ΙΚΠΙ: Η Δημόσια Υγεία στην Ελλάδα πρέπει να αναδειχθεί σε βασική πολιτική προτεραιότητα

Μία μελέτη 11 ακαδημαϊκών στελεχών, με τίτλο «Η (Νέα) Δημόσια Υγεία στον 21^ο αιώνα»*, που αποτελεί ολοκληρωμένη πρόταση για την ανάπτυξη της Δημόσιας Υγείας στη χώρα μας, παρουσιάστηκε πρόσφατα από το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ)**, με στόχο να συμβάλλει στην επιλογή των κατάλληλων πολιτικών για τη βελτίωση της υγείας του πληθυσμού.  

Πρόταση δημιουργίας κρατικής υπηρεσίας δημόσιας υγείας

Η μελέτη αυτή καλύπτει ένα μεγάλο κενό στη σχετική συζήτηση στην πολιτική υγείας στη χώρα μας και προτείνει την ανάδειξη της δημόσιας Υγείας ως βασικής προτεραιότητας στην πολιτική Υγείας και τη δημιουργία μιας κρατικής υπηρεσίας δημόσιας υγείας, η οποία θα αναπτύξει μια ολιστική προσέγγιση για τη μείωση της νοσηρότητας και θνησιμότητας στη χώρα μας.

Τη μελέτη –η οποία χαρτογραφεί τα Συστήματα Δημόσιας Υγείας σε χώρες της ΕΕ και στη χώρα μας και προχωρά σε σειρά προτάσεων για τη ριζική αναβάθμισή της– παρουσίασαν οι συντονιστές της συγγραφικής ομάδας καθηγητές Γιάννης Τούντας (Διευθυντής του ΙΚΠΙ) και Γιάννης Κυριόπουλος καθώς και οι καθηγητές Αλκιβιάδης Βατόπουλος, Κυριάκος Σουλιώτης και Τάσος Φιλαλήθης.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Γιάννη Τούντα, οι προτάσεις της μελέτης για την ενδυνάμωση της Δημόσιας Υγείας στην Ελλάδα συνοψίζονται κυρίως:

·         στη δημιουργία ισχυρής κεντρικής υπηρεσίας Δημόσιας Υγείας στο υπουργείο Υγείας, με διοικητικές και εκτελεστικές αρμοδιότητες σε εθνικό επίπεδο,

·         στη δημιουργία, παράλληλα, σχετικού υφυπουργείου (υφυπουργείο Δημόσιας Υγείας) και την αναβάθμιση της Γενικής Γραμματείας και της Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας,

·         στην οργάνωση αντίστοιχων υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας στις διοικητικές Περιφέρειες, για το σχεδιασμό και την υλοποίηση των πολιτικών σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, την Επανασύσταση και Αναβάθμιση του Εθνικού Συμβουλίου Δημόσιας Υγείας (ΕΣΥΔΥ) ως όργανο χάραξης διακυβερνητικής – διατομεακής  Εθνικής Πολιτικής Δημόσιας Υγείας,

·         στη θεσμοθέτηση του Εκτελεστικού Διευθυντή Δημόσιας Υγείας στην Περιφέρεια και στην ανάπτυξη του Σώματος Λειτουργών Δημόσιας Υγείας,

·         στον εργαστηριακό τομέα, στην ενίσχυση του Κεντρικού Εργαστηρίου Δημόσιας Υγείας (ΚΕΔΥ), στη λειτουργία των Περιφερειακών Εργαστηρίων Δημόσιας Υγείας (ΠΕΔΥ) σε περιφερειακό επίπεδο υπό το συντονισμό του ΚΕΔΥ και στη διεύρυνση των Εργαστηρίων/Κέντρων Αναφοράς με βάση συγκεκριμένα κριτήρια,

·         στο μετασχηματισμό του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) σε αποκλειστικά επιστημονικό οργανισμό χωρίς περιφερειακές ή τοπικές δραστηριότητες και στη θεσμοθέτηση Συνεργαζόμενων Κέντρων με επιστημονικούς φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα και του ιδιωτικού μη κερδοσκοπικού τομέα εκτός από τα ήδη θεσμοθετημένα Κέντρα Αναφοράς του ΕΟΔΥ,

·         στη διασύνδεση του τομέα της Δημόσιας Υγείας με το ΕΣΥ και κυρίως με την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας καθώς και με το σχολικό περιβάλλον, μέσω της συνεργασίας των υπουργείων Υγείας και Παιδείας, κυρίως σε ό,τι αφορά την επιδημιολογική επιτήρηση και την ανάπτυξη προγραμμάτων και δράσεων Προαγωγής και Αγωγής Υγείας.

«Η Δημόσια Υγεία απορροφά μόλις το  0,1% του ΑΕΠ ή το 1,27% της συνολικής δαπάνης υγείας»

Αυτό τόνισε ο Ομότιμος καθηγητής Οικονομικών της Υγείας στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Γιάννης Κυριόπουλος, επισημαίνοντας ότι «η Δημόσια Υγεία δεν ταυτίζεται με τη δημόσια ιδιοκτησία των υπηρεσιών υγείας αλλά αφορά στη διεπιστημονική αντιμετώπιση των μείζονων παραγόντων κινδύνου για την ανάπτυξη χρονίων και μεταδοτικών νοσημάτων και τη βελτίωση του ανθρώπινου κεφαλαίου της χώρας.
Η περιθωριοποίηση της Δημόσιας Υγείας στη χώρα μας συνέβαλλε στην εντατικοποίηση της πίεσης προς τις νοσοκομειακές υπηρεσίες της χώρας κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η ολική επαναφορά της Δημόσιας Υγείας θα συμβάλλει στη βελτίωση της υγείας και τη βιωσιμότητα του ΕΣΥ. 

Όπως τονίστηκε κατά την παρουσίαση: Η επένδυση στην υγεία είναι επένδυση στην εθνική οικονομία καθώς 1€ επένδυσης στην υγεία επιστρέφει 2-4 € στο ΑΕΠ της χώρας. Το 50% αυτής της επιστροφής προέρχεται από την επένδυση στη Δημόσια Υγεία. 

Διακρατική συνεργασία στη  δημόσια Υγεία – Έλεγχος των συμπεριφορικών παραγόντων

Οι ειδικοί τόνισαν ότι:  

-Οι απειλές για τη υγεία πλέον δε γνωρίζουν σύνορα.

-Στα πρότυπα των χωρών της Ευρώπης η χώρα μας πρέπει να διδαχθεί από διεθνή εμπειρία και να αναπτύξει το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό (ιατροί δημόσιας υγείας, διεπιστημονικές ομάδες, εκπαίδευση, πιστοποίηση, συνεργασία με άλλες κυβερνητικές υπηρεσίες) για να μπορέσει να λειτουργήσει αποτελεσματικά μια σύγχρονη κρατική υπηρεσία Δημόσιας Υγείας.

-Οι συμπεριφορικοί παράγοντες αιτιολογούν το 40% της νοσηρότητας, εκ των οποίων το 15% οφείλεται μόνο στο κάπνισμα,  παρόλα αυτά δεν αποτελούν προτεραιότητα της πολιτικής υγείας.

-Κοινωνικο-οικονομικές ανισότητες παίζουν ρόλο στο επίπεδο υγείας του πληθυσμού και στην επιβάρυνση των δεικτών ψυχικής υγείας.

-Είναι αναγκαία η υγειονομική επιτήρηση μέσω εξειδικευμένων κέντρων Αναφοράς των λοιμωδών νοσημάτων και των νοσημάτων που σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό θα πρέπει να βρίσκονται υπό επιτήρηση (νοσήματα που προλαμβάνονται με εμβολιασμό, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, τροφονόσοι και ζωονόσοι καθώς και άλλοι παράγοντες κινδύνου) με επαρκή στελέχωση και χρηματοδότηση, ώστε να υπάρχει δυνατότητα άμεσης απόκρισης στην περίπτωση ανίχνευσης επιδημιολογικών κινδύνων.

Επιπρόσθετα, οι συγγραφείς της μελέτης προτείνουν:

·         χρηματοδοτική ενίσχυση της Δημόσιας Υγείας, με διεύρυνση της χρηματοδοτικής βάσης από τον κρατικό προϋπολογισμό και τους ασφαλιστικούς φορείς,

·         θέσπιση φορολογικών ελαφρύνσεων για τις δαπάνες Πρόληψης,

·         εισαγωγή αρνητικού συνασφάλιστρου για τα νοικοκυριά που υιοθετούν πρακτικές υγιεινής κατανάλωσης και συμπεριφοράς,

·         εισαγωγή ειδικών φόρων «αμαρτίας» (φόροι Pigou) στις τιμές βλαπτικών για την υγεία αγαθών

·         εισαγωγή ειδικών φόρων «αρετής» για τις υγιεινές καταναλωτικές συνήθειες και συμπεριφορές.

Παράλληλα, οι συγγραφείς ανέφεραν ότι κομβικής σημασίας θα είναι:  

·         η θέσπιση επιπρόσθετων προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων εκπαίδευσης για το προτεινόμενο Σώμα Λειτουργών Δημόσιας Υγείας και ειδικότερα για την ειδικότητα της Δημόσιας Υγείας-Κοινωνικής Ιατρικής,

·         η εφαρμογή τακτικών και περιστασιακών προγραμμάτων και δράσεων αξιολόγησης για όλες τις προσφερόμενες υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας, και κυρίως για αυτές που αφορούν την Πρόληψη και την Προαγωγή Υγείας.

Ρούλα Σκουρογιάννη

*Η μελέτη εκδόθηκε πρόσφατα σε βιβλίο από τις εκδόσεις «Επίκεντρο», με τίτλο «Προκλήσεις για την ανάπτυξη της Δημόσιας Υγείας στη Ελλάδα».**Η μελέτη εκπονήθηκε με την υποστήριξη της της MSD Ελλάδος.