Ανάλυση: Μετά την απόφαση ο λογαριασμός-Πόσο πραγματικά θα κοστίσει στην Ευρώπη το νέο αμυντικό δόγμα

Η πρόσφατη πρωτοβουλία του Ντόναλντ Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία έχει αναζωπυρώσει το ζήτημα της ευρωπαϊκής αυτονομίας στην άμυνα. Η πιθανή απόσυρση της στρατιωτικής υποστήριξης των ΗΠΑ από την Ευρώπη, είτε μέσω της αποχώρησης από το ΝΑΤΟ, είτε μέσω της μείωσης της συμμετοχής τους, θέτει την Ευρώπη αντιμέτωπη με μια σημαντική πρόκληση: Πόσο θα κοστίσει η αυτονομία της σε οικονομικούς και στρατιωτικούς όρους; Η Ευρώπη έχει βασιστεί για δεκαετίες στις Ηνωμένες Πολιτείες για την άμυνά της, με τις ΗΠΑ να καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, η αλλαγή στην πολιτική των ΗΠΑ υπό την ηγεσία του Τραμπ, η οποία ενδέχεται να οδηγήσει σε μείωση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ευρώπη, αναγκάζει την ήπειρο να αναθεωρήσει τις στρατηγικές της και να επενδύσει στην αυτονομία της.

Σπύρος Σιδέρης

Στο πλαίσιο αυτό στις Βρυξέλλες συνήλθε η έκτακτη Σύνοδος Κορυφής των “27” της Ε.Ε. με στόχο την διαμόρφωση ενός νέου αμυντικού σχεδίου, στο οποίο τελικά συμφώνησαν ομόφωνα οι Ευρωπαίοι.

Η σημερινή κατάσταση

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας, οι χώρες της ΕΕ ξοδεύουν συνολικά περίπου 1,5% του ΑΕΠ τους σε αμυντικές δαπάνες, πολύ κάτω από τον στόχο του 2% που έχει τεθεί από το ΝΑΤΟ. Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, ξοδεύει περίπου 1,6% του ΑΕΠ της σε άμυνα, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο έχει δεσμευτεί να αυξήσει τις δαπάνες του στο 2,5% του ΑΕΠ έως το 2027.

Η Ρωσία, από την άλλη πλευρά, ξοδεύει περίπου 4% του ΑΕΠ της σε στρατιωτικές δαπάνες, ενώ οι ΗΠΑ ξοδεύουν πάνω από 3%. Αυτή η διαφορά υπογραμμίζει την ανάγκη για σημαντική αύξηση των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών, εάν η Ευρώπη επιθυμεί να ανταποκριθεί στις απειλές της Ρωσίας χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ.

Το κόστος της αυτονομίας

Σύμφωνα με την δεξαμενή σκέψης Bruegel, για να αντικαταστήσει την αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη, η Ευρώπη θα χρειαζόταν να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες κατά 0,12% του ΑΕΠ της. Αυτό σημαίνει ότι η ΕΕ θα έπρεπε να δαπανήσει επιπλέον 20 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, ένα ποσό που θεωρείται εφικτό.

Ωστόσο, το κόστος δεν περιορίζεται μόνο στην αύξηση των δαπανών. Η Ευρώπη θα χρειαζόταν επίσης να αναπτύξει στρατηγικές ικανότητες, όπως συστήματα πληροφοριών, επικοινωνιών και διοίκησης, τα οποία είναι απαραίτητα για τη διαχείριση μεγάλων στρατιωτικών επιχειρήσεων. Αυτές οι «soft ικανότητες» θα μπορούσαν να κοστίσουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ και να χρειαστούν πολλά χρόνια για να αναπτυχθούν.

Η Γερμανία ως κλειδί

Η Γερμανία, ως η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, έχει κεντρικό ρόλο στην προσπάθεια αυτονομίας της ηπείρου. Το Βερολίνο έχει ήδη δημιουργήσει ένα ειδικό ταμείο χρέους ύψους 100 δισεκατομμυρίων ευρώ για τον εκσυγχρονισμό των ενόπλων δυνάμεών του. Ωστόσο, η Γερμανία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις, όπως η έλλειψη στρατιωτικού προσωπικού και η ανάγκη για επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες.

Σύμφωνα με το Bruegel, η Γερμανία θα έπρεπε να αυξήσει τον αριθμό των στρατιωτών της από τις τρέχουσες 40.000 σε 100.000 για να ανταποκριθεί στις συμμαχικές της δεσμεύσεις. Αυτή η αύξηση θα απαιτούσε σημαντικές επενδύσεις σε εκπαίδευση, εξοπλισμό και υποδομές.

Οικονομικές επιπτώσεις

Η αύξηση των αμυντικών δαπανών θα μπορούσε να έχει θετικές επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία. Σύμφωνα με τον Τζακ Άλεν-Ρέινολντς, αναπληρωτή επικεφαλής οικονομολόγο της Capital Economics, μια αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά 250 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως θα μπορούσε να ενισχύσει την οικονομική δραστηριότητα, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που η εξωτερική ζήτηση μπορεί να υπονομευτεί από εμπορικές εντάσεις.

Επιπλέον, η επένδυση σε αμυντικές τεχνολογίες θα μπορούσε να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και να ενισχύσει την κατασκευαστική βιομηχανία της Ευρώπης. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Ραφαέλ Λος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR), δεν πρέπει να «υπερεκτιμάται» ο ευρύτερος οικονομικός αντίκτυπος, καθώς οι στρατιωτικές δαπάνες δεν έχουν πάντα μακροπρόθεσμα οφέλη.

Τρόποι χρηματοδότησης

Για να καλύψει το κόστος της αυτονομίας, η Ευρώπη θα μπορούσε να ακολουθήσει διάφορες στρατηγικές:

1. Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ): Η ΕΤΕπ θα μπορούσε να εκδώσει δάνεια για αμυντικά έργα ή να δημιουργήσει ομόλογα ειδικά για στρατιωτικές επενδύσεις.
2. Κοινό πρόγραμμα δανεισμού: Η ΕΕ θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα νέο πρόγραμμα δανεισμού, παρόμοιο με το NextGenerationEU, για να χρηματοδοτήσει την άμυνα.
3. Φορολογικές μεταρρυθμίσεις: Οι χώρες της ΕΕ θα μπορούσαν να αυξήσουν τους φόρους ή να αναδιανείμουν τους υφιστάμενους πόρους για να καλύψουν τις αμυντικές ανάγκες.

Η αυτονομία της Ευρώπης στην άμυνα είναι μια συγκλονιστική πρόκληση, αλλά και μια ιστορική ευκαιρία. Η αύξηση των αμυντικών δαπανών, η ανάπτυξη στρατηγικών ικανοτήτων και η ενίσχυση της βιομηχανικής βάσης θα μπορούσαν να μετατρέψουν την Ευρώπη σε μια πραγματική παγκόσμια δύναμη. Ωστόσο, αυτή η μετάβαση θα απαιτήσει πολιτική βούληση, συντονισμό μεταξύ των κρατών μελών και μακροπρόθεσμη στρατηγική.

Η Ευρώπη βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Η απόφαση να επενδύσει στην αυτονομία της δεν είναι μόνο ζήτημα ασφάλειας, αλλά και πολιτικής επιβίωσης σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο ασταθής.