Ανάλυση: Τα πρώτα συμπεράσματα για την “ειρήνη” μετά τις συνομιλίες Τραμπ με Πούτιν-Ζελένσκι

Οι χτεσινές τηλεφωνικές συνομιλίες του Ντόναλντ Τραμπ, με τους Προέδρους Ρωσίας και Ουκρανίας σηματοδότησαν κι επίσημα στην πραγματικότητα την έναρξη των ειρηνευτικών συνομιλιών για τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο. Το τι συζητήθηκε στη μιάμιση ώρα με τον Πούτιν και τη μια ώρα με τον Ζελένσκι σίγουρα δεν είναι εφικτό να αποτυπωθεί από τις αρκετά εκτενείς αναρτήσεις στο Truth Social από τον Ντόναλντ Τραμπ. Με μια πρώτη ανάγνωση μπορούμε να πούμε ότι μεταξύ Πούτιν και Ζελένσκι ο πρώτος φαίνεται να κερδίζει περισσότερους πόντους σ’ αυτό το παιχνίδι των πρώτων εντυπώσεων. Πέρα των άλλων, ο Αμερικανός πρόεδρος δεν έκανε το χατίρι στον Ουκρανό ομόλογό του να συνομιλήσει πρώτα μ’ αυτόν και μετά με τον Ρώσο πρόεδρο. Αν και είναι λίγα τα όσα μαθεύτηκαν για τις συνομιλίες  μπορούμε να εξάγουμε κάποια πρώτα συμπεράσματα.   

Το πιο σημαντικό είναι ότι Πούτιν και Τραμπ βρήκαν κοινά σημεία για τον τερματισμό του πολέμου, καθώς συμφώνησαν να ξεκινήσουν επίσημες συνομιλίες για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία.

Ο Τραμπ περιέγραψε τον κύκλο των ανθρώπων που θα τις καθοδηγήσουν από τις ΗΠΑ, οι οποίοι θα είναι ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, ο διευθυντής της CIA Τζον Ράτκλιφ, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Μάικ Γουόλτς και ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ Στίβεν Γουίτκοφ.

Ο τελευταίος είναι αυτός που επέστρεψε από τη Μόσχα, λίγες ώρες πριν το τηλεφώνημα Τραμπ στον Πούτιν, όπου παρέλαβε τον Αμερικανό κρατούμενο στις ρωσικές φυλακές Μαρκ Φόγκελ.

• Από την πλευρά του ο Πούτιν δήλωσε την ετοιμότητά του να υποδεχθεί Αμερικανούς εκπροσώπους για συνομιλίες στη Μόσχα. Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι στον κατάλογο των συμμετεχόντων στις συνομιλίες δεν περιλαμβάνεται ο στρατηγός Κέλογκ, ο οποίος είναι ο εκπρόσωπος του Τραμπ για την Ουκρανία.

Επίσης ανακοινώθηκε επίσημα η πρόσκληση του Πούτιν στον Τραμπ να επισκεφθεί τη Μόσχα, κάτι που είναι απίθανο να είχε συμβεί αν δεν είχε προηγηθεί έγκριση του ταξιδιού από την πλευρά του Τραμπ, με τον Αμερικανό πρόεδρο να επιβεβαιώνει τη συμφωνία για προσωπική συνάντηση.

Εν τω μεταξύ οι δηλώσεις και των δύο πλευρών δηλώνουν την κοινή επιθυμία να τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία και τουλάχιστον μέχρι στιγμής χωρίς να καθορίζονται αντιφάσεις.

Ταυτόχρονα, ο Τραμπ μίλησε ξεχωριστά με τον Πούτιν υπέρ της πρόωρης παύσης των εχθροπραξιών στην Ουκρανία. Κάτι που συνάδει με τα σχήματα που είχαν συζητηθεί προηγουμένως, σύμφωνα με τα οποία οι ΗΠΑ θα πίεζαν για κατάπαυση του πυρός και στη συνέχεια για εκλογές στην Ουκρανία και υπογραφή μιας ήδη οριστικοποιημένης ειρηνευτικής συμφωνίας.

• Ο Πεσκόφ ανέφερε στο σχόλιό του ότι ο Πούτιν είπε στον Τραμπ για την ανάγκη να αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτια της ουκρανικής σύγκρουσης, με τα οποία η Μόσχα εννοεί, ιδίως, την αποτροπή της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

Σε γενικές γραμμές, τα σχόλια της συνομιλίας και από τις δύο πλευρές ήταν θετικά. Ο Πεσκόφ δήλωσε ότι ο Πούτιν υποστήριξε τη θέση του Τραμπ ότι ήρθε η ώρα να συνεργαστούμε. Ο Τραμπ, από την άλλη πλευρά, περιέγραψε τη συζήτηση γλαφυρά σε γενικές γραμμές.

Ο Τραμπ δήλωσε ότι μετά τη συνομιλία του με τον Πούτιν, θα καλούσε τον Ζελένσκι και θα τον ενημέρωνε για τη συνομιλία του με τον Ρώσο πρόεδρο. Νωρίτερα, ο Ζελένσκι προέτρεψε επανειλημμένα τον Τραμπ να μιλήσει πρώτα με τον ίδιο και μόνο μετά με τον Πούτιν, αλλά ο Αμερικανός πρόεδρος έκανε ακριβώς το αντίθετο.

• Ο Ζελένσκι δήλωσε μετά τη συνομιλία ότι ο Τραμπ τον ενημέρωσε για τη συζήτηση με τον Πούτιν. Είπε επίσης ότι συζήτησαν την υπογραφή μιας νέας συμφωνίας για την ασφάλεια και την οικονομική συνεργασία και τη συνεργασία σε θέματα πόρων μεταξύ της Ουκρανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών.

Από την πλευρά του ο Τραμπ, σχολιάζοντας τη συνομιλία του με τον Ζελένσκι δήλωσε ότι «η συζήτηση πήγε πολύ καλά. Αυτός, όπως και ο πρόεδρος Πούτιν, θέλει να κάνει ειρήνη. Συζητήσαμε πολλά θέματα που σχετίζονται με τον πόλεμο, αλλά βασικά στη συνάντηση, η οποία έχει προγραμματιστεί για την Παρασκευή στο Μόναχο, η αντιπροσωπεία θα είναι υπό την ηγεσία του αντιπροέδρου Τζέι. Ντ. Βάνς και του υπουργού Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο. Είμαι αισιόδοξος ότι το αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης θα είναι θετικό. Είναι καιρός να σταματήσει αυτός ο γελοίος πόλεμος που έχει δει μαζικό και εντελώς αχρείαστο θάνατο και καταστροφή».

• Έχουμε επαρκώς εξηγήσει στο Libre όλους τους σχεδιασμούς που επεξεργάζονται οι εμπλεκόμενες πλευρές, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ. Το ερώτημα όμως αναδύεται: Είναι εφικτή μια ειρήνη;  

Καμία από τις δύο πλευρές δεν φαίνεται να μπορεί να καταλήξει σε συναίνεση σχετικά με τα κύρια σημεία μιας πιθανής ειρήνης. Ακόμη και αν μπορούσε να επιτευχθεί συμβιβασμός για την Κριμαία ή τα εδάφη που θα τεθούν υπό ρωσικό έλεγχο που καταλήφθηκαν μετά το 2022, είναι απίθανο ένας συμβιβασμός για το μεταπολεμικό καθεστώς της Ουκρανίας να ικανοποιήσει τόσο τις ανησυχίες του Κιέβου όσο και τις επιδιώξεις της Μόσχας.

Επιπλέον, και οι δύο κοινωνίες είναι πολύ αισιόδοξες ότι η συμφωνία θα γίνει αποδεκτή, όμως για παράδειγμα, αν υπάρξουν επιθέσεις δολιοφθοράς στο ρωσικό έδαφος λίγο μετά την υπογραφή της συμφωνίας ή μια έκρηξη στο ουκρανικό έδαφος, θα πάρουν τα όπλα τα μέρη και θα ξεκινήσει η ιστορία από την αρχή;

• Σε αυτόν τον πόλεμο φθοράς, όπου η πρόοδος μετριέται σε μερικά μέτρα στο πεδίο, είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί μια ειρηνευτική συμφωνία χωρίς η μία πλευρά να αποδεχθεί την ολοκληρωτική ήττα.

Τι γίνεται με την κατάπαυση του πυρός; Σε αυτό το θέμα, η Μόσχα και το Κίεβο βρίσκονται στην ίδια σελίδα. Η κατάπαυση του πυρός παρέχει μόνο την ευκαιρία στην άλλη πλευρά να ανασυνταχθεί και είναι απαράδεκτη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο απορρίφθηκε η πρόσφατη προσπάθεια του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν να αναστείλει προσωρινά τις εχθροπραξίες κατά την περίοδο των Χριστουγέννων.

Η ρωσική πλευρά, επισημαίνοντας την προέλασή της κατά μήκος της νότιας γραμμής, δήλωσε ότι μια κατάπαυση του πυρός δεν θα σήμαινε τίποτα περισσότερο από μια ευκαιρία για την Ουκρανία να πάρει ανάσα και να αντιμετωπίσει τις αμυντικές της αδυναμίες. Ο Ζελένσκι, από την άλλη πλευρά, προέβαλε παρόμοια επιχειρήματα, δηλώνοντας ότι είναι ανοιχτοί στην ειρήνη με τη Ρωσία, αλλά ότι η κατάπαυση του πυρός δεν έχει νόημα.

• Μετά τα χτεσινά τηλεφωνήματα του Τραμπ σε Πούτιν και Ζελένσκι γίνεται ευδιάκριτο ότι η επιρροή που έχει για να φέρει τα μέρη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων είναι πιο πιθανό να έχει τη μορφή καταναγκαστικών μέτρων κατά της Ουκρανίας.

Εκτός από την οικονομική βοήθεια, το ενδεχόμενο περιορισμού της προμήθειας όπλων στην Ουκρανία ενέχει πολύ πιο ζωτικούς κινδύνους από ό,τι το βάρος των πρόσθετων κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Ως εκ τούτου, με τα διαθέσιμα δεδομένα, η πιθανή ειρηνευτική πρωτοβουλία του Τραμπ μοιάζει περισσότερο με το να «πείσει» την Ουκρανία ή ακόμη και να τη γονατίσει.

Όσο κι αν θα ήταν επιθυμητό να σταματήσουν οι απώλειες και να αποκατασταθεί η ειρήνη στην Ευρώπη, ένα άλλο πρόβλημα είναι, ιδίως για την Ανατολική Ευρώπη και τις χώρες της Βαλτικής, τι είδους παράδειγμα θα έδινε αν η Ρωσία έπαιρνε αυτό που ήθελε να πάρει, με τη βία των όπλων.

• Παρά λοιπόν όλες αυτές τις δυσκολίες, αν ο Τραμπ καταφέρει να βγάλει τον λαγό από το καπέλο και να εξασφαλίσει μια συνθήκη ειρήνης που να ικανοποιεί και τις δύο πλευρές, αυτό θα σημάνει το απόλυτο τέλος της τραγωδίας που συνεχίζεται από το 2014;

Σε αυτό το σημείο, θα αντιμετωπίσουμε ένα περιβάλλον στο οποίο είναι δύσκολο να διατηρηθεί η ειρήνη και εύκολο να καταστραφεί. Ακόμα και αν σταματήσουν οι στρατοί, ποια θα είναι η αντίδραση των κυβερνήσεων αν οι τρομοκρατικές ενέργειες και τα σαμποτάζ συνεχιστούν με τις κινήσεις μικρών ομάδων ή ακόμα και μεμονωμένων ατόμων; Θα υπάρξουν κυρώσεις αν η Ρωσία θεωρήσει ανεπαρκείς τις νομικές ρυθμίσεις που απαιτεί από την Ουκρανία; Ποιες θα είναι οι ανησυχίες για τις χώρες της Βαλτικής και της Κεντρικής Ευρώπης αν η Ρωσία επιτύχει τελικά κάποια κέρδη με τη βία; Θα είναι πρόθυμη να συνεχίσει τη συμφιλίωση με τη Ρωσία μια διάδοχη διοίκηση του Ζελένσκι στις εκλογές μετά το τέλος του πολέμου;

• Όλα αυτά τα ερωτήματα υποδηλώνουν ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο ο Τραμπ να μπορέσει να επιλύσει την κρίση Ρωσίας-Ουκρανίας που συνεχίζεται από το 2014 και ότι η όποια κατάπαυση του πυρός που μπορεί να φέρει είναι εύθραυστη.

Παρ’ όλα αυτά, και οι δύο πλευρές σύμφωνα με όσα είπε ο Τραμπ για τις συνομιλίες του με Πούτιν και Ζελένσκι έχουν αφήσει την πόρτα ανοιχτή για συνομιλίες. Η επερχόμενη διαδικασία θα αποκαλύψει πόσο ειλικρινείς είναι τόσο οι εμπλεκόμενοι στον πόλεμο όσο και η κυβέρνηση Τραμπ για τον τερματισμό της σύγκρουσης.