Οι νέες “φυλές” στον διαμελισμένο πολιτικό χάρτη- Πυκνά σύννεφα πολιτικής και εκλογικής αστάθειας

Οι δημοσκόποι το επισημαίνουν με κατηγορηματικό τρόπο: τα κομματικά σύνορα έχουν πέσει, ο πολιτικός χάρτης ανασυντίθεται με ταχείς ρυθμούς, οι ψηφοφόροι αυτενεργούν μετακινούμενοι με μεγάλη ευκολία, οι “περιοχές”, όπως τις γνωρίσαμε στο παρελθόν, δεν υφίστανται πλέον.

Η τραγωδία των Τεμπών και η διάχυτη αίσθηση καχυποψίας για την Δικαιοσύνη και τους κυβερνητικούς χειρισμούς είναι, αναμφίβολα, οι καταλύτες της νέας αυτής πραγματικότητας, ωστόσο αυτή η αιτία και αφορμή, ταυτόχρονα, αναδεικνύει την απώλεια στήριξης του πολιτικού συστήματος και μία βαθιά κρίση αντιπροσώπευσης και εμπιστοσύνης στους θεσμούς.

Μπορεί η Ν.Δ να επιχαίρει για την (σχετική) ανθεκτικότητα των δημοσκοπικών ποσοστών της και το ότι σε μία αρκετά μακρά πολιτική διαδρομή παραμένει το πιό συνεκτικό από τα παλαιά κόμματα εξουσίας, ωστόσο αυτό δεν θα έπρεπε να της είναι αρκετό και θα όφειλε να αντιληφθεί ότι η γενικότερη και βαθύτερη κρίση την αφορά εξίσου. Κι αυτό διότι κρατά πάντοτε μία απόσταση ασφαλείας από το δεύτερο κόμμα (τώρα είναι το ΠΑΣΟΚ), όμως κινείται στο επίπεδο των χαμηλότερων ποσοστών και εκλογικών της επιδόσεων και μακράν της λεγόμενης προβολής αυτοδυναμίας. Η εποχή που η πολιτική και κυβερνητική σταθερότητα ήταν το μείζον ζητούμενο και το πιό αποδοτικό πολιτικό και εκλογικό δίλημμα ίσως να έχει παρέλθει.

Μελετώντας τις μετρήσεις οι αναλυτές επισημαίνουν μερικά πολύ βασικά συμπεράσματα που ενισχύουν τα παραπάνω:

1. Περίπου το 25% των πολιτών παραμένει στη ζώνη της “αδιευκρίνιστης ψήφου”. Δηλώνει ή ότι δεν θα πάει στις κάλπες, ή εάν πάει δεν γνωρίζει ποιό κόμμα θα επιλέξει- επί της ουσίας, δεν θέλει να επιλέξει κανένα, και εφόσον το κάνει θα υποκινηθεί από το ένστικτο αυτοσυντήρησης. Ένας στους τέσσερις ψηφοφόρους, δηλαδή, έχει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, γυρίσει την πλάτη του στα κόμματα.
2. Μέσα στον διεθνώς περιρρέοντα “αντισυστημισμό” (με προεξάρχοντα τον δεξιό ριζοσπαστισμό), που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη και αποκτά νέο “λούστρο” από τον επελαύνοντα τραμπισμό, ο χώρος στα δεξιά της Ν.Δ αυξάνει σταθερά τα ποσοστά τους και ξεπερνάει πιά στις μετρήσεις το 20%. Θεωρητικώς -κι ευτυχώς, υπό μία έννοια, δεν συμβαίνει- εάν είχε έναν χαρισματικό αρχηγό θα μπορούσε να διεκδικήσει ακόμα και την διακυβέρνηση. Ελληνική Λύση και Φωνή Λογικής, είναι τα δύο κόμματα που κυριαρχούν, το δεύτερο, δε, της Αφροδίτης Λατινοπούλου διεμβολίζει με μεγαλύτερη άνεση το εκλογικό ακροατήριο της Ν.Δ. Εάν αναλογιστεί κανείς ότι πριν ένα χρόνο ελάχιστοι γνώριζαν την ύπαρξη του συγκεκριμένου κόμματος, ίσως μπορεί να κατανοήσει πόσο ραγδαία αλλάζουν τα πράγματα και πόσο ισχυρό είναι το ρεύμα αμφισβήτησης.
3. Το ΠΑΣΟΚ, για αρκετούς λόγους, δεν μπορεί να ξεφύγει από τον “εαυτό” του. Στην ευνοϊκότερη, ίσως, συγκυρία γι αυτό, εδώ και χρόνια, παραμένει κολλημένο σε ποσοστά μεσαίας πολιτικής δύναμης, μη ικανής (εάν δεν συμβεί κάτι ανατρεπτικό) να διεκδικήσει ξανά την εξουσία. Μεγάλη μερίδα του εκλογικού σώματος το θεωρεί βασικό μέρος του συστήματος που προκάλεσε τις αλεπάλληλες κρίσεις και τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα, η δε προσπάθεια αναδιάταξής του φαίνεται πως πέφτει στο κενό, ή, στην καλύτερη περίπτωση, εξαντλεί τα όριά της.
4. Ο ΣΥΡΙΖΑ, το κόμμα που πριν δέκα χρόνια εμφύσησε ελπίδα με το πείραμα της “Πρώτη Φορά Αριστερά” είναι πιά μια σκιά του κυβερνητικού εαυτού του. Χωρίς τον ιστορικό του ηγέτη και χωρίς ευκρινές πολιτικό στίγμα και εναλλακτική πρόταση, κατορθώνει, μεν, να επιβιώσει πολιτικά, δεν έχει, όμως, καύσιμα για μεγάλες αποστάσεις. Έχει ενδιαφέρον η παρατήρηση που έκανε πρόσφατα η υποψήφια για την Προεδρία της Δημοκρατίας Λούκα Κατσέλη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ του 2015 “γέννησε” (δια των διασπάσεών του) οκτώ μικρότερα κόμματα! Σήμερα, όπως αποτυπώνεται στις δημοσκοπήσεις, η παλαιότερη” “χώρα ΣΥΡΙΖΑ” είναι διαμελισμένη σε μικρά καντόνια, το άθροισμα των οποίων, ανάλογα με την μέτρηση, κυμαίνεται από 18% έως και 24%. Θεωρητικώς, πάλι, η ενοποίηση αυτού του χώρου θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα νέο πολιτικό υποκείμενο με φιλοδοξία διακυβέρνησης. Πολύ δύσκολο, ωστόσο, καθώς τα κόμματα του χώρου δεν μπορούν να συμφωνήσουν ούτε στα αυτονόητα και διέπονται από ναρκισσισμούς και συμπεριφορές κομματικής φεουδαρχίας.

Τούτων δοθέντων, στον πολιτικό χάρτη εμφανίζονται οι εξής “περιοχές”:

• Οι “αναχωρητές”, εκείνοι, δηλαδή, που παραμένουν στην ζώνη της αδιευκρίνιστης ψήφου -η οποία ενισχύει την αποχή-, σε ποσοστό περίπου 25% (1/4).
• Η μικρότερη αλλά συμπαγής Ν.Δ με ποσοστό μεταξύ 25-30%. Το μόνο κόμμα, δηλαδή, που διατηρεί βάση και προσδοκία διακυβέρνησης.
• Η υπερδεξιά “περιοχή” με ποσοστό που αθροιστικά κυμαίνονται από 18% έως και 22%. Ωστόσο, κατακερματισμένη σε δύο βασικά μεγαλύτερα κόμματα (Βελόπουλος, Λατινοπούλου) και ένα ή δύο μικρότερα.
• Η σπαρασσόμενη “χώρα” της (κεντρο) αριστεράς με ποσοστό που μετά την αναγωγή φτάνει έως και το 24%. Ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει η ισχυρότερη και ίσως μετριοπαθέστερη -κατ΄ άλλους πιό “συστημική”- δύναμη, όμως η έκπληξη μπορεί να προέλθει από την Πλεύση Ελευθερίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου που δημοσκοπικά τον πλησιάζει και τον απειλεί.

Φυσικά, υπάρχει και η ξεχωριστή και επίσης δυναμικά ανερχόμενη “περιοχή” του ΚΚΕ που μπορεί πλέον να συγκεντρώνει ψηφοφόρους δυσαρέσκειας και αγανάκτησης, χωρίς ιδεολογική συγγένεια με τις βασικές αρχές του συγκεκριμένου ιστορικού κόμματος.

Όλα αυτά είναι χαρακτηριστικά ενός πολιτικού χάρτη που ενδεχομένως οδηγήσει τα πράγματα σε σοβαρά κυβερνητικά αδιέξοδα και σε μία μακρά περίοδο αστάθειας, όπως έχει συμβεί και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Με διάτρητα, πλέον, τα κομματικά σύνορα, όπως προκύπτει από τις δημοσκοπήσεις, οι συνεννοήσεις για κυβερνήσεις συνεργασίας γίνονται δυσχερέστερες, κι αυτό ίσως αποδειχτεί ένα πολύ κρίσιμο στοιχείο στην πορεία προς τις επόμενες εκλογές.

Η διασπορά των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ σε τρεις πρόσφατες δημοσκοπήσεις

Metron Analysis (23/1):

Στην πρόθεση ψήφου το κυβερνών κόμμα καταγράφει 22,9, ο ΣΥΡΙΖΑ 6,4 και το ΠΑΣΟΚ 13,7%. Ακολουθούν ΚΚΕ με 6,7, Σπαρτιάτες με 0,3, Ελληνική Λύση με με 7,7, Νίκη με 2,4, Πλεύση Ελευθερίας με 3,5, ΜέΡΑ25 με 2,6, Νέα Αριστερά με 1,4, Φωνή Λογικής με 5,6, Κίνημα Δημοκρατίας με 2,4, ενώ η αδιευκρίνιστη ψήφος αγγίζει το 8,6%.

Στην εκτίμηση ψήφου η ΝΔ λαμβάνει 29,1, ο ΣΥΡΙΖΑ 8,1 και το ΠΑΣΟΚ 17,4%. Ακολουθούν ΚΚΕ με 8,5, Σπαρτιάτες με 0,4, Ελληνική Λύση με 9,8, Νίκη με 3, Πλεύση Ελευθερίας με 4,5, ΜέΡα25 με 3,3, Νέα Αριστερά με 1,8, Φωνή Λογικής με 7,1, Κίνημα Δημοκρατίας με 3,1%.

MRB (30/1):

Στην αναγωγή, η ΝΔ είναι στο 27,9%, το ΠΑΣΟΚ 16,4%, η Ελληνική Λύση 9,5%, το ΚΚΕ 9,4%, ο ΣΥΡΙΖΑ 8,4%, η Φωνή Λογικής 8%, η Πλεύση Ελευθερίας 7,4%, το Κίνημα Δημοκρατίας 4%, η Νίκη 3,1%, το ΜέΡΑ25 3,1%, η Νέα Αριστερά 1,3%.

GPO (1/2):

ΝΔ 25,1% (26,7% και 26%)
ΣΥΡΙΖΑ 6% (6,4% και 5,9%)
ΠΑΣΟΚ 16,4% (16,6% και 17%)
Ελληνική Λύση 9,6% (7,9% και 7,9%)
ΚΚΕ 8,2% (8,1% και 8,2%)
Νίκη 2,1% (2,4% και 2,8)
Πλεύση Ελευθερίας 5,4% (3,8% και 3,1%)
Φωνή Λογικής 5,5 (4,9% και 5%)
ΜέΡΑ25 1,4% (1,5 % και 1,2%)
Νέα Αριστερά 1,9% (2,1% και 2,4%)
Κίνημα Δημοκρατίας 2,1% (3,1% και 3,8)
Άλλο κόμμα 2,9% (2,8% και 2,6%)