Φροντιστήρια: Τα ψιλά γράμματα στην έρευνα για την εκτόξευση δαπανών- Ανισότητες και “εργασιακός μεσαίωνας”

Tα ελληνικά νοικοκυριά αιμορραγούν για να καλύψουν τις εκπαιδευτικές ανάγκες των παιδιών τους σε μία χώρα που η παιδεία υποτίθεται ότι προσφέρεται δωρεάν. Το παραπάνω συμπέρασμα δεν αποτελεί μία δική μας αυθαίρετη διαπίστωση αλλά είναι ένα από το βασικά ευρήματα της έρευνας του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ σχετικά με τη φροντιστηριακή εκπαίδευση στην Ελλάδα. Η έρευνα, που διεξήχθη σε συνεργασία με την Metron Analysis, απέδειξε ότι μέσα στο 2023 δαπάνησαν για φροντιστήρια γενικής εκπαίδευσης το αστρονομικό ποσό των 614 εκ ευρώ! 

Και σ’ αυτό το ποσό δεν συμπεριλαμβάνεται καν το ποσό που δαπανάται για τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών.

Με δεδομένο, παράλληλα, ότι στο χώρο της φροντιστηριακής εκπαίδευσης η “μαύρη” οικονομία βασιλεύει, δεν αποκλείεται το ποσό να είναι πολύ μεγαλύτερο.

Οπως δείχνει και το σχετικό γράφημα της έρευνας οι δαπάνες για τη φροντιστηριακή εκπαίδευση στην Ελλάδα εκτοξεύτηκαν ιδιαίτερα τα τελευταία δύο χρόνια της καταγραφής, το 2022 και το 2023.

Ενώ το 2021 είχαν δαπανηθεί 452εκ, την αμέσως επόμενη χρονιά το ποσό αυτό εκτοξεύτηκε στα 588εκ για να αυξηθεί ακόμα περισσότερο το 2023.

Η ραγδαία αυτή άνοδος, (μεγαλύτερη του 40%) αποδίδεται στις αυξημένες ανάγκες για φροντιστηριακή εκπαίδευση που προέκυψαν μετά την περίοδο της πανδημίας.

Στα αξιοσημείωτα της έρευνας συγκαταλέγεται και το γεγονός ότι το 4,2% των δαπανών για τα φροντιστήρια εκπαίδευσης αφορά την πρωτοβάθμια εκπαίδευση (δημοτικό σχολείο).

Είναι εντυπωσιακό, όπως σημειώνεται ότι η δαπάνη αυτή έχει 4πλασιαστεί:

• από 5,9 εκατ.€ το 2013 έχει ανέλθει σε 26,1 εκατ.€ το 2023, γεγονός που αποδίδεται στην ανάπτυξη των Κέντρων Μελέτης τα τελευταία χρόνια.

Ανισότητες και ταξικότητα

Και επειδή έχουμε να κάνουμε με χρήμα και τις σχετικές δυνατότητες, το ταξικό πρόσημα προκύπτει αβίαστα. Τα νοικοκυριά με υψηλότερα εισοδήματα δαπανούν σημαντικά μεγαλύτερο μέρος της καταναλωτικής τους δαπάνης για φροντιστήρια, ενώ η πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές γίνεται δυσκολότερη για νοικοκυριά χαμηλότερου εισοδήματος.

Χαρακτηριστικό του εύρους της ανισότητας είναι πως η δαπάνη για φροντιστήρια (ως ποσοστό της καταναλωτικής τους δαπάνης) των τριών υψηλότερων εισοδηματικών κατηγοριών είναι 3,5 φορές υψηλότερη της δαπάνης των τριών χαμηλότερων κατηγοριών, ενώ η «ψαλίδα» μεταξύ τους έχει διευρυνθεί μέσα στην τελευταία δεκαετία.Τουτέστιν ανισότητες, που μάλιστα θεριεύουν, καταγράφονται και εδώ.

Τέλος, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, η επίδραση της αστικότητας είναι έντονη. Τα νοικοκυριά στις αστικές περιοχές δαπανούν περισσότερα χρήματα για φροντιστήρια σε σύγκριση με τα νοικοκυριά σε αγροτικές περιοχές, ενώ η διαφορά μεταξύ τους έχει διευρυνθεί μέσα στην τελευταία δεκαετία. Οι περιφερειακές ανισότητες είναι επίσης σημαντικές και έχουν διευρυνθεί σημαντικά μέσα στην δεκαετία.

• Αντίστοιχα, αν μιλήσουμε για τους εργαζόμενους εκπαιδευτικούς στα φρονιστήρια, είναι φανερό ότι η έρευνα κατέγραψε πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στο χώρο εργασίας τους (και τα οποία ανέδειξε το Libre σε πρόσφατο ρεπορτάζ του).

Οι εκπαιδευτικοί καλούνται να ανταπεξέλθουν σε συνθήκες χαμηλών αποδοχών και πιεστικών απαιτήσεων, με ωράρια εξαντλητικά που ξεπερνούν μάλιστα τις αμειβόμενες ώρες διδασκαλίας, καθώς η προετοιμασία του μαθήματος παραμένει μη αμειβόμενη εργασία.

Παράλληλα, εντοπίζονται σοβαρά ζητήματα αδήλωτης και ανασφάλιστης εργασίας, καθώς και παραβιάσεις βασικών εργασιακών δικαιωμάτων, όπως η μη καταβολή δώρων και επιδομάτων.

Η κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων και οι ελλιπείς έλεγχοι επιτρέπουν τη διατήρηση αυτών των συνθηκών, ενώ η εύκολη αντικατάσταση των εκπαιδευτικών από νεότερους συναδέλφους με χαμηλότερες αποδοχές εντείνει την επισφάλεια στον κλάδο.

Η έρευνα αναδεικνύει, επίσης, βασικούς άξονες βελτίωσης των εργασιακών συνθηκών, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται:

    • Καλύτερες αμοιβές και αποζημίωση της εργασίας που πραγματοποιείται εκτός της αίθουσας διδασκαλίας
    • Παροχή ουσιαστικής επιμόρφωσης και σεμιναρίων
    • Συνεχόμενο ωράριο εργασίας
    • Ενίσχυση της κρατικής εποπτείας
    • Επαναφορά συλλογικών διαπραγματεύσεων