Politico: Η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ με τις παράτυπες επιδοτήσεις στο στόχαστρο της ευρωπαϊκής εισαγγελίας

Mε τίτλο «το χοντρό ελληνικό σχέδιο εξαπάτησης της ΕΕ με τις αγροτικές επιδοτήσεις» το Politico αφιερώνει το πρωτοσέλιδο της έντυπης έκδοσής του στους Έλληνες αγρότες για τους οποίους γράφει ότι «έχουν συγκεντρώσει εκατομμύρια ευρώ για γη που δεν έχουν ή δεν εργάζονται για αυτή». Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) διώκει δεκάδες υποθέσεις, στις οποίες Έλληνες πολίτες έλαβαν αγροτικά κονδύλια από το 2017 για βοσκοτόπους που δεν κατείχαν ή δεν είχαν μισθώσει ή για αγροτικές εργασίες που δεν πραγματοποίησαν ποτέ, στερώντας από αγρότες τα χρήματα που δικαιούνταν.

Υπό διερεύνηση είναι ο τρόπος με τον οποίο στήθηκε το σχέδιο, καθώς και η πιθανή εμπλοκή κρατικών αρχών, ιδίως ατόμων στον οργανισμό που είναι υπεύθυνος για την επίβλεψη της διανομής των χρημάτων, μια κρατική υπηρεσία που ονομάζεται ΟΠΕΚΕΠΕ (Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων).

Ενώ οι επιτήδειοι έχουν ήδη προσαχθεί στα δικαστήρια, δεν έχουν απαγγελθεί κατηγορίες κατά προσώπων στον Οργανισμό. Αντίθετα, κάθε φορά που οι αρχές του Οργανισμού προσπαθούσαν να αναλάβουν δράση για την εξάρθρωση του σχεδίου, απομακρύνονταν από τον εκάστοτε υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης.

• Σύμφωνα με το Politico τα υπεξαιρεθέντα κεφάλαια ενδεχομένως να φτάνουν τα 45 εκατ. ευρώ ετησίως, σε μια από τις μεγαλύτερες απάτες των τελευταίων ετών.

Όπως σημειώνεται στο δημοσίευμα, από τις πρώτες που αντιλήφθηκαν τις παρατυπίες ήταν η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Εσωτερικού Ελέγχου του ΟΠΕΚΕΠΕ, Παρασκευή Τυχεροπούλου. Οι ανώτεροί της απάντησαν βάζοντας την στην άκρη – αποκλείοντάς την από τις βάσεις δεδομένων και κλείνοντάς την έξω από το γραφείο της.

Έκτοτε έχει προσκληθεί από την EPPO να συνδράμει τις έρευνές και να παρέχει συμβουλές σε τεχνικά και νομικά ζητήματα. “Η μεθοδολογία της Τυχεροπούλου οδήγησε στην αποκάλυψη ενός εκτεταμένου κυκλώματος το οποίο, μέσω ψευδών δηλώσεων ιδιοκτησίας, λάμβανε παράνομα κοινοτική βοήθεια μέσω του εθνικού αποθέματος“, δήλωσε στο Politico ο δικηγόρος της, Αντώνης Βαγιανός.

• “Έγινε μια συντονισμένη προσπάθεια να απαξιωθεί… με έναρξη πειθαρχικών διαδικασιών εναντίον της και την παράνομη και εκδικητική απομάκρυνσή της από τη θέση της προϊσταμένης του Τμήματος Εσωτερικού Ελέγχου ‘για λόγους ανικανότητας‘”, πρόσθεσε.

Το Politico σημειώνει μάλιστα ότι ο ΟΠΕΚΕΠΕ έχει αλλάξει έξι προέδρους τα τελευταία πέντε χρόνια, επισημαίνοντας ότι “όσοι προσπάθησαν να καθαρίσουν το χάος απομακρύνθηκαν γρήγορα”.

Ευρωπαίοι εισαγγελείς, με αρμοδιότητα να παρακολουθούν την κατάχρηση κονδυλίων της ΕΕ, έχουν ξεκινήσει έρευνες από το 2021 και εξετάζουν περίπου 70 υποθέσεις, αναφέρει το Politico επικαλούμενο αρκετούς αξιωματούχους.

Μια υπόθεση έχει ήδη εκδικαστεί στο ελληνικό δικαστήριο, με τους κατηγορούμενους να καταδικάζονται σε ποινές φυλάκισης, ενώ άλλες δύο υποθέσεις θα δικαστούν στις 19 Φεβρουαρίου.

#Tomorrowspapertoday Greek “farmers” have raked in millions of euros for land they don't own or work. pic.twitter.com/64OZUJivq4

— POLITICOEurope (@POLITICOEurope) February 6, 2025

Το μεγάλο κόλπο

Σύμφωνα με το Politico, το σχέδιο ξεκίνησε μετά από αλλαγές στη νομοθεσία της Ε.Ε. το 2017 που αύξησαν τη γη για βοσκή στην περιοχή της Μεσογείου. Η επιλέξιμη περιοχή στην Ελλάδα σχεδόν διπλασιάστηκε — και με αυτό και η ευκαιρία για διάπραξη απάτης.

Στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ και του τεχνικές εταιρείες που συνεργάζονται με τον Οργανισμό ήταν οι πρώτοι που απέκτησαν πρόσβαση στα νέα αρχεία.

Αμέσως μετά, άρχισαν να έρχονται αιτήσεις από άτομα που ισχυρίζονταν ότι είναι ιδιοκτήτες ή ενοικιαστές βοσκοτόπων, αλλά οι οποίοι ζούσαν σε εντελώς διαφορετικά μέρη της χώρας από τις περιοχές για τις οποίες είχαν καταθέσει αιτήσεις, αναφέρει το Politico επικαλούμενο σε αρκετούς αξιωματούχους του Οργανισμού και σχετικά έγγραφα. Μάλιστα οι αιτήσεις δεν είχαν τα σχετικά δικαιολογητικά, όπως συμβόλαια για αγορά και πώληση γης.

• Σύμφωνα με οδηγία του ΟΠΕΚΕΠΕ, οι ελεγκτές του δεν ήταν υποχρεωμένοι να ελέγχουν συμβάσεις ή τίτλους ιδιοκτησίας ή να συγκρίνουν δηλώσεις με προηγούμενα έτη.

Κάποιες εκτάσεις δηλώθηκαν ως ιδιοκτησία ενός δικαιούχου τον έναν χρόνο και στη συνέχεια ενός άλλου τον επόμενο. Το ίδιο κομμάτι γης δεν διεκδικήθηκε ποτέ δύο φορές, υποδεικνύοντας ότι κάποιος με συνολική πρόσβαση στα αρχεία ενορχήστρωνε το σχέδιο, αναφέρουν αξιωματούχοι με τους οποίους μίλησε το Politico.

“Αυτό το σχέδιο δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς κάποιον στον Οργανισνμό που θα λέει ποια κομμάτια γης είναι διαθέσιμα σε ολόκληρη τη χώρα και να ενορχηστρώσει πως δεν γίνονται ΄διπλές κρατησεις’ στους φερόμενους ιδιοκτήτες” δήλωσε πρώην στέλεχος του ΟΠΕΚΕΠΕ.

Σημερινοί και πρώην αξιωματούχοι περιγράφουν ένα σχέδιο που λειτουργούσε σε τρία επίπεδα:

• Ο ΟΠΕΚΕΠΕ έδινε πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τους διαθέσιμους βοσκότοπους σε τεχνικούς συμβούλους του. Αξιωματούχοι έκαναν τα στραβά μάτια σε περίεργες αιτήσεις ή εξέδιδαν εγκυκλίους που βοηθούσαν τους δράστες να αποφύγουν την έρευνα, ενώ στελέχη του Οργανισμού που προσπαθούσαν να αποκαλύψουν το σχέδιο αναγκάστηκαν να φύγουν.

“Αυτό δεν θα ήταν δυνατό χωρίς τον συντονισμό κάποιου που έχει πρόσβαση στον χάρτη με τις διαθέσιμες εκτάσεις και τα όσα έχουν ήδη δηλωθεί“, δήλωσε αξιωματούχος του υπουργείου.

Οι περισσότερες από τις ψεύτικες καταθέσεις έγιναν από την Κρήτη, η οποία έλαβε τα δύο τρίτα των συνολικών αγροτικών επιδοτήσεων της Ελλάδας από την Ε.Ε. το 2020, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΠΕΚΕΠΕ. Σε συμβόλαια και νομικά έγγραφα που είδε το Politico, άτομα από την Κρίτη ισχυρίζονται ότι κατέχουν γη σε άλλες περιοχές – από τη Βόρεια Ελλάδα μέχρι την Πελοπόννησο και σε νησιά.

• “Υπάρχουν τόσοι πολλοί αγρότες από την Κρήτη που δηλώνουν γη σε όλη την Ελλάδα, καμία από τις αιτήσεις είναι στην ίδια περιοχή και κανείς δεν δηλώνει το ίδιο κομμάτι”, προσθέτει ο αξιωματούχος του υπουργείου Γεωργίας.

Υπάρχουν και φορές που οι αιτούντες έλαβαν κεφάλαια για γη εκτός της Ελλάδας σε 34 περιπτώσεις, με τη μία να είναι στη Βόρεια Μακεδονία που δεν είναι καν εντός της Ε.Ε. σύμφωνα με την ελληνική ερευνητική ιστοσελίδα “Inside Story”.

“Τους εντοπίσαμε το 2021 και τους ζητήσαμε να επιστρέψουν τα χρήματα“, είπε ένας πρώην στέλεχος του ΟΠΕΚΕΠΕ, που δεν κατονομάζεται. “Αλλά το πρόβλημα στην περιοχή ήταν πολύ ευρύτερο”.

Το 2019 δύο ιδιώτες από το Ρέθυμνο της Κρήτης υπέβαλαν αίτηση για επιδότηση μισθωμένης γης στο νησί της Τζιά. Η αίτησή τους περιελάμβανε ενοικιαζόμενα συμβόλαια τα οποία εντόπιζαν άλλους δύο κατοίκους του Ρεθύμνου ως ιδιοκτήτες. Έλαβαν περίπου 73.000 ευρώ από κονδύλια της ΕΕ. Την επόμενη χρονιά δύο άλλοι Ρεθυμνιώτες παραγωγοί μίσθωσαν την ίδια έκταση στην Τζιά και, σε συμβόλαια που υποβλήθηκαν στον ΟΠΕΚΕΠΕ, η γη φαινόταν να έχει νέους ιδιοκτήτες.

“Οι υποτιθέμενοι διαδοχικοί ιδιοκτήτες των ίδιων τεμαχίων στην Τζιά άλλαζαν τη γη σαν πουκάμισα”, αναφέρει έκθεση που κατέθεσε στους εισαγγελείς Ρεθύμνου ο τότε πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ Γρηγόριος Βάρρας. “Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις συνενοχής”.

Ένα ελληνικό δικαστήριο καταδίκασε τους απατεώνες του Ρεθύμνου τον Οκτώβριο σε ποινές φυλάκισης από 12 έως 24 μήνες — οι πρώτες μεγάλες καταδίκες. Η υπόθεση υποστηρίχθηκε από στοιχεία που υποβλήθηκαν από την EPPO και στην ακρόαση συμμετείχε Ευρωπαίος εισαγγελέας.

Σε μια άλλη υπόθεση που θα εκδικαστεί στις 19 Φεβρουαρίου, ένας άνδρας από την Κρήτη ισχυρίστηκε πως ήταν ιδιοκτήτης γης στον Γράμμο. Το άτομο αυτό, ο οποίος ήταν υπεργολάβος στο υπουργείο, κατηγορείται μαζί με μέλη της οικογένειας του ότι έλαβε χιλιάδες ευρώ αφού ισχυρίστηκε ότι νοίκιαζε 450 στρέμματα σε ορεινό έδαφος κοντά στα αλβανικά σύνορα.

Το άτομο αυτό επέστρεψε την αχρεωστήτως καταβληθείσα επιδότηση ελπίζοντας να γλιτώσει τις κατηγορίες. Ωστόσο αυτός μαζί με άλλα πέντε μέλη της οικογένειας του αντιμετωπίζονυ κατηγορίες.

Το Politico σημειώνει επίσης ότι στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ που προσπάθησαν να φέρουν στο φως το σχέδιο αυτό απομακρύνθηκαν από διαδοχικούς υπουργούς, με πρώτο τον επικεφαλής του Οργανισμού. Γρηγόριο Βάρρα επί του οποίου έγιναν οι πρώτες αποκαλύψεις το 2020. Ο κ. Βάρρας αποφάσισε το 2020 να μπλοκάρει 3.500 ΑΦΜ προκειμένου να κάνει διεξοδικούς ελέγχους. Τρεις υποθέσεις στάλθηκαν στις ελληνικές εισαγγελικές αρχές, ενώ και η Η EPPO συμμετείχει αργότερα στην έρευνα.

Το Νοέμβριο του 2020, προσθέτει το Politico, ο τότε υπουργός Γεωργίας Μάκης Βορίδης ζήτησε την παραίτηση του κ. Βάρρα και η έρευνα πάγωσε.

Τρεις αξιωματούχοι του ΟΠΕΚΕΠΕ δήλωσαν ότι ο κ. Βάρρας αναγκάστηκε να αποχωρήσει λόγω της έρευνας, όπως είχαν αναφέρει εκείνη την περίοδο ελληνικά ΜΜΕ. Ο κ. Βορίδης το αρνείται: “ποτέ δεν είπα στον κ. Βάρρα οτιδήποτε για την έρευνα και δεν θα μπορούσα να το κάνω καθώς δεν είχα την εξουσία να το κάνω” δήλωσε στο Politico. “Αυτό είναι στην αποκλειστική αρμοδιότητα του προέδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ”.