ΕΕ: Οι 26… “υποκλίθηκαν” στον Όρμπαν-Ανέβαλλαν αποφάσεις και ελπίζουν στη “συμμαχία προθύμων” για την Ουκρανία

Τηλεδιάσκεψη πραγματοποιείται με πρωτοβουλία του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της προέδρου της Κομισιόν για τα αποτελέσματα των χθεσινών αποφάσεων της ΕΕ, για την Ουκρανία, με τη συμμετοχή των πρωθυπουργών ευρωπαϊκών χωρών, μη κρατών-μελών, όπως της Βρετανίας, της Νορβηγίας, της Ισλανδίας και της Τουρκίας, παρουσία του Ουκρανού πρωθυπουργού. Στόχος είναι ο «συντονισμός» των σχετικών ενεργειών, όπως ανέφεραν αρμόδιες πηγές. Η Διάσκεψη πραγματοποιείται στη σκιά της μη ομόφωνης απόφασης και του βέτο Όρμπαν για την Ουκρανία καθώς οι Ευρωπαίοι ηγέτες απέφυγαν να συμφωνήσουν σε συγκεκριμένο σχέδιο για νέα, βραχυπρόθεσμη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία για το 2025 στη βάση της σχετικής πρότασης της επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλας.

Ουσιαστικά οι… “27” παρουσίασαν ένα κείμενο των 26 κρατών -μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) για την Ουκρανία και όχι μια κοινή Ευρωπαϊκή θέση καθώς ο Πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν, δεν ενέκρινε το κείμενο.

Ο Βίκτορ Oρμπαν επέλεξε να τραβήξει διαφορετική «γραμμή» από τους υπόλοιπους ηγέτες σχετικά με την Ουκρανία. Το κείμενο των συμπερασμάτων σχετικά με την Ουκρανία αναφέρεται –ανάμεσα σε άλλα– στην «ειρήνη μέσω ισχύος», στη στρατιωτική στήριξη καθώς και σε εγγυήσεις ασφαλείας. Διόλου τυχαία, και ενδεχομένως αυτό να εξηγεί τη στάση του Oρμπαν, το τελευταίο ζήτημα είναι αρκετά αμφιλεγόμενο για τις ΗΠΑ, που αρνούνται έως τώρα να προσφέρουν εγγυήσεις προς το Κίεβο, ενώ «απειλούν» με συνολική παύση της στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία.

Το παρασκήνιο των διαβουλεύσεων έντονο, με τους ηγέτες να καταλήγουν σε ένα κείμενο συμπερασμάτων, στο οποίο συμφώνησε ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο, καθώς το Συμβούλιο υιοθέτησε μία παράγραφο που γίνεται αναφορά στην εντατικοποίηση των προσπαθειών Σλοβακίας και Ουκρανίας στην εξεύρεση λύσης στο ζήτημα της διαμετακόμισης φυσικού αερίου.

Οι ηγέτες των 26 κρατών μελών της Ε.Ε, μετά την ανταλλαγή απόψεων με τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, συζήτησαν τις τελευταίες εξελίξεις όσον αφορά την Ουκρανία και κατέληξαν σε ένα κείμενο συμπερασμάτων που «υποστηρίχθηκε σθεναρά από 26 αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων», τονίζοντας στο κείμενο ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανέλθει στο θέμα αυτό κατά την επόμενη σύνοδό του.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στα συμπεράσματά του επαναλαμβάνει τη θέση που έχουν διατυπώσει όλο το προηγούμενο διάστημα, οι εκπρόσωποι των Θεσμών της ΕΕ, αλλά και οι ηγέτες της ΕΕ, λέγοντας ότι δεν μπορεί να υπάρξουν διαπραγματεύσεις χωρίς την Ουκρανία, αλλά και την Ευρώπη.

• Η βασική ιδέα σχετικά με τις «εγγυήσεις ασφαλείας» κατά τον Γάλλο πρόεδρο είναι να τεθούν οι ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας σε θέση ισχύος.

«Όλοι στηρίζουμε την ιδέα ενός ουκρανικού στρατού μεγέθους και φύσης ικανού να αντισταθεί στη ρωσική επιθετικότητα, με άλλα λόγια, ενός στρατού αρκετών εκατοντάδων χιλιάδων ανδρών με εξοπλισμό υψηλής ποιότητας» τόνισε σε δηλώσεις του μετά το ευρωπαϊκό συμβούλιο. «Μπορώ να πω ότι οι Σύμμαχοι είναι ομόφωνοι. Δεν έχω ακούσει κανέναν από τους ευρωπαίους ή μη ευρωπαίους συμμάχους μας να λέει: δεν πρόκειται να συμμετάσχουμε σε αυτές τις εγγυήσεις ασφάλειας».

Μια άλλη ιδέα, που ανήκει στην Τζόρτζια Μελόνι, είναι να δοθούν εγγυήσεις που να είναι περίπου σαν εκείνες του ΝΑΤΟ, αλλά χωρίς πλήρη ένταξη, ανέφερε ο Μακρόν αλλά όπως είπε «μέχρι στιγμής, οι ΗΠΑ έχουν αρνηθεί αυτούς τους μηχανισμούς».

Το τρίτο αφορά την ανάπτυξη ξένων στρατευμάτων στην Ουκρανία. Αυτό εξήγησε ο Μακρόν, θα γίνει σε «εθνική βάση» για να «εξασφαλίσει» αυτό που περιέγραψε ως «ήρεμες ζώνες» δηλαδή, μακριά από την «πρώτη γραμμή» και που θα αναπτύξει μια ντε φάκτο αλληλεγγύη μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ.

Αυτή είναι περίπου η ιδέα που έχουν επεξεργαστεί Παρίσι και Λονδίνο, όπως ανέφερε ενώ ήδη υπάρχουν αρκετοί ενδιαφερόμενοι με την προϋπόθεση όμως να υπάρξει σαφής αμερικανική στήριξη.

«Θα υπάρξουν αρχικές και διερευνητικές συζητήσεις για όλες αυτές τις ιδέες» τόνισε ο Γάλλος πρόεδρος, που συγκαλεί συνάντηση αρχηγών του στρατού των ενδιαφερόμενων χωρών, στις 11 Μαρτίου, στο Παρίσι. 

Πιο συγκεκριμένα το κείμενο συμπερασμάτων αναφέρει ότι:

«Ενόψει της νέας δυναμικής των διαπραγματεύσεων που θα πρέπει να οδηγήσουν σε μια τέτοια συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία των ακόλουθων αρχών:

α) δεν μπορούν να υπάρξουν διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία,

β) δεν μπορούν να υπάρξουν διαπραγματεύσεις που επηρεάζουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια χωρίς τη συμμετοχή της Ευρώπης. Η ασφάλεια της Ουκρανίας, της Ευρώπης, η διατλαντική και η παγκόσμια ασφάλεια είναι αλληλένδετες,

γ) οποιαδήποτε εκεχειρία ή κατάπαυση του πυρός μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο ως μέρος της διαδικασίας που οδηγεί σε μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία,

δ) οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία πρέπει να συνοδεύεται από ισχυρές και αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία που θα συμβάλλουν στην αποτροπή μελλοντικής ρωσικής επιθετικότητας, και ε) η ειρήνη πρέπει να σέβεται την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανία».

Οι ηγέτες των 26 κρατών – μελών της ΕΕ συμφώνησαν στην αύξηση της πίεσης προς τη Ρωσία, μέσω περαιτέρω κυρώσεων και παράλληλα, αποφάσισαν την τακτική και προβλέψιμη οικονομική στήριξη της Ουκρανίας.

«Η επίτευξη της «ειρήνης μέσω της ισχύος» απαιτεί η Ουκρανία να βρίσκεται στην ισχυρότερη δυνατή θέση, με τις δικές της ισχυρές στρατιωτικές και αμυντικές ικανότητες ως ουσιαστικό συστατικό στοιχείο. Αυτό ισχύει πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου.

Για τον σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει προσηλωμένη, σε συντονισμό με ομοϊδεάτες εταίρους και συμμάχους, στην παροχή ενισχυμένης πολιτικής, χρηματοδοτικής, οικονομικής, ανθρωπιστικής, στρατιωτικής και διπλωματικής στήριξης στην Ουκρανία και τον λαό της και στην αύξηση της πίεσης προς τη Ρωσία, μεταξύ άλλων μέσω περαιτέρω κυρώσεων και με την ενίσχυση της επιβολής των υφιστάμενων μέτρων, προκειμένου να αποδυναμωθεί η ικανότητά της να συνεχίσει να διεξάγει τον επιθετικό της πόλεμο», αναφέρει το κείμενο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει την τακτική και προβλέψιμη οικονομική στήριξη της Ουκρανίας. Το 2025, θα παράσχει στην Ουκρανία 30,6 δισεκατομμύρια ευρώ, με τις εκταμιεύσεις από τη διευκόλυνση για την Ουκρανία να αναμένεται να φθάσουν τα 12,5 δισεκατομμύρια ευρώ και 18,1 δισεκατομμύρια ευρώ, που θα προκύψουν από έκτακτα κέρδη που απορρέουν από τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.

Αναφορικά με την παροχή στρατιωτικής στήριξης στην Ουκρανία, το Συμβούλιο «χαιρετίζει την ετοιμότητα των κρατών μελών να εντείνουν επειγόντως τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση των πιεστικών στρατιωτικών και αμυντικών αναγκών της Ουκρανίας, ιδίως την παράδοση συστημάτων αεράμυνας, πυρομαχικών και πυραύλων, την παροχή της απαραίτητης εκπαίδευσης και εξοπλισμού για τις ουκρανικές ταξιαρχίες, καθώς και άλλων αναγκών που μπορεί να έχει η Ουκρανία.

Επισημαίνει εν προκειμένω τον σημαντικό ρόλο της αποστολής στρατιωτικής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς υποστήριξη της Ουκρανίας». Παράλληλα, ζητά να προχωρήσουν με ταχείς ρυθμούς οι πρωτοβουλίες αυτές και καλεί την Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ, «για τον συντονισμό της αυξημένης στρατιωτικής στήριξης της ΕΕ προς την Ουκρανία».

Οι 27 ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν ότι η αμυντική ικανότητα της Ουκρανίας, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των μελλοντικών εγγυήσεων ασφαλείας. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη «δεσμεύονται να συμβάλουν στην εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων και να εντείνουν τις εργασίες για την περαιτέρω στήριξη και ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας της Ουκρανίας και την εμβάθυνση της συνεργασίας της με την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία».

Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη είναι έτοιμα να συμβάλουν περαιτέρω στις εγγυήσεις ασφάλειας «με βάση τις αντίστοιχες αρμοδιότητες και ικανότητές τους, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, μεταξύ άλλων με τη διερεύνηση της πιθανής χρήσης μέσων κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας. Οι εγγυήσεις ασφαλείας θα πρέπει να αναληφθούν από κοινού με την Ουκρανία, καθώς και με ομοϊδεάτες εταίρους από το ΝΑΤΟ».

Στο ζήτημα των εγγυήσεων ασφαλείας και της στρατιωτικής στήριξης της Ουκρανίας, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τονίζει ότι «θα παρασχεθούν με πλήρη σεβασμό της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών και λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας όλων των κρατών μελών», ενώ υπογραμμίζει «το εγγενές δικαίωμα της Ουκρανίας να επιλέξει το πεπρωμένο της, βάσει του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και του διεθνούς δικαίου».

Οι διαβουλεύσεις με τη Σλοβακία

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα εντείνει τη στήριξη των μεταρρυθμιστικών προσπαθειών της Ουκρανίας στην πορεία της προς την ένταξη στην ΕΕ», όπως αναφέρει το κείμενο.

Στα συμπεράσματα προστέθηκε και η παράγραφος που έκαμψε την αντίσταση της Σλοβακίας, αναφορικά με τη συμφωνία της για το κείμενο των συμπερασμάτων, καθώς οι διαβουλεύσεις για εξεύρεση λύσης στο ζήτημα του φυσικού αερίου, ανάμεσα στις δυο χώρες, Ουκρανία και Σλοβακία προχώρησαν.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή, τη Σλοβακία και την Ουκρανία να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την εξεύρεση λειτουργικών λύσεων στο ζήτημα της διαμετακόμισης φυσικού αερίου, λαμβάνοντας υπόψη τις ανησυχίες που εξέφρασε η Σλοβακία.

Ομοφωνία για το «REARM Europe»

Νωρίτερα, πάντως, υιοθετήθηκαν ομόφωνα τα συμπεράσματα για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας στη βάση του φιλόδοξου σχεδίου των πέντε σημείων για τον «επανεξοπλισμό της Ευρώπης» (REARM Europe) της προέδρου της Κομισιόν.

Οι «27» αναγνωρίζουν την ανάγκη να ενισχύσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, ενώ δεσμεύονται «να επιταχύνουν την κινητοποίηση των απαραίτητων μέσων και χρηματοδότησης προκειμένου να ενισχύσουν την ασφάλεια της Ε.Ε. και την προστασία των πολιτών μας».

Στο κείμενο υπογραμμίζεται ότι «η Ευρώπη θα πρέπει να γίνει πιο κυρίαρχη, πιο υπεύθυνη για τη δική της άμυνα» και να διαχειρίζεται «αυτόνομα τις άμεσες και μελλοντικές προκλήσεις και απειλές».

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, παράλληλα, «καλούν την Κομισιόν να διερευνήσει περαιτέρω μέτρα, λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις του Συμβουλίου, ενώ θα διασφαλίσει «τη βιωσιμότητα του χρέους, θα διευκολύνει σημαντικές αμυντικές δαπάνες σε εθνικό επίπεδο για όλα τα κράτη-μέλη». Καλείται, εξάλλου, η Κομισιόν να «προτείνει επιπρόσθετες χρηματοδοτικές πηγές για την άμυνα» και «κίνητρα για όλα τα κράτη-μέλη»

Στα συμπεράσματα για την άμυνα έγινε, παράλληλα, αλλαγή διατύπωσης και ειδική αναφορά «στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά σύνορα» και όχι μόνο στα ανατολικά, που υπήρχε στο προσχέδιο, λόγω αυξημένων ανησυχιών που εξέφρασε σειρά κρατών από τη Νότια Ευρώπη, όπως η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ιταλία αλλά και η Ισπανία.

Η Ευρώπη έχασε αρκετό χρόνο, «αλλά σήμερα όλα πραγματικά αλλάζουν», τόνισε ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ προσερχόμενος στο Συμβούλιο και αναφερόμενος στις προτάσεις της Κομισιόν.

«Η γενική αίσθηση είναι ότι η Ευρώπη έχει συνειδητοποιήσει πως πρέπει να προχωρήσει άμεσα με την ενίσχυση της άμυνάς της. Οι αποφάσεις μας θα ήταν αδιανόητες, μόνο λίγες ημέρες πριν», ανέφερε Ευρωπαίος διπλωμάτης, που έκανε παράλληλα ειδική αναφορά στη «στροφή» της Γερμανίας και στην απόφαση να μεταρρυθμιστεί άμεσα το λεγόμενο «φρένο χρέους» προκειμένου να διευκολυνθεί η αύξηση των αμυντικών δαπανών.

Σε κάθε περίπτωση, το ζήτημα της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής άμυνας θα απασχολήσει και το τακτικό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο τέλος του μήνα, που θα συγκληθεί την επόμενη μάλιστα ημέρα της παρουσίασης εκ μέρους της Κομισιόν της πολυαναμενόμενης «λευκής βίβλου» για την άμυνα, στις 19 Μαρτίου.