΣΠΑ 2014-2020, με την αρχική σύμβαση για την υλοποίησή του να υπογράφεται στις 26 Δεκεμβρίου του 2016. Το έργο είχε αρχικό προϋπολογισμό σε όρους δημόσιας δαπάνης (δηλαδή κοινοτικής και εθνικής  συμμετοχής) ύψους  65,87 εκατ. ευρώ.

Το φυσικό αντικείμενο του έργου αφορούσε:

• Την ανάταξη και αναβάθμιση του υφιστάμενου συστήματος συμβατικής σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης, σε εντοπισμένα τμήματα του άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Προμαχώνας (πλην του τμήματος Τιθορέα-Δομοκός) μήκους 519.4 χλμ. και αντικατάσταση 70 αλλαγών τροχιάς επί του ίδιου άξονα.

• Την εγκατάσταση και προσωρινή παραλαβή του συστήματος ελέγχου – χειρισμού σηματοδότησης ETCS level 1 σε 402 χλμ. του σιδηροδρομικού άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη και συγκεκριμένα: Εγκατάσταση της καλωδίωσης και προσωρινή παραλαβή του στο τμήμα Λάρισα – Πλατύ Εγκατάσταση και προσωρινή παραλαβή ETCS level 1 στα τμήματα:
– Σιδηροδρομικού Σταθμού Οινόης – Σ.Σ. Τιθορέας
– Σ.Σ. Πλατέως – Σ.Σ. Προμαχώνα 

• Εκπαίδευση, ανταλλακτικά, συντήρηση μετά άρσης βλαβών και τεκμηρίωση του συστήματος ETCS για όλα τα τμήματα του άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Προμαχώνα (πλην Τιθορέα – Δομοκός) και του τμήματος Οινόη – Χαλκίδα συνολικού μήκους 541 χλμ.

Το σύστημα ETCS (European Train Control System), είναι το σύστημα που αναλαμβάνει τον αυτόματο έλεγχο της κυκλοφορίας των τρένων, ελέγχοντας συνεχώς την  κίνηση  των  συρμών  με δυνατότητα να αποτρέπει το ανθρώπινο λάθος. Το σύστημα έχει τη δυνατότητα όχι μόνο να καθοδηγεί τη σηματοδότηση αλλά και σε ακραία περίπτωση που ο μηχανοδηγός δεν έχει τον έλεγχο του τρένου (λόγω κάποιας βλάβης) και σε περίπτωση που δύο τρένα βρεθούν στην ίδια γραμμή (όπως έγινε το βράδυ της Τρίτης) έχει τη δυνατότητα να φρενάρει σταδιακά και τα δύο τρένα, για να αποφεύγονται τραγωδίες όπως αυτή της Τρίτης.

Η  ημερομηνία παράδοσης του έργου με βάση την αρχική σύμβαση ήταν η 26η Δεκεμβρίου του 2020. Ήταν όμως μοιραίο να μην ξεφύγει από τη διαδικασία υλοποίησης των  περισσότερων έργων του ΕΣΠΑ.

Οι 5 τροποποιήσεις της σύμβασης

Παρά το ότι το έργο άπτονταν της ασφαλούς διακίνησης επιβατών σε ένα δίκτυο που τα τρένα κινούνταν “τυφλά” σε κάποια σημεία με το ανθρώπινο λάθος να απειλεί κάθε μέρα τις μετακινήσεις με τρένο, η περίφημη σύμβαση 717 του ΟΣΕ κατάντησε άλλο ένα “γεφύρι της Άρτας”. Η αρχική σύμβαση είχε συνολικά 5 τροποποιήσεις, οι οποίες άλλαξαν τον προϋπολογισμό, το φυσικό αντικείμενο και τελικά τον χρόνο  παράδοσης του έργου.

Συγκεκριμένα:

• Η  πρώτη  τροποποίηση  ήρθε  στις 6 Σεπτεμβρίου 2018  και  είχε να  κάνει με μια  εσωτερική ανακατανομή δαπανών του έργου.

• Στις 11 Οκτωβρίου του 2018  έγινε η δεύτερη τροποποίηση με μια αλλαγή με την οποία απλώς ενσωμάτωναν τη δυνατότητα που είχε δοθεί από την Κομισιόν να  χρηματοδοτούνται  τα έργα του ΕΣΠΑ που υλοποιούσε η Ελλάδα με χρηματοδότηση 100% από κοινοτικούς πόρους.

• Πιο κρίσιμη ήταν η  3η τροποποίηση  της σύμβασης, η  οποία  έγινε στις 25 Μαΐου 2019 λίγο πριν τις προηγούμενες εκλογές.  Με  αυτήν,  εκτός από τη νέα αύξηση του προϋπολογισμού στα 83 εκατ. ευρώ, μειώθηκε το φυσικό αντικείμενο του έργου. Ειδικότερα, ο εκσυγχρονισμός σιδηροδρομικών γραμμών με συστήματα σηματοδότησης, τηλεδιοίκησης, τηλεπικοινωνιών αντί για τα 519,4 χιλιόμετρα θα  κάλυπτε τελικά  402 χιλιόμετρα σιδηροδρομικής γραμμής.

• Στην 4η τροποποίηση στις 23 Δεκεμβρίου του 2020, η ολοκλήρωση του έργου παρατάθηκε κατά  16  μήνες  ως τις  26  Μαρτίου του 2023, αφού  σύμφωνα με την  ΕΡΓΟΣΕ προέκυψαν ανάγκες επιπλέον εργασιών για την ολοκλήρωση του έργου και ενώ υπήρχαν διαβεβαιώσεις ότι είχε ολοκληρωθεί το 85% του φυσικού αντικειμένου.

• Στην 5η τροποποίηση της σύμβασης, στις 20 Οκτωβρίου του 2021, έγινε δεύτερη αναθεώρηση του προϋπολογισμού του έργου προς τα  πάνω στα 87,3  εκατ. ευρώ. 

Οι  συνέπειες  της  καθυστέρησης  

Η αποσπασματική ολοκλήρωση του έργου είχε ως αποτέλεσμα να μη  λειτουργεί στο σύνολό του με τη διαχείριση κυκλοφορίας να  επαφίεται στην ευσυνειδησία των  σταθμαρχών.  Ακολούθησε τον Απρίλιο του 2022 η παραίτηση του προέδρου του εν Ελλάδι ETCS κ. Χρήστου Κατσιούλη,  με μια  επιστολή – καταγγελία προς τη διοίκηση του ΟΣΕ, ότι στην περιοχή του δυστυχήματος θα κινούνταν τρένα με μεγάλη ταχύτητα χωρίς να έχουν κανένα δείγμα της κατάστασης της γραμμής.

Πριν από λίγες ημέρες, στις 13 Φεβρουαρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της EE, επειδή δεν εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει της οδηγίας για ενιαίο ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό χώρο. Στην  ουσία, η Επιτροπή παρέπεμψε την Ελλάδα γιατί  οι εθνικές αρχές δεν υπέγραψαν ως όφειλαν συμφωνία με τον ΟΣΕ που αφορά τη διαφάνεια των  δαπανών  που  γίνονται  στο  εθνικό δίκτυο και των στόχων για τη βελτίωσή του. Με  τον  στόχο  για  Αθήνα –  Θεσσαλονίκη σε 3 ώρες και κάτι να αποτελεί μακρινό όνειρο,  όπως επίσης και η  λειτουργία ολοκληρωμένου  συστήματος  ETCS, θα ήταν δύσκολη η υπογραφή μιας τέτοιας συμφωνίας.