Οι εκλογικοί χάρτες της AfD αποκαλύπτουν τον λόγο της αντισυστημικής… φήμης της
Η Συντακτική ομάδα του Libre
Την Κυριακή, στις 23/02, οι Γερμανοί θα προσέλθουν στις κάλπες, στην κρισιμότερη ίσως εκλογική διαδικασία των τελευταίων πολλών ετών, καθώς η ακροδεξιά “Εναλλακτική για την Γερμανία” (AfD) έχει σκαρφαλώσει εδώ και πολλούς μήνες στην 2η θέση σε όλες τις δημοσκοπήσεις και κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί πως το βράδυ των εκλογών δεν θα γίνουμε μάρτυρες ενός απευκταίου σεναρίου όπου η ακροδεξιά θα έχει κερδίσει ή θα είναι δεύτερη, πίσω από τους Χριστιανοδημοκράτες του Μερτς αλλά με μικρή διαφορά. Άλλωστε, το φαινόμενο αυτό μόνο γερμανικό δεν είναι, καθώς η επάνοδος του Ντόναλντ Τραμπ έχει δώσει τεράστια ορμή και ώθηση στο αντι-woke κίνημα παγκοσμίως.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:
Μόνο τυχαία δεν ήταν η παρουσία του Έλον Μασκ σε προεκλογική συγκέντρωση του AfD, όπου δοξάστηκε ως ο… μεσσίας. Εάν η AfD καταφέρει την κατάκτηση του υψηλού ποσοστού που της δίνουν οι δημοσκοπήσεις, θα ήταν το καλύτερο αποτέλεσμα σε εθνικές εκλογές. Θα άλλαζε το πρόσωπο του γερμανικού κοινοβουλίου και θα ανάγκαζε τα κυρίαρχα κόμματα σε δύσκολα ερωτήματα σχετικά με τη μακροχρόνια άρνησή τους να συνεργαστούν με ακραία κόμματα. Μέσα σε αυτό το δυστοπικό κλίμα, έχει μεγάλο ενδιαφέρον και αξία να “χαρτογραφήσουμε” τους υποστηρικτές της γερμανικής ακροδεξιάς. Ποιοι την ψηφίζουν, από ποιες περιοχές και για ποιους λόγους;
Η διαίρεση αστικού – αγροτικού πληθυσμού και πώς μπαίνει η σφήνα το AfD
Η διαδικασία της βιομηχανοποίησης, της παγκοσμιοποίησης και της αστικοποίησης – που επεκτείνεται από τα αστικά κέντρα στην ύπαιθρο – είναι μία από τις βασικές εξελίξεις της σύγχρονης κοινωνίας. Έχει αλλάξει τις ζωές των ανθρώπων σχεδόν σε κάθε γωνιά του κόσμου. Αυτή η διαδικασία διαρκεί περισσότερα από έναν αιώνα. Νέοι τρόποι ζωής έχουν αναπτυχθεί και οι παραδοσιακοί έχουν αμφισβητηθεί.
Μια νέα διαίρεση έχει αναδυθεί ως αποτέλεσμα μεταξύ του αστικού και του αγροτικού πληθυσμού. Οι δύο αυτές καταστάσεις δεν είναι απλώς μορφές οικισμών – αντανακλούν ιδανικά, αξίες και τρόπους ζωής. Αυτοί που ζουν σε πόλεις και κωμοπόλεις έχουν σχεδόν εντελώς διαφορετικές ζωές σε σύγκριση με εκείνους που ζουν στην ύπαιθρο.
Όπου οι δύο κόσμοι συναντώνται, υπάρχει πιθανότητα έντασης. Και αυτή η ένταση μπορεί να πολιτικοποιηθεί. Στη Γερμανία, το Alternative für Deutschland (AfD), ένα εθνικιστικό κόμμα της άκρας δεξιάς, χρησιμοποιεί τη «διαίρεση αστικών-αγροτικών περιοχών» για να πολώσει και να κινητοποιήσει μια εκλογική βάση που προσελκύεται από ρομαντικές έννοιες της καθαρότητας, της παράδοσης, του έθνους και της αγροτικής ζωής.
Φαντάσου ότι ζεις σε ένα μικρό χωριό στην ύπαιθρο. Πιστεύεις ακράδαντα στις παραδόσεις και τη οικογενειακή ζωή. Θεωρείς το τοπίο γύρω σου ως σπίτι – ως heimat, όπως θα το έλεγαν στα γερμανικά. Ωστόσο, άνθρωποι από το εξωτερικό μετακομίζουν στο χωριό σου, επειδή μπορούν να αντέξουν οικονομικά να αποκτήσουν γη εκεί. Είναι διαφορετικοί στον τρόπο που σκέφτονται και ζουν. Για παράδειγμα, μπορεί να είναι ψηφιακοί νομάδες που αναζητούν μια γραφική τοποθεσία για το home office τους.
Αυτοί οι νεοεισερχόμενοι φέρνουν μαζί τους την πόλη, αλλάζοντας την αγροτική κοινότητα στην οποία εντάσσονται. Για εσένα, η πόλη είναι ένα σύμβολο της αστικοποίησης, της παγκοσμιοποίησης και του ατομισμού.
Αλλά αυτή είναι μόνο η μία πλευρά του νομίσματος. Η άλλη πλευρά είναι ότι άνθρωποι από την ύπαιθρο μετακομίζουν επίσης στις πόλεις, είτε για εκπαίδευση, εργασία είτε απλώς επειδή δεν υπάρχει τίποτα πια στο χωριό τους. Και φέρνουν μαζί τους τους τρόπους ζωής τους στην πόλη, προσπαθώντας να διατηρήσουν τις παραδοσιακές ιδέες για το πώς θα έπρεπε να φαίνεται ο κόσμος.
Η ποικιλομορφία, η αμφισημία και, μερικές φορές, η ασυμβατότητα γίνονται ο κανόνας υπό αυτές τις συνθήκες. Οι αστικοί τρόποι ζωής και οι σχεδιασμοί – όπως οι κοινές κατοικίες, οι εναλλακτικές μορφές οικογένειας, η μη δυαδική ταυτότητα ή η ψηφιακή κινητικότητα στην εργασία – συγκρούονται με τους αγροτικούς κανόνες, όπως η παραδοσιακή οικογένεια και η «ριζοσπαστικότητα» μέσω των γενεών.
Αυτό μπορεί να συμβεί τόσο στις πόλεις όσο και στις αγροτικές περιοχές. Ως αποτέλεσμα, αναδύεται ένας πλουραλισμός ιδεών, στυλ και αξιών – που κυμαίνονται από προοδευτικές, φιλελεύθερες και αριστερές, συμπεριληπτικές, μοντερνιστικές αξίες μέχρι παραδοσιακές, συντηρητικές και δεξιές και εθνικιστικές πεποιθήσεις. Αυτές οι αξίες συνυπάρχουν, αλλά είναι άνισα κατανεμημένες στις αστικές και αγροτικές περιοχές.
Πώς εκμεταλλεύεται η ακροδεξιά αυτή την συνθήκη
Η AfD και άλλα ακροδεξιά κόμματα προσδίδουν μια πολιτική σημασία στη διαίρεση αστικών και αγροτικών περιοχών. Η AfD προωθεί μια αφήγηση που βλέπει την πόλη ως μια αρνητική δύναμη που είναι θεμελιωδώς ασύμβατη με την ύπαιθρο. Ισχυρίζεται ότι ένα ελίτ καρτέλ έχει καταλάβει την εξουσία στη Γερμανία και προσπαθεί να καταστρέψει την “πολιτισμικά καθορισμένη γερμανική ταυτότητα”. Αντίθετα, υποστηρίζει την προστασία μιας leitkultur – των εθίμων και των παραδόσεων (brauchtum) που πιστεύει ότι δημιουργούν ταυτότητα. Διατείνεται ότι η ετερονομία είναι βιολογικό γεγονός, τονίζει μια ισχυρή παραδοσιακή οικογένεια, την παραδοσιακή γεωργία και την αγροτική ταυτότητα.
Αυτό που θα μπορούσε να αποκαλείται πολιτισμικά τοπία (kulturlandschaften) έχει γίνει ιδιαίτερο πεδίο μάχης το τελευταίο διάστημα, με την αντίθεση στην κατασκευή ανεμογεννητριών, ειδικά στα δάση, να έχει μετατραπεί σε πολιτική θέση. Η υποψήφια καγκελάριος της AfD, Alice Weidel, τις περιέγραψε ως «μύλους της ντροπής» (“Windmühlen der Schande”) και ζήτησε την αποσυναρμολόγησή τους κατά τη διάρκεια του πρόσφατου συνεδρίου του κόμματος. Οι ανεμογεννήτριες μπορούν να κατανοηθούν εδώ ως εκφράσεις αστικών μοτίβων σε ένα αγροτικό πολιτιστικό τοπίο – διαταράσσοντας την ύπαιθρο για να παρέχουν ενέργεια σε αόρατους αστικούς καταναλωτές.
Τα κέρδη της ακροδεξιάς AfD από την στρατηγική της πολιτικοποίησης τοπικών ζητημάτων
Και τελικά, αυτή η πολιτικοποίηση μεταφράζεται σε εκλογικά αποτελέσματα. Στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Ιούνιο του 2024, η AfD έλαβε το 15,9% των ψήφων στη Γερμανία. Αν κοιτάξουμε την χωρική κατανομή της ψήφου της AfD, προκύπτει ένα πρότυπο που δείχνει τη σημασία της διαίρεσης αστικών και αγροτικών περιοχών.
Είναι σαφές, παρατηρώντας τον παρακάτω χάρτη, ότι τα περισσότερα (αν και όχι όλα) από τα προπύργια της AfD βρίσκονται στην ανατολική Γερμανία – την περιοχή που άλλοτε αποτελούσε τη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία (GDR). Ο φασισμός και ο ναζισμός απαγορεύτηκαν δια νόμου με την ίδρυση αυτού του αντιφασιστικού κράτους, αλλά, στην πραγματικότητα, οι ακροδεξιές ιδεολογίες δεν εξαφανίζονται τόσο εύκολα. Το αποτέλεσμα ήταν ότι ακραίες απόψεις επιβίωσαν σε ένα περιβάλλον όπου υπήρχε έλλειψη εκπαίδευσης σχετικά με τον εθνικοσοσιαλισμό του παρελθόντος – και έλλειψη εκπαίδευσης γύρω από τη δημοκρατία.
Όταν το σοσιαλιστικό αυταρχικό καθεστώς της GDR κατέρρευσε το 1989, η Γερμανία επανενώθηκε υπό δυτικές συνθήκες. Αυτό είχε διάφορες επιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένης της αίσθησης ότι οι εμπειρίες της ανατολής δεν εκτιμήθηκαν. Οι ανισότητες μεταξύ των δύο πλευρών του επανενωμένου έθνους έχουν αφήσει ορισμένους στην ανατολή να αισθάνονται αποστασιοποιημένοι από το κράτος. Η εκδοχή του εθνικισμού που προωθεί η AfD βρίσκει εδώ γόνιμο έδαφος.
Σε ποιες περιοχές αποκτά δυναμική η ακροδεξιά
Ένα ακόμη μοτίβο είναι επίσης ξεκάθαρο σε ολόκληρη τη χώρα: η AfD είναι ισχυρότερη σε απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές και ασθενέστερη στα αστικά κέντρα. Υπάρχει λιγότερη υποστήριξη σε πόλεις όπως το Βερολίνο, η Κολωνία, η Δρέσδη, το Αμβούργο, η Λειψία, το Μόναχο και η Στουτγάρδη. Μέρη με πιο παγκοσμιοποιημένες κουλτούρες, διεθνείς επιχειρήσεις και ποικιλόμορφους πληθυσμούς παραμένουν συγκριτικά πιο ανθεκτικά στη διάδοση της ακροδεξιάς.
Αυτά τα μοτίβα γίνονται πιο εμφανή αν πάρουμε ως παράδειγμα τα αποτελέσματα των ευρωπαϊκών εκλογών στο κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης.
Η AfD έχει σημαντικά χαμηλότερες επιδόσεις στις πιο παγκοσμιοποιημένες, κοσμοπολίτικες και πανεπιστημιακά προσανατολισμένες αστικές περιοχές και τα προάστιά τους, σε σύγκριση με τις πιο απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές της Βάδης-Βυρτεμβέργης. Στον χάρτη, οι πανεπιστημιακές πόλεις επισημαίνονται με ένα λευκό περίγραμμα.
Η AfD είναι ιδιαίτερα ισχυρή στο βόρειο και ανατολικό Μέλανο Δρυμό (Black Forest), στην περιοχή Baar, στη Σουαβική Άλβη, στην περιφέρεια Rems-Murr, στο Σουαβικό Δάσος και στο Hohenlohe. Οι περισσότερες από αυτές τις περιοχές είναι απομακρυσμένες, με πολλά μικρά χωριά και κωμοπόλεις. Έχουν ελαφρώς χαμηλότερα επίπεδα εισοδήματος και μικρότερα ποσοστά μετανάστευσης από τον μέσο όρο. Είναι επίσης πολύ πιο παραδοσιακές όσον αφορά τον πολιτισμό και τη θρησκεία σε σύγκριση με τις αστικές περιοχές.
Ο Μέλας Δρυμός, το Σουαβικό Δάσος και το Hohenlohe διαθέτουν επίσης ισχυρές προτεσταντικές και ευαγγελικές κοινότητες, που αποτελούν προπύργια της παραδοσιακής οικογενειακής ζωής, των εθίμων και των παραδόσεων.
Πρέπει να αναμένουμε ότι αυτές οι τάσεις θα συνεχιστούν. Η AfD φαίνεται έτοιμη να κερδίσει περαιτέρω έδαφος στις εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου που διεξάγονται στη Γερμανία, διατηρώντας τα προπύργιά της στην ανατολή, αλλά επεκτείνοντας επίσης την επιρροή της στη δύση σε αγροτικές περιοχές. Ως εκ τούτου, η διαίρεση αστικών και αγροτικών περιοχών θα γίνει ακόμα πιο προφανής και εδραιωμένη όταν οι Γερμανοί ψηφοφόροι προσέλθουν στις κάλπες.
SiteDesign