“Χώρα-κλειδί για την ΕΕ η Τουρκία”- Τι είπε ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος- Στις καλένδες η αναστρεψιμότητα της θετικής ατζέντας;

Σχεδόν αποκλειστική επιμονή στην θετική ατζέντα με την Τουρκία φαίνεται πως επιδεικνύει η ηγεσία της Ε.Ε ενόψει και του Ευρωπαίκού Συμβουλίου στις 24 και 25 Ιουνίου, κι ενώ είναι σαφές πως οι εξελίξεις σχετικά με την Λιβύη (Διάσκεψη Βερολίνου) αλλά και στο Αφγανιστάν αναβαθμίζουν αυτή την περίοδο τον ρόλο και την χρησιμότητα της Τουρκίας για τον δυτικό παράγοντα.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο αξιοποιούν το momentum ηπιότητας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις μετά και την πρόσφατη συνάντηση Μητσοτάκη- Ερντογάν και εγκαταλλείπουν ακόμα και τις προειδοποιήσεις προς την Τουρκία. Η περίφημη “αιρεσιμότητα” και “αναστρεψιμότητα” μοιάζουν περισσότερο με όροι χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο.

Ανώτερος ευρωπαίος αξιωματούχος που ενημέρωσε σχετικά στελέχη της ΕΕ αλλά και δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες ενόψει του Ευρωπαίκού Συμβουλίου ήταν σαφής, σύμφωνα με καλά διασταυρωμένες πληροφορίες του Libre. Είναι χαρακτηριστικό πως η Τουρκία αποκαλείται, πια, “χώρα-κλειδί” για τα συμφέροντα της ΕΕ και τις εξελίξεις στην περιοχή.

Κατά τις ίδιες πληροφορίες, ο ευρωπαίος αξιωματούχος- ο οποίος, μάλιστα, προ δεκαημέρου επισκέφτηκε την Άγκυρα-τόνισε χαρακτηριστικά:

“Στόχος της ΕΕ είναι να μία πολιτική προσέγγισης με την Τουρκία προκειμένου να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας με μία τόσο σημαντική γειτονική χώρα, προκειμένου να εδραιώσουμε μία θετική ατζέντα και να προχωρήσουμε στα διάφορα κεφάλαια αυτής της περιεκτικής και περίπλοκης σχέσης. Αυτή είναι και η προσέγγιση των Αμερικανών φίλων μας και θα εργαστούμε σε αυτή την κατεύθυνση.”

Όσον αφορά το θέμα της Τουρκίας υπενθύμισε ότι το θέμα αυτό θα συζητηθεί και στο πλαίσιο του επικείμενου τακτικού Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (Βρυξέλλες, 24-25.06.2021). “Θα είναι επομένως ευκαιρία για τους Υπουργούς να αξιολογήσουν το πού βρισκόμαστε στις σχέσεις μας με μία τόσο σημαντική, χώρα-κλειδί, γειτονική χώρα.

Αυτή την περίοδο έχουμε μία πιο ήρεμη κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι διμερείς σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έχουν βελτιωθεί τους τελευταίους μήνες. Την ίδια ώρα υπάρχει ένα αρνητικό στοιχείο, το οποίο αφορά το θέμα της Κύπρου, καθώς η Τουρκία προσέρχεται με έναν τρόπο, με τον οποίο δε μπορούμε να συμφωνήσουμε. Κατά συνέπεια, συζητούμε με την Τουρκία επ’ αυτού του θέματος”.

Ερωτηθείς σχετικά με το πώς θα υλοποιηθεί η αναστροφή της θετικής ατζέντας (αναστρεψιμότητα) σε σχέση με την Τουρκία, σε περίπτωση που η τελευταία ξεκινήσει εκ νέου τις προκλητικές ενέργειες (και δη λόγω της ανακοινωθείσας επίσκεψης του Τούρκου Προέδρου στα Βαρώσια στις 20 Ιουνίου), ο Ευρωπαίος αξιωματούχος επανέλαβε ότι η υιοθετηθείσα πολιτική της ΕΕ είναι να υπάρχουν επαφές με τις τουρκικές Αρχές με στόχο την προώθηση αυτής της θετικής ατζέντας. Είναι σαφές πως η έννοια της αναστρεψιμότητας έχει υποβαθμιστεί στην ρητορική των Βρυξελλών.

Ο ρόλος των ΗΠΑ

Σε ερώτηση σχετικά με το εάν οι συνομιλίες ΕΕ-ΗΠΑ αναμένεται να επηρεάσουν τις συζητήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο (FAC, EUCO) σχετικά με την Τουρκία, ο αξιωματούχος επεσήμανε ότι αυτό το διάστημα οικοδομείται μία ισχυρή διμερής σχέση με τη διακυβέρνηση Biden. “Έχουν ήδη υπάρξει επαφές υψηλού επιπέδου με τη νέα διακυβέρνηση σε σειρά ζητημάτων. Προφανώς, το θέμα της Τουρκίας και της Ανατολικής Μεσογείου αποτελούν μέρος των συζητήσεων. Αυτό που θέλουμε στις συζητήσεις μας με τις ΗΠΑ επί του θέματος αυτού είναι να ανταλλάξουμε απόψεις ως προς την επίτευξη του στόχου μας. Στόχος της ΕΕ είναι να μία πολιτική προσέγγισης με την Τουρκία προκειμένου να βελτιώσουμε τις σχέσεις μας με μία τόσο σημαντική γειτονική χώρα, προκειμένου να εδραιώσουμε μία θετική ατζέντα και να προχωρήσουμε στα διάφορα κεφάλαια αυτής της περιεκτικής και περίπλοκης σχέσης. Αυτή είναι και η προσέγγιση των Αμερικανών φίλων μας και θα εργαστούμε σε αυτή την κατεύθυνση. ”

Ερωτηθείς σχετικά με το πώς θα υλοποιηθεί η αναστροφή της θετικής ατζέντας σε σχέση με την Τουρκία, σε περίπτωση που η τελευταία ξεκινήσει εκ νέου τις προκλητικές ενέργειες (και δη λόγω της ανακοινωθείσας επίσκεψης του Τούρκου Προέδρου στα Βαρώσια στις 20 Ιουνίου), ο Ευρωπαίος αξιωματούχος επανέλαβε ότι η θιοθετηθείσα πολιτική της ΕΕ είναι να υπάρχουν επαφές με τις τουρκικές Αρχές με στόχο την προώθηση αυτής της θετικής ατζέντας. “Γνωρίζουμε βεβαίως, γιατί έχει συμβεί κατά το παρελθόν, ότι τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν κατεύθυνση, ότι μπορεί να υπάρξουν ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο ή αλλού, που μπορεί να βλάψουν τα συμφέροντα της ΕΕ. Δεν είναι τόσο θέμα αναστρεψιμότητας όσο το να υπάρχει μία συνολική προσέγγιση, στην οποία φυσικά περιλαμβάνεται και το ενδεχόμενο να επιδεινωθεί η κατάσταση. Εγώ θα επέλεγα τον όρο συνολική πολιτική, στο πλαίσιο της οποίας διαθέτουμε εργαλεία για να μεταφέρουμε τη δυσφορία ή τη διαφωνία μας, εάν η Τουρκία προβεί σε κάποιες ενέργειες.

Δε γνώριζα ότι ο Τούρκος Πρόεδρος σχεδιάζει να επισκεφθεί τη Βόρεια Κύπρο. Θα δούμε ποιο είναι το πρόγραμμα και το περιεχόμενο της επίσκεψης. Στο Κυπριακό, όπως προείπα, έχουμ διαφορετική θέση σε σχέση με την Τουρκία. Προσωπικά βρέθηκα στην Άγκυρα πριν από 10 μέρες και είχα την ευκαιρία να θίξω το θέμα αυτό με τον ομόλογό μου”.

Διπλωματικές πηγές αναφέρουν στο Libre πως σχετικά με το εάν η θέση της Τουρκίας επί του Κυπριακού (πρόκριση της επιλογής δύο ξεχωριστών κρατών) θα αποτελέσει στο επικείμενο Ε.Ε. έναν επιπλέον όρο για την ύπαρξη θετικής ατζέντας και εάν υπάρχει περίπτωση η χρηματοδότηση για το προσφυγικό να τελέσει υπό τον όρο της μη ύπαρξης εντάσεων σε Αιγαίο και Ανατολικής Μεσόγειο, ο Ευρωπαίος αξιωματούχος επανέλαβε ότι η ΕΕ έχει εντελώς διαφορετική άποψη από την Τουρκία σχετικά με τη διευθέτηση του Κυπριακού: “Συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι οι παραδοσιακές παράμετροι και τα Ψηφίσματα των ΗΕ παραμένουν σε ισχύ. Ο Γ.Γ. των ΗΕ εεργάζεται σε αυτό το πλαίσιο. Είχα την ευκαιρία να συζητήσω τη θέση της Τουρκιας στην Άγκυρα και ήταν σαφές για μένα ότι έχουμε πλέον πολύ διαφορετικές θέσεις. Κοινός στόχος παραμένει σε κάθε περίπτωση η επίτευξη κανονικότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η προσέγγιση είναι επομένως διαφορετική, αλλά συνεχίζουμε να εργαζόμαστε επί του θέματος. Το θέμα αυτό είναι μέρος της συνολικής ατζέντας, των συνολικών σχέσεων με την Τουρκία.

Ρόλος-κλειδί για την Τουρκία

“Η Τουρκία υπήρξε επί σειρά ετών μία πολύ σημαντική χώρα στο πλαίσιο της σύγκρουσης στο Αφγανιστάν, αποτελεί σημαντικό μέλος του ΝΑΤΟ και φαίνεται ότι η Τουρκία ενδέχεται να αναλάβει το θέμα της ασφάλειας του αεροδρομίου. Αυτό είναι κάτι που εκτιμούμε ιδιαίτερα, επειδή η παρουσία της διεθνούς κοινότητας στο Αφγανιστάνμπορεί να θεωρείται εγγυημένη μόνο υπό την τήρηση συγκεκριμένων ελάχιστων όρων, ένας εκ των οποίων είναι οι διεθνείς συνδέσεις. Επομένως, η ασφάλεια του αεροδρομίου αποτελεί πολύ σημαντικό έργο και εάν τελικά οριστικοποιηθεί ότι η Τουρκία θα το αναλάβει, αυτό θα αποτελέσει πολύ σημαντική συνεισφορά στο μέλλον του Αφγανιστάν. Με την Τουρκία έχουμε την ίδια προσέγγιση σε ό,τι αφορά το Αφγανιστάν, δηλαδή η δρομολόγηση μίας πολιτικής διαδικασίας. Η Τουρκία προσπάθησε να οργανώσει μία διάσκεψη για το θέμα αυτό στην Κωνσταντινούπολη, αλλά αυτό δεν κατέστη δυνατό λόγω της άρνησης συμμετοχής των Ταλιμπάν. Το Αφγανιστάν είναι το πεδίο, επί του οποίου έχουμε την ίδια προσέγγιση με την Τουρκία. Άρα, εάν η Τουρκία εγγυηθεί την ασφάλεια του αεροδρομίου, θα είμαστε ευγνώμονες, καθώς θα εργαζόμαστε υπό βελτιωμένες συνθήκες για το μέλλον του Αφγανιστάν. Η ΕΕ έχει εμπλοκή στη χώρα αυτή και θέλουμε να συνεχίσουμε την εμπλοκή μας. Θα δούμε, όμως, τι θα συμβεί, όταν αποσυρθεί η διεθνής στρατιωτική παρουσία”.

Κληθείς να σχολιάσει ο Ευρωπαίος αξιωματούχος σχετικά με το ότι ο επικεφαλής του ψευδοκράτους επρόκειτο να παρουσιαστεί στο Φόρουμ της Αntalya ως ο Πρόεδρος της ΤΔΒΚ και εάν ο ΥΕ/ΕΕ έθιξε ή θα έθιγε το θέμα αυτό σε συζήτηση με τον Τούρκο ΥΠΕΞ, ο αξιωματούχος επεσήμανε ότι είναι γνωστή η θέση της ΕΕ σε σχέση με τη Βόρεια Κύπρο, “με την επονομαζόμενη ΤΔΒΚ”. “Εάν ο κ. Tatar ήταν παρών με την ιδιότητα που αναφέρατε, αυτό είναι κάτι που δεν το αναγνωρίζουμε. Είπαμε με σαφήνεια στους διοργανωτές ότι κάτο τέτοιο δεν συνάδει με την θέση και την πολιτική βούληση της ΕΕ. Από την άλλη πλευρά, ο κ. Tatar είναι ο ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Με αυτή του την ιδιότητα είναι από τα πρόσωπα-κλειδιά στο πλαίσιο των συζητήσεων για το μέλλον του νησιού. Αυτός είναι και ο λόγος που ο ΥΕ/ΕΕ, αλλά και εκπρόσωποι της ΕΕ, έχουμε συζητήσεις μαζί του. Αυτή η θέση είναι πολύ σημαντική για εμάς. Δεν υπάρχει επομένως καμία αμφιβολία ως προς το νομικό θέμα ή το θέμα της αναγνώρισης, δεν έχει αλλάξει κάτι, αλλά την ίδια ώρα αποδίδουμε πολιτική σημασία τον ηγέτη της ΤΚ κοινότητας. Δε γνωρίζω ακριβώς τι ειπώθηκε μεταξύ του ΥΕ/ΕΕ και του Τούρκου ΥΠΕΞ, αλλά εξ όσων γνωρίζω συζήτησαν επί της θετικής ατζέντας, για την οποία μιλούσαμε προηγουμένως, αλλά και για θέματα της ευρύτερης περιοχής”.

Κληθείς να δώσει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την πρόσφατη επίσκεψή του στην Άγκυρα, ο αξιωματούχος της ΕΕ ενημέρωσε ότι οι συζητήσεις του με τον Υφυπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας αφορούσαν θέματα εξωτερικής πολιτικής. “Δε συζητήσαμε τις διμερείς σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, αλλά θέματα, όπως η Συρία, η Λιβύη Αφγανιστάν, η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και το Κυπριακό”.

Κληθείς να δώσει εξηγήσεις σχετικά με το εάν η μόνη διαφωνία ΕΕ και Τουρκίας αφορά το Κυπριακό και όχι, επί παραδείγματι, τη Λιβύη και την Ανατολική Μεσόγειο, ο Ευρωπαίος αξιωματούχος απάντησε ότι προφανώς δεν είναι αυτό το μοναδικό σημείο διαφωνίας. “Στο θέμα της Λιβύης έχουμε διαφορετικές απόψεις, αλλά είμαστε πλέον πιο κοντά στις θέσεις μας σε σχέση με ό,τι ίσχυε πριν από 6 μήνες. Έχουμε αρκετά περιεκτικές συζητήσεις με Τούρκους αξιωματούχους επί ενός καίριου θέματος για το μέλλον της Λιβύης και αυτό είναι η απόσυρση κάθε είδους ξένης στρατιωτικής παρουσίας. Σε αυτό το θέμα διαφωνούμε. Η Τουρκία πιστεύει ότι όλοι πρέπει να αποσυρθούν ταυτοχρόνως. Και στο θέμα της Συρίας έχουμε διαφορετικές απόψεις, αλλά όχι όπως πριν από έναν χρόνο“

Υπήρχαν τρία μείζονα ζητήματα, με τα οποία ασχολούμασταν σε σχέση με την Τουρκία: Κυπριακό, Ανατολική Μεσόγειος και διμερείς σχέσεις με Ελλάδα. Στα δύο τελευταία υπάρχει σαφής πρόοδος, στο Κυπριακό όμως όχι. Εύχομαι πάντως το Κυπριακό να ήταν όντως το μόνο δύσκολο σημείο σε σχέση με την Άγκυρα”, είπε στην ενημέρωση ο ανώτερος ευρωπαίος αξιωματούχος, επιβεβαιώνοντας ουσιαστικά τις πληροφορίες πως η προσέγγιση Ελλάδας-Τουρκίας, το τελευταίο διάστημα, δίνει τη δυνατότητα στην ΕΕ να αναπτύξει περαιτέρω τις σχέσεις της με την Τουρκία.