Γιάννης Τσιπουρίδης: Ενεργειακή αυτονομία

Η ενέργεια ήταν, είναι και θα είναι ίσως η σημαντικότερη παράμετρος της ζωής. Η διαθεσιμότητα της και τα χαρακτηριστικά της έχουν καθορίσει την εξέλιξη της κοινωνίας. Επίσης, μια μελέτη της εξέλιξης της εξάρτησης της κοινωνίας από την ενέργεια θα έδειχνε πως είμαστε όλο και περισσότερο άρρηκτα δεμένοι με αυτήν και δενόμαστε όλο και περισσότερο.

Δρ. Γιάννη Τσιπουρίδη

Πρόσφατα έτυχε να βιώσω μια γενική εθνική διακοπή παροχής ηλεκτρικής ενέργειας μερικών ημερών σε συνθήκες χειμώνα στην Ιρλανδία. Το αποτέλεσμα ήταν πως για μερικές μέρες δεν είχαμε φωτισμό, δεν είχαμε τηλεόραση και ίντερνετ, δεν είχαμε θέρμανση, σε αρκετές περιοχές σταμάτησε η παροχή νερού γιατί δεν δούλευαν τα αντλιοστάσια, οι συγκοινωνίες επηρεάστηκαν σε σημαντικό βαθμό, καθώς φυσικά και τα σχολεία, οι υπηρεσίες, η αγορά …όλα.

Είμαστε πολύ εξαρτημένοι από την ενέργεια και ιδιαίτερα τον ηλεκτρισμό.

Και το πληρώνουμε. Και δεν εννοώ μόνο συμβολικά όταν έχουμε μπλακ άουτ.

Εννοώ πληρώνουμε τον λογαριασμό της ενέργειας και επειδή είμαστε εξαρτημένοι από αυτήν, οι τιμές ανεβαίνουν.

Η εξάρτηση κοστίζει.

Γι’ αυτό, σχεδόν δεν περνάει μέρα που να μην υπάρχει μια είδηση σχετική με τις τιμές ενέργειας.

Ας δούμε λοιπόν τι καθορίζει το κόστος της ενέργειας και τι μπορούμε να κάνουμε εμείς.

Ελπίζω να συμφωνούμε στην παρακάτω γενική κατηγοριοποίηση πηγών κόστους:

1. Κόστος διεργασιών και εξοπλισμού παραγωγής, αποθήκευσης και μεταφοράς της ενέργειας προς κατανάλωση, συμπεριλαμβανόμενου του κόστους κεφαλαίων.
2. Κόστος συνεπειών στο περιβάλλον όλων των ανωτέρω, από την έρευνα, εγκατάσταση και παραγωγή μέχρι την χρήση και απεγκατάσταση τους.
3. Κόστος ανθρώπινων «χειρισμών»

Γενικά για την πρώτη κατηγορία μπορεί να υπάρξει συμφωνία και συναίνεση για το ύψος των τιμών, έστω προσεγγιστικά.  Δεν θα τσακωθούμε σε αυτό το σημείο.

Η δεύτερη κατηγορία αγνοείται επιδεικτικά, ουσιαστικά ακόμη και σήμερα και θα πούμε λίγο παρακάτω τι θα συνέβαινε αν λαμβάναμε υπόψη αυτήν την παράμετρο κόστους.

Και μένει η τρίτη κατηγορία, η οποία είναι και η «ζημιάρα» γιατί αυτή ελέγχει ουσιαστικά την τελική τιμή του προϊόντος.

Η οικονομία του πλανήτη βασίζεται σε μια αυθαίρετη αρχή: στην αρχή της προσφοράς και ζήτησης.

Η λογική πίσω από αυτήν την αρχή είναι απλή:

• κάτι που έχει ελάχιστη προσφορά και τεράστια ζήτηση (π.χ. χρυσός, διαμάντια) έχει μεγάλη τιμή/αξία
• κάτι που έχει μεγάλη προσφορά και ελάχιστη ζήτηση (π.χ. άμμος, πέτρες) έχει μικρή τιμή/αξία

Ενώ σε πρώτη ανάγνωση αυτό ακούγεται σαν να έχει μια λογική, αν το καλοσκεφθείτε θα δείτε πόσο ανοιχτό σε αυθαιρεσίες είναι.

Οι κανόνες προσδιορισμού της «προσφοράς» και της «ζήτησης» δεν υπακούν σε κάποια συγκεκριμένη επιστημονική μέθοδο, που να εγγυάται την σταθερότητα και το αναλλοίωτο των κανόνων.

Για να ξεπεραστεί αυτό, η όλη διαδικασία ντύθηκε με ένα μανδύα νομιμότητας που ονομάστηκε χρηματιστήριο. Το χρηματιστήριο ελέγχει πλέον όλη την παγκόσμια οικονομία και επομένως δεν αμφισβητούνται οι αρχές λειτουργίας του και φυσικά οι κατευθύνσεις και τα αποτελέσματα των διεργασιών του.

Και η βασική αρχή λειτουργίας του χρηματιστηρίου είναι η πρόσφορά και η ζήτηση.

Δηλαδή αναβαθμίζοντας το πλαίσιο και τον τρόπο εφαρμογής της αρχής αυτής ξεπεράστηκε η απουσία επιστημονικότητας στην λειτουργία και εφαρμογή της.

Το κέλυφος κάλυψε την επιστημονική ένδεια του περιεχομένου.

Εδώ έρχονται στο μυαλό κλασικές εκφράσεις όπως «τα ράσα δεν κάνουν τον παπά» και «ο βασιλιάς είναι γυμνός», αλλά ας δούμε αν όντως είναι έτσι.

Να σας δώσω ένα μόλις πρόσφατο παράδειγμα, μάλιστα από τον απίθανο νέο πρόεδρο των ΗΠΑ.

Κάθε φορά που ανακοινώνει νέους δασμούς το χρηματιστήριο επηρεάζεται.

Το ίδιο και κάθε φορά που τους παίρνει πίσω.

Κι αυτή η χρηματιστηριακή «επίδραση» μεταφράζεται σε δισεκατομμύρια δολάρια.

Κάποιες κακές γλώσσες τις ονομάζουν «παρέμβαση» στο χρηματιστήριο. Ακόμη πιο κακές γλώσσες εικάζουν πως κάποιοι που ήξεραν από πριν τις παρεμβάσεις του Προέδρου, είχαν τεράστια κέρδη. Τι να σας πω, οι γνώσεις μου δεν φτάνουν μέχρι εκεί. Κρίνετε μόνοι σας

Η ουσία είναι πως αυτές οι αλλαγές αφορούν άμεσα και προϊόντα ενέργειας και επομένως επηρεάζουν τις τελικές τιμές στον καταναλωτή.

Συμπερασματικά, χωρίς να έχει υπάρξει πραγματική αλλαγή στα φυσικά μεγέθη της προσφοράς και ζήτησής ενέργειας, οι τιμές ανεβοκατεβαίνουν.

Δηλαδή η αρχή της προσφοράς και ζήτησης είναι ανοιχτή σε όλων των ειδών τις παρεμβάσεις, επομένως και κακόβουλες, που δεν έχουν σχέση με το ίδιο το προϊόν αλλά τα κίνητρα ατόμων ή ομάδων ατόμων.

Ελπίζω να συμφωνούμε ότι αυτό δεν είναι και το καλύτερο σύστημα για να καθορίζεις τιμές που αφορούν δισεκατομμύριά ανθρώπους, που δεν ξέρουν ούτε πως γράφεται η λέξη χρηματιστήριο.

Και να θυμίσω ότι στην περίπτωση της ενέργειας αυτό αφορά την βιομηχανία ορυκτών, η οποία γι’ αυτά που «προσφέρει» δεν απολαμβάνει μόνο υψηλές τιμές και υπέρογκα κέρδη, αλλά και επιδοτήσεις ύψους 7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως.

Κλείστε τα μάτια σας και σκεφθείτε το νούμερο των 7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων και μετά φανταστείτε ποιος το πληρώνει.

Πάντως όχι ο Τραμπ.

Να το ξαναπώ γιατί έχει σημασία, το νούμερο αυτό το αναφέρει ο ΔΝΤ[i] και όχι κλιματικοί ακτιβιστές αμφίβολης αξιοπιστίας, για κάποιους.

Που καταλήγουμε λοιπόν;

Πράσινα, κόκκινα, κίτρινα, μπλε, καραβάκια στο Αιγαίο τα τιμολόγια ρεύματος δεν μπορούν να προλάβουν τις αυθαιρεσίες ενός παγκόσμιου συστήματος που στηρίζεται από όλους, εκτός από την επιστήμη.

Το ότι στα δελτία ειδήσεων παρουσιάζονται το δελτίο καιρού και το δελτίο τιμών χρηματιστηρίου δεν τα εξισώσει σε αξιοπιστία.

Το δελτίο καιρού το επεξεργάζονται επιστήμονες και με βάση δεδομένα που συλλέγουν με επιστημονικές μεθόδους δορυφόροι και επίγειοι μετεωρολογικοί σταθμοί, καταλήγουν σε προγνώσεις, τις οποίες μάλιστα, σεβόμενοι την επιστήμη τους, πάντοτε εκφράζουν με πιθανότητες πραγμάτωσης.

Το μόνο επιστημονικό μέρος στο δελτίο τιμών χρηματιστηρίου είναι η χρήση μαθηματικών για την εξαγωγή τιμών, που είναι αποτελέσματα επιδιώξεων και προσδοκιών .

Επομένως, και πάντα κατά τη γνώμη μου, η τρίτη συνιστώσα του ενεργειακού κόστους που σας παρουσίασα στην αρχή είναι για διαγραφή.

Να δούμε για λίγο τη δεύτερη;

Αν ίσχυε η δεύτερη, τότε θα καταλήγαμε εύκολα στο εξής συμπέρασμα: η μόνη ενεργειακή επιλογή που εξασφαλίζει ενεργειακή αυτονομία, ανεξάντλητη ενεργειακή διαθεσιμότητα, περιβαλλοντική βιωσιμότητα, παγκόσμια πρόσβαση για όλους και φθηνές τιμές γιατί έχει μηδενικό κόστος καυσίμου είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Αλλά όταν ο Τραμπ εντέλει περισσότερες γεωτρήσεις υδρογονανθράκων, καταδικάζει κάθε πράσινη δραστηριότητα ως απάτη και διακηρύσσει πως δεν υφίσταται κλιματική αλλαγή, φοβάμαι πως η παραπάνω πρόταση μου δεν θα τύχει σοβαρής αντιμετώπισης.

Άρα ποιο είναι το δια ταύτα;

Αυτονομηθείτε ενεργειακά!

Όσοι μπορείτε και όπως μπορείτε.

Τοποθετήστε φωτοβολταϊκά, ηλιακό θερμοσίφωνα (είναι έγκλημα να μην έχετε), ηλεκτρικό ή υβριδικό αυτοκίνητο, μονώστε ότι μονώνετε, εξοικονομήστε ότι εξοικονομείτε, συμμετέχετε σε μια ενεργειακή κοινότητα……

Υπάρχουν συμβουλές και οδηγίες στα φιλόξενα site Greenpeace WWF και άλλων οργανώσεων.

Και κυρίως θωρακιστείτε κλιματικά, που σημαίνει κατά αρχάς ενημερωθείτε τι είναι η κλιματική κρίση και τι αναμένουμε με σιγουριά – δυστυχώς –  να συμβεί.

Όχι αύριο, αλλά σίγουρα στο ορατό μέλλον.

Πάρτε την σοβαρά. Δεν θα περάσει σε λίγα χρόνια

Δεν είναι πανδημία.

Είναι χειρότερη.

Και λόγω Τραμπ θα κάνουμε βήματα πίσω……

Και πάνω από όλα κάντε υπομονή.

Τα εκατομμύρια που αλαλάζουν από αγαλλίαση που το αντισυστημικό (με ξεπερνάει η συλλογική ευφυία μας) δίδυμο Τραμπ-Μασκ έχουν τον έλεγχο των πραγμάτων, θα αλλάξουν γνώμη όταν οι συγγενείς και φίλοι τους θα πνίγονται και θα καίγονται και θα ήθελα να ελπίζω πως ούτε τα σόσιαλ μίντια του Μασκ δεν θα μπορούν να αλλοιώσουν την πραγματικότητα.

Ελπίζω……ποτέ μη λες ποτέ

---

[i] https://www.imf.org/en/Topics/climate-change/energy-subsidies