Χατζηαργυρίου/Δημέας/Παπαγρηγοράκης: Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας το 2025

Στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται κάποια βασικά  δεδομένα των τιμών επόμενης μέρας για την αγορά ενέργειας, καθ’ όλη τη διάρκεια του 2024, με σκοπό να προκύψουν κάποια συμπεράσματα για τις αναμενόμενες τιμές του 2025. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούμε στοιχεία που έχουν συλλεχθεί στην πλατφόρμα DIEM (link). Η πλατφόρμα αυτή έχει αναπτυχθεί στο ΕΜΠ από την ομάδα Smart Rue και συνεργάτες της με σκοπό τη συστηματική συλλογή και οργάνωση των δεδομένων της αγοράς ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου που δημοσιεύονται δημόσια από Εθνικούς και Ευρωπαϊκούς οργανισμούς.  Τα επόμενα διαγράμματα εστιάζουν στην Ελλάδα, ενώ παρέχονται συγκριτικά στοιχεία και με τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.

Tων Νίκου Χατζηαργυρίου*, Άρη Δημέα*, Γιάννη Παπαγρηγοράκη*

Σχήμα 1. Μέσες ετήσιες τιμές 2024 σε αγορές επόμενης ημέρας (DAM) στις Ευρωπαϊκές χώρες

Όπως φαίνεται στο Σχήμα 1, η Ελλάδα με 100.96€ ανά MWh, βρίσκεται και φέτος ανάμεσα στις 10 ακριβότερες χώρες, στην όγδοη  θέση μετά τη Μάλτα (112.21€/MWh), την Ιρλανδία (108.98€/MWh), την Ιταλία (108.52€/MWh ), τη Ρουμανία (103.50€/MWh), τη  Βουλγαρία (102.56€/MWh), τη Σερβία (101.59€/MWh) και την Ουκρανία (101.57€/MWh). Ακολουθούν οι τιμές της Ουγγαρίας, Πολωνίας, Κροατίας, Σλοβακίας και Σλοβενίας. Γενικά οι τιμές της Ελλάδας βρίσκονται σε αντιστοιχία με τις τιμές των γειτονικών της χωρών, σε αντίθεση με τις τιμές στη Γερμανία (78.57€/MWh),  στην Ισπανία και Πορτογαλία (63.50€/MWh) και στη Γαλλία (58.09€/MWh) που ήταν χαμηλότερες. Ο μέσος Ευρωπαϊκός όρος ήταν 82.86 €/MWh. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι τιμές DAM, αν και διαμορφώνουν σε αρκετά μεγάλο βαθμό τις τιμές στην αγορά ενέργεια δεν είναι οι μόνες, καθώς οι τελικές τιμές διαμορφώνονται και από άλλες αγορές, όπως οι προθεσμιακές και τα διμερή συμβόλαια. Οι αγορές αυτές είναι σε διαφορετικό βαθμό αναπτυγμένες στις διάφορες χώρες, π.χ. στην Ελλάδα δεν έχουν ακόμα αναπτυχθεί αρκετά. 

Σχήμα 2. Μέσες ετήσιες τιμές 2021-2022-2023-2024 σε αγορές επόμενης ημέρας (DAM) σε επιλεγμένες Ευρωπαϊκές χώρες

Στο Σχήμα 2 φαίνεται η σύγκριση των μέσων ετήσιων τιμών των τελευταίων τεσσάρων χρόνων 2021-2024.  όπου φαίνεται η σαφής μείωση των τιμών της αγοράς επόμενης μέρας σε αυτά τα χρόνια. Παρατηρούμε μάλιστα ότι οι τιμές του 2024 είναι σε όλες τις χώρες μικρότερες και από τις τιμές του 2021. Η  ποσοστιαία μείωση της μέσης ετήσιας τιμής DAM μεταξύ 2024 και 2023 είναι για τη Γερμανία 17.80%, για την Ελλάδα 15.27%, για τη Γαλλία 40.28%, για τη Βουλγαρία 1.59% και για την Ισπανία 27.55%. Στο ίδιο διάγραμμα φαίνεται και η τιμή TTF του Φυσικού αερίου στο Χρηματιστήριο του Άμστερνταμ, η οποία ως γνωστόν επηρεάζει σημαντικά τις τιμές κλεισίματος της αγοράς επόμενης μέρας στις περισσότερες χώρες με τον τρόπο που λειτουργεί η ενιαία Ευρωπαϊκή αγορά. Παρατηρούμε την πτωτική τάση και αυτών των τιμών η οποία εξηγεί βασικά και τη μείωση των τιμών του πίνακα. 

Σχήμα 3. Μέσες μηνιαίες τιμές ενέργειας στην αγορά επόμενης ημέρας (DAM) στη Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία, ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος και οι τιμές Φυσικού Αερίου (TTF).

Η σύγκριση της μέσης μηνιαίας τιμής DAM στην Ελλάδα με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο στο Σχήμα 3, δείχνει ότι κατά τη διάρκεια του 2024, η Ελλάδα, μαζί με τη Βουλγαρία και Ιταλία είχαν κατά κανόνα υψηλότερες τιμές κάθε μήνα. Αντίθετα, η Γερμανία, η Ισπανία και η Γαλλία εμφάνισαν τιμές χαμηλότερες του Ευρωπαϊκού μέσου όρου καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Παρατηρούμε ακόμα ότι οι τιμές του ΦΑ παρουσιάζουν μια σχετική σταθερότητα σε αντίθεση με τις τιμές του ηλεκτρισμού, οι οποίες επηρεάζονται βέβαια σε διαφορετικό βαθμό σε κάθε χώρα από το ΦΑ.

Εκτελώντας μία βασική στατιστική ανάλυση μπορούμε να υπολογίσουμε το βαθμό συσχέτισης (r: Pearson’s correlation coefficient) μεταξύ μέσων μηνιαίων τιμών TTF του ΦΑ και των μέσων μηνιαίων τιμών αγοράς επόμενης ημέρας. Παρατηρούμε ότι η Ελλάδα παρουσιάζει μεγάλο συντελεστή συσχέτισης r=72.8%. Αντίστοιχα υψηλό συντελεστή συσχέτισης έχουμε στις χώρες Μάλτα (89.8%) και Ιταλία (86.9%).  Το βασικό αποτέλεσμα αυτής της εξάρτησης είναι ότι οι τιμές του ηλεκτρισμού σε αυτές τις χώρες επηρεάζονται καίρια από τις τιμές του ΦΑ και προφανώς θα εξακολουθήσουν να επηρεάζονται και το 2025 από το ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον της περιοχής, όσο αυτό συνεχίζεται. Αντιθέτως, στις Σκανδιναβικές χώρες παρατηρούμε αρνητική συσχέτιση – Νορβηγία (-62%), Σουηδία (-50%), Φινλανδία (-38.6%). Αυτό, κατά κύριο λόγο, εξηγείται από το χαμηλό μερίδιο του φυσικού αερίου στο ενεργειακό τους μείγμα και στον τρόπο που η τιμή του ΦΑ επηρεάζει τις εξαγωγές υδροηλεκτρικής ενέργειας. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες, όπου η αύξηση της τιμής του ΦΑ οδηγεί σε αύξηση των τιμών ηλεκτρισμού, στη Σκανδιναβία οδηγεί σε αύξηση των εξαγωγών, η οποία επίσης επηρεάζει εμμέσως τις τοπικές τιμές.

Σχήμα 4. Οι ετήσιες καθαρές ροές ενέργειας σε επιλεγμένες Ευρωπαϊκές χώρες

Το 2024 η Ελλάδα έγινε για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια εξαγωγική, γεγονός που είναι αναμφισβήτητα θετικό.  Στην ενιαία αγορά ενέργειας οι εξαγωγές ενέργειας από μια χώρα είναι ενδεικτικές χαμηλότερων τιμών ενέργειας τουλάχιστον από τις γειτονικές τους χώρες, και το αντίθετο. Στο Σχήμα 4 παρουσιάζονται οι ροές ισχύος στις διασυνδετικές γραμμές μεταξύ των χωρών. Παρατηρούμε ότι η Γαλλία και η Νορβηγία λειτούργησαν το 2024 ως καθαροί εξαγωγείς ενέργειας, ενώ η Ιταλία και η Γερμανία ήταν οι κύριοι εισαγωγείς. Η Ελλάδα εμφανίζει οριακά θετικό ισοζύγιο στις εξαγωγές, ενώ η Ουκρανία εμφανίζεται ως εισαγωγέας μικρών ποσοτήτων. Συνεπώς, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η Γερμανία και η Ιταλία είναι οι χώρες που ασκούν τη μεγαλύτερη πίεση στις Ευρωπαϊκές τιμές, οδηγώντας τις προς τα πάνω. Θα πρέπει να σημειωθεί πάντως ότι η αύξηση των εξαγωγών δε σημαίνει και μείωση των τιμών ενέργειας στη χώρα, αντιθέτως αυξάνει εμμέσως τις τιμές, αφού φτηνή ενέργεια εξάγεται. Είναι ενδιαφέρον επίσης ότι η Ελλάδα, αν και εξαγωγέας ενέργειας, παρουσιάζει υψηλότερες τιμές από τη Γερμανία, γεγονός που αναδεικνύει τη μεγάλη σημασία των διασυνδέσεων για τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς.

*Νίκος Χατζηαργυρίου, Καθηγητής ΕΜΠ, πρώην πρόεδρος και ΔΝΣ του ΔΕΔΔΗΕ

* Αρης Δημέας, Δρ. ΕΜΠ, Κύριος Ερευνητής Smart Rue

* Γιάννης Παπαγρηγοράκης, Ηλεκτρολόγος μηχανικός με ειδίκευση στις Τηλεπικοινωνίες
και Πληροφορική