Ενεργειακή κρίση: Καταρχήν θετική η Αθήνα στις προτάσεις της Κομισιόν – Πού υπάρχει διαφωνία

Καταρχήν σύμφωνη είναι η Αθήνα στις προτάσεις της Κομισιόν για προμήθεια φυσικού αερίου το επόμενο διάστημα με βάση το μοντέλο των εμβολίων. Μία “task force” θα αναλαμβάνει να έρθει σε επαφή με αγορές για μαζική προμήθεια ώστε να πετυχαίνει καλύτερες τιμές για τα κράτη μέλη που ενδιαφέρονται για την προμήθεια του. Το πρώτο crash test επί των προτάσεων της Κομισιόν θα γίνει από τους υπουργούς Ενέργειας της Ε.Ε. κατά την διάρκεια έκτακτης Συνόδου στις 30 Σεπτεμβρίου στις Βρυξέλλες.

Σύμφωνα με πληροφορίες η Ελλάδα θα επιμείνει στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Οκτώβριο και στην πρόταση για επιβολή πλαφόν στις πηγές προμήθειας φυσικού αερίου, όπως και σε πλαφόν στη χρηματιστηριακή τιμή, που είναι και σημείο αναφοράς για τις τιμές του φυσικού αερίου.

• Ωστόσο κρατά πολύ μικρό καλάθι, καθώς η πρόταση φέρεται να μη βρίσκει ανταπόκριση από αρκετές χώρες που θεωρούν μη δόκιμη την παρέμβαση σε επίπεδο χρηματιστήριου.

Υπενθυμίζεται ότι στην αρχική της πρόταση η Κομισιόν σχεδίαζε την επιβολή πλαφόν των τιμών με τις οποίες πληρώνεται η Ρωσία για τις παραδόσεις φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πρόταση που βρήκε αντίθετες τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, που είναι ακόμη πολύ εξαρτημένες από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες, ενώ και άλλες χώρες, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα, προέβαλαν το επιχείρημα ότι αν το πλαφόν επιβληθεί μόνο στη Ρωσία, θα αυξηθεί η ζήτηση από άλλες προμηθεύτριες χώρες και θα εκτιναχθούν στα ύψη οι τιμές του αερίου είτε μέσω αγωγών, είτε του LNG.

• Η κυβέρνηση εξετάζει η επιδότηση στο φυσικό αέριο να είναι κλιμακωτή, ανάλογα με την κατανάλωση… Και όπως και στο ρεύμα, να δοθεί ένα μπόνους σε όσους θα έχουν μειωμένη κατανάλωση σε σύγκριση με πέρυσι.

Τα νοικοκυριά στην Ελλάδα που θερμαίνονται με φυσικό αέριο υπολογίζονται στις 700.000 και το μεγάλο ερώτημα είναι αν και με την παρέμβαση της Ευρώπης θα προκύψουν οι πόροι που θα καταστήσουν εφικτό να απορροφηθούν σε συντριπτικό ποσοστό οι αυξήσεις στα τιμολόγια του φυσικού αερίου.

Παράλληλα η Αθήνα δεν ασπάζεται την πρόταση της Κομισιόν για την υποχρεωτικότητα στη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά 5% σε ώρες αιχμής τις καθημερινές (Δευτέρα με Παρασκευή).

Στον αντίποδα η κυβέρνηση προωθεί από τον Οκτώβριο τη σύσταση στα νοικοκυριά για εξοικονόμηση ενέργειας, συνδέοντας την επιδότηση με το χαμηλή κατανάλωση. Όσο λιγότερη η χρήση ενέργειας, τόσο μεγαλύτερο το μπόνους στα τιμολόγια του ρεύματος.

• Η κυβέρνηση φέρεται να ρίχνει περισσότερο το βάρος της στις ενεργοβόρες βιομηχανίες για τις οποίες μελετάται να δοθούν κίνητρα για εξοικονόμηση…

Όσον αφορά στον μηχανισμό ανάκτησης υπερεσόδων που πρότεινε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αυτός εφαρμόζεται ήδη από την Ελλάδα.

Αναλυτικά η προτάσεις της Κομισιόν

Η υποχρεωτική μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας σε ώρες αιχμής, ένα ανώτατο όριο στα έσοδα των εταιρειών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φθηνές πηγές και μια προσωρινή εισφορά αλληλεγγύης από τα υπερκέρδη των εταιρειών ορυκτών καυσίμων, είναι τα τρία έκτακτα μέτρα που περιλαμβάνει το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη μείωση των τιμών της ενέργειας.

Η Επιτροπή τονίζει, επίσης, ότι συνεχίζει το έργο της για τη μείωση της τιμής του φυσικού αερίου και τη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας μακροπρόθεσμα. 

• Το πρώτο μέτρο που προτείνει η Επιτροπή για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών είναι η μείωση της ζήτησης. Αυτό μπορεί να επηρεάσει τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και να επιτύχει μια συνολική ηρεμιστική επίδραση στην αγορά. Με στόχο τις ακριβότερες ώρες κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, όταν η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με αέριο έχει σημαντικό αντίκτυπο στην τιμή, η Επιτροπή προτείνει την υποχρεωτική μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τουλάχιστον 5% κατά τις επιλεγμένες ώρες αιχμής. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να προσδιορίσουν το 10% των ωρών με την υψηλότερη αναμενόμενη τιμή και να μειώσουν τη ζήτηση κατά τις ώρες αιχμής. Η Επιτροπή προτείνει επίσης στα κράτη μέλη να επιδιώξουν να μειώσουν τη συνολική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας κατά τουλάχιστον 10% έως τις 31 Μαρτίου 2023. Τα κράτη-μέλη μπορούν να επιλέξουν τα κατάλληλα μέτρα για την επίτευξη αυτής της μείωσης της ζήτησης, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει οικονομική αποζημίωση. Η Επιτροπή εκτιμά ότι η μείωση της ζήτησης σε περιόδους αιχμής θα οδηγούσε σε μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 1,2 bcm κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης αποτελεί επίσης βασικό μέρος της εκπλήρωσης των δεσμεύσεών μας για το κλίμα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
• Δεύτερον, η Επιτροπή προτείνει ένα προσωρινό ανώτατο όριο εσόδων για τους «υποοριακούς» παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, συγκεκριμένα τεχνολογίες με χαμηλότερο κόστος, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η πυρηνική ενέργεια και ο λιγνίτης, οι οποίες παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια στο δίκτυο με κόστος χαμηλότερο από το επίπεδο τιμών που ορίζεται από τους πιο ακριβούς παραγωγούς. Αυτοί οι «υποπεριθωριακοί» παραγωγοί έχουν εξαιρετικά έσοδα, με σχετικά σταθερό λειτουργικό κόστος, καθώς οι ακριβοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής φυσικού αερίου έχουν αυξήσει τη χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας που λαμβάνουν. Η Επιτροπή προτείνει να καθοριστεί το ανώτατο όριο των υποοριακών εσόδων στα 180 ευρώ/MWh. «Αυτό θα επιτρέψει στους παραγωγούς να καλύψουν το επενδυτικό και λειτουργικό τους κόστος χωρίς να μειώσουν τις επενδύσεις σε νέες δυναμικότητες σύμφωνα με τους στόχους μας για την ενέργεια και το κλίμα για το 2030 και το 2050», επισημαίνει η Επιτροπή. Τα έσοδα πάνω από το ανώτατο όριο θα εισπράττονται από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών και θα χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν τους καταναλωτές ενέργειας να μειώσουν τους λογαριασμούς τους. Επιπλέον, τα κράτη-μέλη που εμπορεύονται ηλεκτρική ενέργεια ενθαρρύνονται, σε πνεύμα αλληλεγγύης, να συνάψουν διμερείς συμφωνίες για να μοιραστούν μέρος των υποοριακών εσόδων που εισπράττει το κράτος παραγωγής προς όφελος των τελικών χρηστών στο κράτος μέλος με χαμηλή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Οι συμφωνίες αυτές θα συναφθούν έως την 1η Δεκεμβρίου 2022 όταν οι καθαρές εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας ενός κράτους μέλους από γειτονική χώρα είναι τουλάχιστον 100%.
• Τρίτον, η Επιτροπή προτείνει μια προσωρινή συνεισφορά αλληλεγγύης για τα πλεονάζοντα κέρδη που προκύπτουν από δραστηριότητες στους τομείς του πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του άνθρακα και των διυλιστηρίων. «Αυτή η χρονικά περιορισμένη συνεισφορά θα διατηρήσει τα επενδυτικά κίνητρα για την πράσινη μετάβαση», εκτιμά η Επιτροπή. Θα εισπράττεται από τα κράτη μέλη για κέρδη του 2022, τα οποία έχουν αυξηθεί πάνω από 20%, σε σχέση με τα μέσα κέρδη των προηγούμενων τριών ετών. Τα έσοδα θα εισπράττονται από τα κράτη μέλη και θα ανακατευθύνονται σε καταναλωτές ενέργειας, ιδίως σε ευάλωτα νοικοκυριά, εταιρείες που έχουν πληγεί σοβαρά και βιομηχανίες έντασης ενέργειας. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να χρηματοδοτούν διασυνοριακά έργα σύμφωνα με τους στόχους REPowerEU ή να χρησιμοποιούν μέρος των εσόδων για την κοινή χρηματοδότηση και για μέτρα για την προστασία της απασχόλησης ή την προώθηση των επενδύσεων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση.