Τι συζητάμε με την Τουρκία και τι πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες…

Σιγά- σιγά σχηματίζεται το ψηφιδωτό των εξελίξεων στα ελληνοτουρκικά, παρά την αυγουστιάτικη ανοχή από την μία και από την άλλη την εντεινόμενη ανησυχία για την εξάπλωση του κοροναϊού, τα ελλιπή και αντιφατικά κυβερνητικά μέτρα και το μήνυμα του πρωθυπουργού πως δεύτερο καθολικό lockdown δεν θα υπάρξει καθώς οι επιπτώσεις στην οικονομία είναι ήδη κατακλυσμιαίες.

του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

Κυβερνητικές πηγές αναφέρουν πως μετά τις 24 Αυγούστου θα εκκινήσει η διαδικασία των διερευνητικών επαφών (…) μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας, με επισπεύδουσα την Άγκελα Μέρκελ που έχει αναλάβει την σχετική διαμεσολαβητική πρωτοβουλία. Η επιτάχυνση της διπλωματίας καταγράφεται και από τον Economist, σύμφωνα με πληροφορίες του οποίου αναζητείται ήδη η κατάλληλη ημερομηνία για συνάντηση κορυφής του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Βερολίνο (…) το φθινόπωρο.

Η προοπτική μιας τέτοιας συνάντησης στο “ουδέτερο” έδαφος του διαμεσολαβητή, εφόσον επιβεβαιωθεί, προδίδει, πιθανώς, την βεβαιότητα της γερμανικής κυβέρνησης πως έως τότε θα έχουν αποδώσει οι προσπάθειες σύγκλισης στο κατώτερο διπλωματικό επίπεδο. Δεν θα είχε, άλλωστε, νόημα ένα τετ α τετ Μητσοτάκη-Ερντογάν για να καταλήξει σε “ναυάγιο”. Κάτι ξέρουν οι Γερμανοί;

Το Μέγαρο Μαξίμου προσπαθεί, βεβαίως, να κρατήσει σχετικά χαμηλούς τόνους, επιμένοντας το τελευταίο διάστημα να μιλά για “διερευνητικές επαφές” ως συνέχεια εκείνων του 59ου και 60ου κύκλου που διακόπηκαν τον Φεβρουάριο του 2016 με τουρκική υπαιτιότητα. Προκύπτει, ωστόσο, το ερώτημα: τι είδους διερευνητικές επαφές θα έχει η Αθήνα με την Άγκυρα σε ατμόσφαιρα επείγοντος;

Στις προηγούμενες προσπάθειες η ατζέντα αυτών των επαφών ήταν επακριβώς καθορισμένη. Τόσο με τον εμπλουτισμό της που είχε επιχειρήσει επί κυβέρνησης Σαμαρά ο Ευάγγελος Βενιζέλος, όσο και επί κυβέρνησης Τσίπρα (Δεκέμβριος 2015 και Φεβρουάριος 2016 με διαπραγματευτές του Αποστολίδη και Σινιρλίογλου) και υπουργό Εξωτερικών τον Νίκο Κοτζιά. Αντικείμενο εκείνων των διαπραγματεύσεων ήταν (ΜΟΝΟ) η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, με μοναδική διαφορά το εάν θα έπρεπε ή όχι να προηγηθεί η επέκταση των χωρικών υδάτων από την ελληνική πλευρά.

Τότε η “Καθημερινή” (σε ρεπορτάζ της Αριστοτελίας Πελώνη που σήμερα είναι αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπος) έγραφε:

“...οι διμερείς σχέσεις πέρασαν μέσα από τη διάθλαση των εξελίξεων στο προσφυγικό με αφορμή τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας. Σε αυτήν η Αθήνα έπαιξε και παρασκηνιακό ρόλο σε συνεννόηση με το Βερολίνο και ενίοτε με τη Λευκωσία (σ.σ τώρα η κυβέρνηση Αναστασιάδη όχι μόνο εμφανίζεται να απουσιάζει από την εικόνα του προωθούμενου ελληνοτουρκικού διαλόγου αλλά, όπως γράφουν κυρπαικά ΜΜΕ, είναι δυσαρεστημένη για τους ελληνικούς χειρισμούς). Σύμφωνα με μια γραμμή πληροφόρησης, μάλιστα, παραμονές της τελικής δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας για το προσφυγικό, υπήρξε και τριγωνική διαπραγμάτευση Αθήνας – Λευκωσίας – Παρισιού. Αθήνα και Λευκωσία αναζητούσαν να χρυσώσουν το χάπι για το άνοιγμα ενός ενταξιακού κεφαλαίου στην Τουρκία, προκειμένου να μην οδηγηθεί η διαπραγμάτευση σε αδιέξοδο. Εκεί, ο κ. Τσίπρας μεσολάβησε παρασκηνιακά στον Φρανσουά Ολάντ, προκειμένου η Γαλλία να άρει τις επιφυλάξεις της για το άνοιγμα του κεφαλαίου 33…”

Η κατάσταση σήμερα είναι σαφώς διαφορετική. Η Ελλάδα εμφανίζεται να παραμένει σταθερή στην εθνική θέση πως συζητά με την Τουρκία μόνο το θέμα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας (+ΑΟΖ), η δε Άγκυρα, με επανειλημμένες δηλώσεις των Ιμπραχίμ Καλίν, Μεβλούτ Τσαβούσογλου και Χουλουσί Ακάρ διακηρύσσει πως θα προσέλθει σε έναν διαλογο “χωρίς όρους και προϋποθέσεις” και θέτει μια ευρεία και προκλητική ατζέντα που ξεκινά από την μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης και εκτείνεται στις αμφισβητούμενες (κατά την Τουρκία) θαλάσσιες ζώνες στο Αιγαίο, την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, την επήρεια του Καστελόριζου, τον διαμοιρασμό των φυσικών πόρων και την ολοκληρωτική αμφισβήτηση των δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας στα “τεμάχια” της κυπριακής ΑΟΖ.

Όλα τα παραπάνω δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο διερευνητικών επαφών. Διότι δεν θα ήταν διερευνητικές επαφές αλλά ένας εφ΄ όλης της ύλης διάλογος/διαπραγμάτευση και μάλιστα επί θεμάτων που ισοδυναμούν με πλήρη καταστρατήγηση του Διεθνούς Δικαίου εκ μέρους της Τουρκίας.

Είναι γεωπολιτικά, διπλωματικά και πολιτικά αδύνατο να προχωρήσει η Ελλάδα σε μια τέτοια διαπραγμάτευση –όσο κι αν πιέσει η Γερμανία-, στο τέλος της οποίας ίσως υπάρξουν σοβαρές εθνικές απώλειες.

Εάν, όμως, δεν έχει κάτι αλλάξει και η Αθήνα επιμένει σταθερά στην πάγια εθνική θέση και η Τουρκία δεν έχει αποστεί από την προκλητική ατζέντα που διαφημίζει πως έχει, ποιο θα είναι το αντικείμενο των -κατά την κυβέρνηση– διερευνητικών επαφών; Ας το διευκρινίσει.

Και μια πρόταση: Κατά την διαπραγμάτευση του Μακεδονικού και εν μέσω των αντιδράσεων της Ν.Δ και των συλλαλητηρίων, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς είχε διοργανώσει στο αμφιθέατρο του ΥΠΕΞ μια εξαιρετική και διαφωτιστική ημερίδα με την συμμετοχή ειδικών που ανέλυσαν τα της συμφωνίας με την (τότε) πΓΔΜ. Ήταν εκεί (μαζί με τους εκπροσώπους των κομμάτων) η “αφρόκρεμα” της επιστημονικής και διπλωματικής ελίτ της χώρας. Παμπούκης, Λιάκουρας, Κοπά, Μιχαηλίδης, Σταθόπουλος, Σφέτας, Μπρεδήμας αλλά και ισχυρά διαφωνούντες όπως ο καθηγητής του Παντείου και βουλευτής, πλέον, της Ν.Δ Άγγελος Συρίγος και ο καθηγητής του Καποδιστριακού (και μέλος του Ιδρύματος Καραμανλή) Ευάνθης Χατζηβασιλείου.

Όσοι πραγματικά ενδιαφέρονταν για το θεμα αυτό καθ’ αυτό και δεν εγκλωβίζονταν στις ιαχές περί “προδοσίας” είχαν την δυνατότητα να πληροφορηθούν για τα υπερ και τα κατά της συμφωνίας.

Το παράδειγμα είναι εξαιρετικά χρήσιμο ενόψει των συνομιλιών/επαφών/διαπραγματεύσεων στα ελληνοτουρκικά, ιδιαίτερα όταν, όπως φαίνεται, προδιαγράφονται εξελίξεις που ίσως μεταβάλλουν την γεωπολιτική ισορροπία στην ευρύτερη περιοχή μας.

Θα ήταν ευχής έργο εάν ο Νίκος Δένδιας επαναλάμβανε το μοντέλο του προκατόχου του και συγκαλούσε μια ανάλογη ημερίδα, προσκαλώντας ειδικούς, διπλωμάτες και διαπραγματευτές να εξηγήσουν τι ακριβώς διακυβεύεται και ποιες είναι οι ελληνικές θέσεις.

Την ώρα, μάλιστα, που στο εύρος του πολιτικού φάσματος υπάρχουν πολλές συγκρουόμενες απόψεις σχετικά με το εάν πρέπει να υπάρξει ελληνοτουρκικός διάλογος υπό τις σημερινές συνθήκες και λίγο μετά την τελευταία έκρηξη επιθετικότητας της Άγκυρας στο Αιγαίο, την Κύπρο αλλά και με την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε ισλαμικό τέμενος. Από τον Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος απορρίπτει κάθε συζήτηση με “πειρατές”, μέχρι τον Ευάγγελο Βενιζέλο που καταθέτει συχνά συγκεκριμένες προτάσεις. Από τον Κώστα Σημίτη που μας προετοιμάζει (…) για “μη ευχάριστες λύσεις” που πρέπει να αποδεχθούμε, μέχρι την Ντόρα Μπακογιάννη και τον Γιώργο Παπανδρέου.

Η κοινή γνώμη έχει βομβαρδιστεί με αντιφατικά μηνύματα, δεν γνωρίζει, όμως, την ουσία και το διακύβευμα. Κι επειδή άπαντες –ειλικρινά ή υποκριτικά– ομνύουν στην εθνική συνεννόηση και κατακρίνουν την μυστική διπλωματία, η ενημέρωση των πολιτών είναι και χρήσιμη και αναγκαία…

Υ.Γ: Για την ειλικρίνεια των προθέσεων της γερμανικής διαμεσολάβησης και της ίδιας της Άγκελας Μέρκελ έχω γράψει πρόσφατα. Καλό θα ήταν να προστεθεί και το τελευταίο δημοσίευμα της Deutche Welle για τις γερμανικές εξαγωγές όπλων στην Τουρκία, ώστε να καταστεί ακόμα σαφέστερο το περιβάλλον μέσα στο οποίο η Καγκελάριος πιέζει την Ελλάδα να προσέλθει σε διάλογο με την Τουρκία. Κρατώντας πως ο διάλογος είναι πάντοτε επιθυμητός και χρήσιμος για να αποφεύγονται επικίνδυνες κλιμακώσεις, όχι, όμως, εάν γίνεται παρασκηνιακά και σε απόσταση από τις εθνικές θέσεις. Οιαδήποτε νέα στρατηγική δεν μπορεί να αποφασιστεί κεκλεισμένων των θυρών από έναν κυβερνητικό πυρήνα και κάποια κέντρα εκτός Ελλάδας και ερήμην της κοινωνίας.