Εθνοκάθαρση: Η διαφορά της “Συμφωνίας του αιώνα” και του νέου σχεδίου Τραμπ για Γάζα-Ριβιέρα

Πέρασαν 5 χρόνια μεταξύ της παρουσίασης από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ της γνωστής στα μέσα ενημέρωσης ως «Συμφωνίας του Αιώνα» στο τέλος της πρώτης θητείας του το 2020 για την πολιτική και οικονομική ομαλοποίηση μεταξύ Ισραηλινών και Αράβων με αντάλλαγμα ένα συμβολικό αποστρατιωτικοποιημένο παλαιστινιακό κράτος που δεν έχει καμία σχέση με την Ιερουσαλήμ, και ενός νέου σχεδίου στην αρχή της δεύτερης θητείας του, το οποίο επεκτείνει τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας, εκτοπίζοντας τον πληθυσμό της και ανοικοδομώντας την με αντάλλαγμα την ομαλοποίηση και την επέκταση της κατοχής της Δυτικής Όχθης. Συμπτωματικά και τα δύο σχέδια παρουσιάστηκαν ενώπιον του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, εν μέσω διεθνούς και αραβικής απόρριψης.

Σύμφωνα με Άραβες αναλυτές δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο σχεδίων, καθώς συμφωνούν στην απόλυτη υποστήριξη του Ισραήλ χωρίς να αποδέχονται δίκαιες λύσεις. Η μόνη διαφορά ανάμεσα στα δυο σχέδια είναι ότι το νέο σχέδιο είναι «εθνοκάθαρση και αμερικανική κατοχή της Λωρίδας της Γάζας».

• Μετά από περίπου τρία χρόνια διαρροών στα μέσα ενημέρωσης για ένα αποστρατιωτικοποιημένο παλαιστινιακό κράτος χωρίς δικαιοδοσία στην Ιερουσαλήμ, ο Τραμπ βγήκε στις 28 Ιανουαρίου 2020, σε συνέντευξη Τύπου με τον Νετανιάχου στην Ουάσινγκτον, να παρουσιάσει το ειρηνευτικό του σχέδιο χωρίς παλαιστινιακή παρουσία, λέγοντας ότι θα περιλαμβάνει ένα παλαιστινιακό κράτος, αλλά η Ιερουσαλήμ θα παραμείνει η ενιαία πρωτεύουσα του Ισραήλ, επισημαίνοντας ότι πολλές χώρες θα συμμετάσχουν στην παροχή 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων για νέα έργα στο κράτος αυτό.

Τότε, ο Νετανιάχου αποκάλυψε ότι το σχέδιο του Τραμπ περιλαμβάνει τον αφοπλισμό των ένοπλων παλαιστινιακών ομάδων και την εφαρμογή των νόμων του Ισραήλ στην κοιλάδα του Ιορδάνη, στους οικισμούς της Δυτικής Όχθης και σε άλλες περιοχές.

Ο πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς δήλωσε τότε ότι «η Ιερουσαλήμ δεν πωλείται και η συνωμοτική συμφωνία δεν θα περάσει», ενώ ο γενικός γραμματέας του Αραβικού Συνδέσμου Αχμέντ Αμπούλ Γκέιτ ανακοίνωσε σε συνέντευξη Τύπου την 1η Φεβρουαρίου 2020, «την ομόφωνη απόρριψη του αμερικανικού σχεδίου».

• Πέντε χρόνια αργότερα, σε συνέντευξη Τύπου με τον Νετανιάχου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ αποκάλυψε ότι η χώρα του θα αναλάβει τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας, με την αμερικανική κυβέρνηση να επιβλέπει τη διαδικασία ανοικοδόμησης, ενώ θα εξετάσει την κυριαρχία του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη, «μέσα στις επόμενες τέσσερις εβδομάδες».

Ο Τραμπ προέβλεψε ότι η λωρίδα, στην οποία ζουν περισσότεροι από δύο εκατομμύρια Παλαιστίνιοι, θα μετατραπεί σε «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής», εκφράζοντας την ελπίδα του ότι οι Παλαιστίνιοι θα μπορούσαν να μετεγκατασταθούν από τη Γάζα, λίγες ημέρες αφότου πρότεινε στις 25 Ιανουαρίου στην Αίγυπτο και την Ιορδανία να φιλοξενήσουν τους κατοίκους της Γάζας.

Τη Δευτέρα, ο Τραμπ αρνήθηκε να απαντήσει σε ερώτηση δημοσιογράφου σχετικά με το αν υποστηρίζει την πιθανή προσάρτηση τμημάτων της Δυτικής Όχθης από το Ισραήλ, αλλά δήλωσε ότι το Ισραήλ είναι «ένα πολύ μικρό κομμάτι γης», ενώ Ρεπουμπλικάνοι νομοθέτες στη Βουλή των Αντιπροσώπων κατέθεσαν νομοσχέδια για την απαγόρευση της χρήσης του όρου Δυτική Όχθη σε κυβερνητικά έγγραφα των ΗΠΑ.

• Ένα υψηλόβαθμο στέλεχος της Φατάχ δήλωσε ότι δεν βλέπει ριζικές διαφορές μεταξύ των δύο σχεδίων, τονίζοντας ότι «ο παλαιστινιακός λαός δεν είναι ενοικιαστής του Τραμπ για να απαιτήσει την εκκένωσή του και η γη της Παλαιστίνης δεν είναι απλώς ένα ακίνητο προς πώληση ή αγορά, αλλά ταυτότητα, πατρίδα».

Σύμφωνα με τους ειδικούς που επικαλούνται τα αραβικά μέσα ενημέρωσης η συμφωνία του αιώνα πρότεινε ένα μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος υπό την προϋπόθεση μεγάλων περιορισμών στην κυριαρχία και απαιτώντας μεγάλες παραχωρήσεις από τους Παλαιστίνιους, ενώ το νέο σχέδιο επικεντρώνεται μόνο στη Λωρίδα της Γάζας, μια περιοχή που αντιμετωπίζει τις δικές της προκλήσεις, όπως ο έλεγχος της Χαμάς, τα ανθρωπιστικά ζητήματα και τις ανησυχίες για την ασφάλεια.

Η στοχευμένη παρέμβαση στο νέο σχέδιο αποσκοπεί στην άμεση αναδιάρθρωση της διακυβέρνησης ή της ασφάλειας στη Γάζα, αντί για τη συμφωνία που περιελάμβανε τη διαπραγμάτευση μιας ευρύτερης ειρηνευτικής συμφωνίας που θα καλύπτει όλα τα παλαιστινιακά εδάφη.

• Όπως τονίζουν η «Συμφωνία του αιώνα» βασίστηκε σε έναν συνδυασμό οικονομικών κινήτρων, εγγυήσεων ασφαλείας για το Ισραήλ και πολυμερών διαπραγματεύσεων με διεθνείς παράγοντες, ενώ το Σχέδιο για τη Γάζα περιλαμβάνει μια πιο επιθετική προσέγγιση με τακτικές υψηλής πίεσης και τολμηρές απαιτήσεις.

Στο πλαίσιο αυτό προβλέπουν άμεση πίεση από τον Τραμπ που θα επικεντρωθεί στην ταχεία αλλαγή του status quo στη Γάζα, παραμερίζοντας ενδεχομένως τις ευρύτερες ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις προς όφελος άμεσων αποτελεσμάτων σε θέματα ασφάλειας ή πολιτικής.

Επίσης η συμφωνία του αιώνα σχεδιάστηκε σε ένα παγκόσμιο διπλωματικό πλαίσιο, ενώ το σχέδιο για τη Γάζα εστιάζει λιγότερο στην παγκόσμια συναίνεση και περισσότερο στην άμεση δράση. Έτσι ενώ η συμφωνία του αιώνα ήταν μια ευρεία διαπραγματευτική διευθέτηση ολόκληρης της σύγκρουσης, το νέο σχέδιο για τη Γάζα είναι πιθανό να είναι μια πιο εστιασμένη παρέμβαση που θα στοχεύει ειδικά στις προκλήσεις στη Γάζα.

• Βέβαια κάποιοι σημειώνουν ότι ενώ η «συμφωνία του αιώνα» ήταν η εκκαθάριση της παλαιστινιακής υπόθεσης και η προσάρτηση τμημάτων της Δυτικής Όχθης, τώρα το νέο σχέδιο είναι ένα «έγκλημα πολέμου και εθνοκάθαρση της Γάζας και της Δυτικής Όχθης μετά την προσάρτησή της».

Την Τετάρτη, ο αμερικανικός ιστότοπος Axios επικαλέστηκε πηγή προσκείμενη στον Τραμπ, η οποία ανέφερε ότι «η πρωτοβουλία για τη Γάζα ήταν δική του ιδέα και τη μελέτησε πριν από δύο μήνες, ενώ το νέο σχέδιο αντιμετώπισε την απόρριψη των Παλαιστινίων και τις θέσεις των Αράβων, της Σαουδικής Αραβίας, της Αιγύπτου, της Ιορδανίας, του Ομάν και της Δύσης που συνεχίζουν να απορρίπτουν τον εκτοπισμό και επιμένουν στην ίδρυση παλαιστινιακού κράτους.

• Υπό το πρίσμα αυτής της απόρριψης, είναι σαφές ότι η πρόβλεψη της επιτυχίας οποιουδήποτε σχεδίου στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση αποτελεί μεγάλη πρόκληση και εξαρτάται από τις λεπτομέρειες της εφαρμογής, την αποδοχή των ενδιαφερομένων μερών και τις μεταβαλλόμενες περιφερειακές δυναμικές.

Η συμφωνία του αιώνα δεν είχε ευρεία παλαιστινιακή υποστήριξη, εν μέρει επειδή επέβαλε σημαντικές παραχωρήσεις και δεν αντιμετώπισε επαρκώς τις παλαιστινιακές εθνικές φιλοδοξίες. Κάτι που συμβαίνει και με το νέο σχέδιο για τη Γάζα. Εάν αυτοί οι βασικοί παράγοντες παραμείνουν, το σχέδιο θα μπορούσε να αντιμετωπίσει σημαντικά εμπόδια για την υλοποίηση του, σημειώνουν οι αναλυτές.