Γ. Σταθάκης στο Libre: Η ύφεση θα είναι στο 10% – H Ν.Δ κάνει το ίδιο λάθος, όπως στην αρχή της κρίσης

Όπως και στην, προ δεκαετίας, έναρξη της ελληνική οικονομικής κρίσης, έτσι και τώρα, «η ΝΔ κάνει το ίδιο λάθος λέγοντας ότι η οικονομική κρίση της πανδημίας θα έχει ηπιότερες επιπτώσεις στην ελληνική από την ευρωπαϊκή οικονομία», λέει ο Γιώργος Σταθάκης στο libre.gr. Και κάνει λάθος, υποστηρίζει, για τρεις λόγους, τους οποίους και εξηγεί. Συνεπώς, «αν όλα τα άλλα μείνουν ανεπηρέαστα, η ύφεση αντί για 7% θα είναι λογικά γύρω στο 10%».

Συνέντευξη στον Νίκο Παπαδημητρίου

«Η κυβέρνηση δεν τα πήγε καλά στο διάστημα των 8 μηνών πριν από την πανδημία», σημειώνει επίσης, πράγμα που το αποδίδει στην «επιβράδυνση της ανάπτυξης, κυρίως λόγω της ακύρωσης κοινωνικών μέτρων που επηρέαζαν την εσωτερική ζήτηση». Χαρακτηρίζει, άλλωστε, «ξεπερασμένα» τα περί «φιλοεπενδυτικής φιλοσοφίας» της Δεξιάς.

Όμως, ο υπουργός της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ ταράζει τα νερά, με τη συνέντευξή του στο libre.gr., χαρακτηρίζοντας «άκαιρη» κάθε συζήτηση περί μνημονίων, ενώ διαβλέπει στο Βερολίνο, «μια σημαντική στροφή πολιτικής, πιθανότατα με μονιμότερες από ό,τι φαίνεται, επιπτώσεις». 

Για τον Γιώργο Σταθάκη, τα ποσά από το Κοινοτικό Ταμείο Ανάκαμψης κ.α. πηγές είναι σημαντικά. «Ο τρόπος κατανομής τους σε πράσινη μετάβαση, ψηφιακό μετασχηματισμό και κοινωνικό κράτος, μπορούν εν δυνάμει να δώσουν μία σημαντική ώθηση στην επιβεβλημένη παραγωγική ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας με ταυτόχρονη ενίσχυση του κοινωνικού κράτους», υπό τον όρο, σημειώνει με έμφαση, «να υπάρξει ουσιαστικό σχέδιο ανάκαμψης με έμφαση στις επενδύσεις και έργα που αξιοποιούν την προστιθέμενη αξία στην Ελλάδα και δεν ανακυκλώνουν τους πόρους». Και, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει, «εκεί θα κριθεί η κυβέρνηση, και φυσικά οι προτάσεις της αντιπολίτευσης».

Ο βασικός συντάκτης του νέου προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ ανοίγει εξάλλου τα χαρτιά του για την πρόταση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, μέσω του libre.gr. και υπογραμμίζει: «Το πρόγραμμα καλείται να απαντήσει στα θέματα αιχμής, την ύφεση και την ανεργία», με τρίπτυχο, πράσινη ανάπτυξη και παραγωγική ανασυγκρότηση, δικαιότερη κοινωνία με ισχυρή εργασία και κοινωνικό κράτος, και ενίσχυση της δημοκρατίας-δικαιωμάτων, με αναμφίβολη ενίσχυση του ρόλου του κράτους.

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη του Γιώργου Σταθάκη στο libre.gr.:

–Ένα από τα βασικά πολιτικά επίδικα της περιόδου, κύριε υπουργέ, είναι η ύφεση, μαζί και ό,τι αυτή συνεπάγεται για την εργασία και τον κοινωνικό ιστό… Από την πλευρά της αξιωματικής αντιπολίτευσης έχει λεχθεί ότι δεν είναι μόνο ο κορονοϊός, αλλά, κυρίως, η αντι-αναπτυξιακή πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Δεν διαπιστώνετε, όμως την αντίφαση, τη στιγμή που είναι μια κυβέρνηση κατά τεκμήριο φιλική προς τις επενδύσεις και την επιχειρηματικότητα;

Η κυβέρνηση δεν τα πήγε καλά στο διάστημα των 8 μηνών πριν από την πανδημία. Υπήρξε  επιβράδυνση της ανάπτυξης κυρίως λόγω της ακύρωσης κοινωνικών μέτρων που επηρέαζαν την εσωτερική ζήτηση.

Η στρατηγική της ανάκαμψης επί ΣΥΡΙΖΑ ήταν σαφής και είχε αποτελέσματα. Βιομηχανικές και αγροτικές εξαγωγές και τουρισμός, οι συναλλαγματοφόροι δηλαδή τομείς, έφερναν τη νέα ανάκαμψη, από το 2016 και μετά.

Η εσωτερική αγορά, με ισχυρά κοινωνικά μέτρα, διατηρούσε σταθερή την εγχώρια ζήτηση, με σταδιακή βελτίωση μέσω της αύξησης των μισθών, ξεκινώντας από τον κατώτατο μισθό.

Τώρα τα περί «φιλοεπενδυτικής φιλοσοφίας» της Δεξιάς, τα θεωρώ ξεπερασμένα. Μετά την παγκόσμια κρίση του 2008 ή μετά τη δεκαετή εμπειρία της Ελλάδας με τα μνημόνια, είναι φράση κενή περιεχομένου. Η «φιλοεπενδυτική» απορρύθμιση της αγοράς χρήματος, της εργασίας και της συρρίκνωση του κράτους, οδήγησαν στην κρίση του 2008. Μετά ήταν το κράτος που διέσωσε, πρωτίστως τις τράπεζες και τώρα εν μέσω της πανδημίας, παντού προστρέχουν σε αυτό για τη διάσωση των επιχειρήσεων και της εργασίας. 

Η ανάπτυξη εκ των πραγμάτων επηρεάζεται από την πολιτική στα δημόσια οικονομικά και τη νομισματική πολιτική. Με άλλα λόγια από πώς και από πού μαζεύονται οι φόροι και πώς διαμορφώνονται οι δημόσιες δαπάνες, αν δηλαδή τα δημόσια οικονομικά αυξάνουν ή μειώνουν τις εισοδηματικές και κοινωνικές ανισότητες.

Η ανάπτυξη εξαρτάται το εάν η νομισματική πολιτική των Κεντρικών Τραπεζών υπηρετεί αποκλειστικά το μηδενικό σχεδόν πληθωρισμό ή την ανάπτυξη. Η συζήτηση, εν μέσω της πανδημίας, έχει μετατοπιστεί στο τι μέτρα στήριξης επιχειρήσεων και εργασίας είναι ικανά να συγκρατήσουν την ύφεση και την ανεργία και πολύ περισσότερο τι πολιτικές πρωτοβουλίες θα διευκολύνουν την ανάκαμψη την επόμενη μέρα.

Τα γενναιόδωρα προγράμματα κρατικών παρεμβάσεων σε Γερμανία, Γαλλία, ΗΠΑ και αλλού και η αλλαγή πολιτικής της Ευρώπης διαμορφώνουν νέα δεδομένα για τις πολιτικές αντιμετώπισης της κρίσης.

–Ο πρωθυπουργός πάντως επικαλείται το μέσο ευρωπαϊκό όρο ύφεσης ή, ακόμη, και την ύφεση στις αποκαλούμενες και ως ατμομηχανές της ευρωζώνης… Τι, παραπάνω, θα μπορούσε να κάνει;

Τα μαθηματικά της κρίσης της πανδημίας είναι φοβάμαι διεθνή, όπως ήταν και το 2008. Και τότε σας θυμίζω ότι η κυβέρνηση Καραμανλή διατείνονταν, στην αρχή, ότι η κρίση θα προσπερνούσε την Ελλάδα, επειδή ήταν χρηματοπιστωτική κρίση αμερικάνικης προέλευσης. Δεν την προσπέρασε. Και βιώσαμε τα χειρότερα όλων. Τώρα η ΝΔ κάνει το ίδιο λάθος λέγοντας ότι η οικονομική κρίση της πανδημίας θα έχει ηπιότερες επιπτώσεις στην ελληνική από την ευρωπαϊκή οικονομία. Κάνει λάθος για τρεις λόγους. Γιατί έχουμε λίγο παραπάνω τουρισμό από τις ευρωπαϊκές χώρες, εκεί είναι 10% του ΑΕΠ εδώ είναι 13%. Έχουμε μεγάλη εξάρτηση από τον εισερχόμενο τουρισμό, εκεί είναι 50-50, εδώ είναι 95-5. Και εδώ έχουμε πολλές διασυνδέσεις του τουρισμού με την υπόλοιπη οικονομία, εκεί λιγότερες. Άρα αν όλα τα άλλα μείνουν ανεπηρέαστα, η ύφεση αντί για 7% θα είναι λογικά γύρω στο 10%.

–Η πρόταση της Κομισιόν για το Κοινοτικό Ταμείο Ανάκαμψης πώς αλλάζει τα δεδομένα στη χώρα; Είναι, όντως, μια χρυσή ευκαιρία για την αλλαγή της παραγωγικής δομής, κύριε υπουργέ; Και, δεδομένης της σκληρής στάσης μερίδας κρατών –μελών, φοβάστε νέα μνημόνια από την πίσω πόρτα;

Εκτιμώ ότι κάθε συζήτηση περί μνημονίων είναι άκαιρη. Προεγγράφει ότι αυτά που συμβαίνουν σήμερα, είτε θα ενταχθούν σε μνημόνια, πράγμα αμφίβολο, είτε είναι μία παρένθεση πριν από την επιστροφή της Ευρώπης στο δόγμα της δημοσιονομικής σταθερότητας και λιτότητας, που φαντάζομαι ότι θα διαφανεί μετά από μια διετία…

Η Ευρώπη επέβαλε τα μνημόνια για μια δεκαετία, με τον κομβικό ρόλο που διαδραμάτισε η Γερμανία. Η οποία (Γερμανία) είχε ήδη κάνει τις «μνημονιακές μεταρρυθμίσεις», από μόνη της, πριν από την κρίση του 2008 και επεδίωξε να τις επιβάλλει και στους άλλους, όταν χρεοκόπησαν μετά την κρίση. Η ίδια ενώ ενισχύθηκε οικονομικά μέσα στην κρίση, συνέχισε με πλεονασματικούς προϋπολογισμούς και απομείωση του δημόσιου χρέους της από το 80% στο 60% του ΑΕΠ. Για την Ευρώπη το δόγμα αυτό ήταν καταστροφικό.

Οι οικονομίες απέκλιναν, οι ανισότητες αυξήθηκαν και πολύ ισχυρές οικονομίες, όπως η Ιταλία και η Ισπανία έφθασαν στα όρια τους. Οι μικρότερες, όπως η Ελλάδα, πλήρωσαν δυσανάλογο κόστος.

Εντούτοις είναι η ίδια η Γερμανία που επέλεξε τώρα τα πιο δραστικά μέτρα δημοσιονομικής επέκτασης και δημιουργίας ελλειμμάτων στην Ευρώπη. Οι δημοσιονομικές παρεμβάσεις της για τη στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων είναι με διαφορά οι μεγαλύτερες στην Ευρώπη.

Και φυσικά θα προκαλέσουν ένα τεράστιο έλλειμμα στον γερμανικό προϋπολογισμό. Και ταυτόχρονα προχώρησε στην συμφωνία Μέρκελ-Μακρόν που πρακτικά διπλασιάζει τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό για τα επόμενα 3-4 χρόνια, με δανεισμό της ίδιας της Κομισιόν. Είναι μια σημαντική στροφή πολιτικής, πιθανότατα με μονιμότερες από ό,τι φαίνεται, επιπτώσεις. 

Το Ταμείο Ανάκαμψης, πρακτικά σημαίνει για την Ελλάδα διπλασιασμό των ετήσιων πόρων τύπου ΕΣΠΑ από 7,5 σε 15 δισ. για τα επόμενα 3-4 χρόνια. Με ετήσιο άθροισμα δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων γύρω στα 20 δισ., τα ποσά είναι σημαντικά. Ο τρόπος κατανομής τους σε πράσινη μετάβαση, ψηφιακό μετασχηματισμό και κοινωνικό κράτος, μπορούν εν δυνάμει να δώσουν μία σημαντική ώθηση στην επιβεβλημένη παραγωγική ανασυγκρότηση της ελληνικής οικονομίας με ταυτόχρονη ενίσχυση του κοινωνικού κράτους. Αρκεί να υπάρξει ουσιαστικό σχέδιο ανάκαμψης με έμφαση στις επενδύσεις και έργα που αξιοποιούν την προστιθέμενη αξία στην Ελλάδα και δεν ανακυκλώνουν τους πόρους απλά στην Ευρώπη, και την εμμονή σε βιώσιμες επενδύσεις με ορίζοντα. Εκεί θα κριθεί η κυβέρνηση, και φυσικά οι προτάσεις της αντιπολίτευσης.

Εκτιμώ ότι το Ταμείο Ανάκαμψης, αν και προσωρινό, θα αφήσει μονιμότερο αποτύπωμα στον ισχνό προϋπολογισμό της ΕΕ. Ως γνωστόν ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός είναι μόλις 1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, με τα μισά λεφτά να πηγαίνουν στην Κοινή Αγροτική Πολιτική.  Άρα η επέκταση του προϋπολογισμού, που είναι μόνιμο αίτημα των προοδευτικών δυνάμεων, ίσως ευνοηθεί στη σημερινή συγκυρία.

–Αλήθεια, η νέα αυτή συγκυρία πώς επηρεάζει το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ; Και πώς το υπό διαμόρφωση πρόγραμμα παρεμβαίνει στο σχεδιασμό για διεύρυνση του κόμματός σας;

Το πρόγραμμα είχε ολοκληρωθεί λίγο πριν από την πανδημία.  Αυτό που ακολούθησε είναι η μεγαλύτερη κρίση της παγκόσμιας οικονομίας, μεγαλύτερη και από το 2008. Τότε είχαμε ύφεση της τάξης του -4,5% και 18μηνη ανάκαμψη. Τώρα θα έχουμε -7% και σχετικά απρόβλεπτη ακόμα ανάκαμψη. Συνεπώς το πρόγραμμα καλείται να απαντήσει στα θέματα αιχμής, την ύφεση και την ανεργία, και φυσικά στο πώς η στρατηγική ανάκαμψης της οικονομίας θα διευκολύνει τους ήδη βασικούς στόχους του προγράμματος. Το τρίπτυχο δηλαδή πράσινη ανάπτυξη και παραγωγική ανασυγκρότηση, δικαιότερη κοινωνία με ισχυρή εργασία και κοινωνικό κράτος, και ενίσχυση της δημοκρατίας-δικαιωμάτων.  Αναμφίβολα ο ρόλος του κράτους θα ενισχυθεί στο πρόγραμμα λόγω του κομβικού ρόλου του στην ανάκαμψη και το κοινωνικό κράτος.

–Κάποιες από τις αιχμές των νέων Κοινοτικών προτεραιοτήτων είναι θέματα που είχατε χειριστεί ως υπουργός της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ: περιβάλλον, ενέργεια… Υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στην προστασία του περιβάλλοντος, την προσέλκυση νέων επενδύσεων και τη διαφύλαξη θέσεων εργασίας σε περιοχές, όπως η Δυτική Μακεδονία ή η Αρκαδία;

Η πολιτική μας στα θέματα περιβάλλοντος και ενέργειας, και φυσικά στη χωροταξία ήταν σαφείς. Ανάπτυξη και περιβάλλον είναι συμβατές έννοιες. Μέχρι τώρα η οποιαδήποτε ανάπτυξη προσέκρουε στο περιβαλλοντικό και χωροταξικό «γκρίζο» περιβάλλον που κληρονομήσαμε. Για το λόγο αυτό κάναμε την επέκταση του κτηματολογίου από το 27% στο 100% της επικράτειας, τους δασικούς χάρτες από 1% σε 46%, φτιάξαμε φορείς διαχείρισης της Νατούρα, κάναμε προγράμματα και μαζικές επενδύσεις διαχείρισης απορριμμάτων για τις 13 περιφέρειες της χώρας, χωροταξικά σχέδια σε επίπεδο δήμων, και πολλά άλλα. Η ιδέα ήταν απλή. Μέχρι το 2022-23 να ολοκληρωθούν όλες οι αλλαγές που δεν έγιναν 40 χρόνια και αφορούν το θεμελιακά. Σε ποιόν ανήκει η γη, αν η γη είναι δάσος ή όχι, που θα γίνεται η οικιστική επέκταση και πού θα εγκαθίσταται η βιομηχανία και ο τουρισμός, και πώς θα διαρραγεί η κακοδαιμονία του εντός και εκτός σχεδίου που παράγει τη διαρκή και μόνιμη αυθαιρεσία. Το πάγωμα ή η ακύρωση αυτών των  αλλαγών θα φέρει τη χώρα στα παλιά.

Για την ενέργεια τώρα και τη δίκαιη μετάβαση, με δεδομένο ότι το μέλλον είναι μονοσήμαντα οι ΑΠΕ (60% της ενέργειας το 2030 και 100% το 2050), προκρίναμε τη σταδιακή απομείωση του λιγνίτη με σταθερό το φυσικό αέριο και αντικατάσταση του λιγνίτη με ΑΠΕ. Φτιάξαμε το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και το βασικό διακύβευμα ήταν το πώς οι περιοχές που θα θιγούν, όπως η Δυτική Μακεδονία και η Αρκαδία, θα μπορέσουν να έχουν νέες επενδύσεις και θέσεις εργασίας ισοδύναμες με τις προβλεπόμενες απώλειες. Αν και αυτό ήταν στην αρχή του, λόγω των εκλογών του 2019, ουσιαστικά και τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ εργάζεται στην ιδέα της κατάρτισης αυτών των προγραμμάτων μετάβασης.