Palais d’Egmont/Σύνοδος Κορυφής: Τι θα συζητηθεί για την Άμυνα- Η θέση της Αθήνας

Οι ηγέτες της ΕΕ θα συναντηθούν σε άτυπη σύνοδο στο Palais d’Egmont των Βρυξελλών τη Δευτέρα 3 Φεβρουαρίου με κύριο θέμα της ημερήσιας διάταξης να είναι η ευρωπαϊκή άμυνα. Στόχος της συνόδου είναι οι ηγέτες της ΕΕ να προβούν σε εκτενή ανταλλαγή απόψεων σχετικά με την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας. Θα προσεγγίσουν το θέμα από διάφορες οπτικές γωνίες, όπως η προώθηση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, η ενίσχυση της εθνικής άμυνας των κρατών μελών, η εμβάθυνση της συνεργασίας στο ΝΑΤΟ και η αύξηση της χρηματοδότησης της άμυνας. Στην ημερήσια διάταξη θα είναι επίσης η συνέχιση της υποστήριξης προς την Ουκρανία.

Οι ηγέτες θα έχουν επίσης συνάντηση κατά τη διάρκεια γεύματος με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε, ενώ ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Κέιρ Στάρμερ θα συμμετάσχει στο δείπνο των ηγετών.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές που μίλησαν στο LIBRE, οι ηγέτες στην άτυπη σύνοδο θέλουν να δουν πρώτα τι χρειάζονται, δεύτερο πως θα χρηματοδοτηθεί και τρίτον τι συνεργασίες θα γίνουν.

• Η συζήτηση αυτή θα συμβάλει στην προετοιμασία των επόμενων βημάτων για να καταστεί η Ευρώπη ένας πιο ανθεκτικός και πιο αξιόπιστος παράγοντας ασφάλειας και άμυνας, και να γίνει έτσι ένας ισχυρότερος διατλαντικός εταίρος, επίσης στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.

Αυτό θα βοηθήσει στην καθοδήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ύπατης Εκπροσώπου, καθώς θα προετοιμάσουν προτάσεις για το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας που αναμένονται τον Μάρτιο. Στο πλαίσιο αυτό, οι ηγέτες θα συζητήσουν επίσης τη σχέση μεταξύ των αυξημένων αμυντικών επενδύσεων και της ενίσχυσης της συνολικής οικονομικής ανταγωνιστικότητας και συνοχής της ΕΕ.

Εν τω μεταξύ, κατά τη διάρκεια του γεύματος, οι ηγέτες θα συναντηθούν με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε για να συζητήσουν την ευρύτερη συνεργασία ΕΕ-ΝΑΤΟ και τα πιο επείγοντα ζητήματα που σχετίζονται με την άμυνα, συμπεριλαμβανομένης της συνεχιζόμενης στήριξης της Ουκρανίας, υπό τη σκιά των απαιτήσεων του νέου Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.

• Επίσης ο ρόλος του Ηνωμένου Βασιλείου στην ευρωπαϊκή ασφάλεια θα αποτελέσει κεντρικό σημείο συζήτησης κατά τη διάρκεια του δείπνου με τον Βρετανό πρωθυπουργό Κέιρ Στάρμερ, παρέχοντας την ευκαιρία να συζητηθεί το μέλλον των αμυντικών σχέσεων ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου ενόψει της συνόδου κορυφής των δυο μερών αργότερα το 2025.

Η εν λόγω άτυπη σύνοδος αποτελεί μέρος της ευρύτερης στρατηγικής ατζέντας της ΕΕ, η οποία επικεντρώνεται στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας ως απάντηση στις εξελισσόμενες γεωπολιτικές απειλές. Η σύνοδος θα θέσει επίσης τις βάσεις για τις μελλοντικές σημαντικές αποφάσεις που θα ληφθούν στον τομέα της άμυνας τους επόμενους μήνες.

• Οι συζητήσεις των ηγετών θα τροφοδοτήσουν την επικείμενη «Λευκή Βίβλο για το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας» που θα εκπονηθεί από κοινού από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ύπατη Εκπρόσωπο Κάγια Κάλλας.

Τα τελευταία χρόνια, οι αμυντικές δαπάνες της ΕΕ έχουν αυξηθεί σημαντικά, με τα κράτη μέλη να εκτιμάται ότι θα δαπανήσουν 326 δισεκατομμύρια ευρώ το 2024, δηλαδή 30% αύξηση από το 2021, ενώ οι αμυντικές επενδύσεις αυξήθηκαν στα 72 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023.

Σύμφωνα με το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, η ΕΕ έχει διαθέσει πάνω από 16 δισ. ευρώ για δραστηριότητες που σχετίζονται με την ασφάλεια και την άμυνα, με βασικές πρωτοβουλίες, μεταξύ των οποίων 8 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας για Έρευνα και Αξιοποίηση και κοινά προγράμματα προμηθειών.

Τα κράτη μέλη της ΕΕ συνεργάζονται επίσης σε θέματα ασφάλειας και άμυνας μέσω της Ευρωπαϊκής Διευκόλυνσης για την Ειρήνη, η οποία έχει επί του παρόντος χρηματοδοτικό ανώτατο όριο 17 δισ. ευρώ.

Η θέση της Αθήνας

Ο πρωθυπουργός προσέρχεται στη συζήτηση των Ευρωπαίων ηγετών για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας με πρόταση δύο σημείων. Το ένα αφορά την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και το δεύτερο την χρηματοδότησή της πέρα από τους εθνικούς προϋπολογισμούς.

Ο κ. Μητσοτάκης εισηγείται τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού εργαλείου ύψους 100 δισ. ευρώ, το οποίο θα μπορεί να χρηματοδοτήσει τις απαιτήσεις της συλλογικής ευρωπαϊκής ασφάλειας πέρα από τους εθνικούς προϋπολογισμούς, στα πρότυπα της θετικής εμπειρίας του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF).

Ταυτόχρονα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης προτείνει αυξημένη ευελιξία στους δημοσιονομικούς κανόνες ώστε να δοθεί δημοσιονομικός χώρος στα κράτη-μέλη για τις επενδύσεις στην άμυνα. Η εξαίρεση δηλαδή των επενδύσεων στην άμυνα από τους δημοσιονομικούς στόχους, να γίνεται εκ των προτέρων και όχι εκ των υστέρων όπως ισχύει με το τρέχον δημοσιονομικό πλαίσιο, σύμφωνα με το οποίο οι δαπάνες για αμυντικές επενδύσεις μπορούν να εξαιρούνται όταν εκκινεί η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος έναντι μιας χώρας.

• Κάτι τέτοιο θα αύξανε τον δημοσιονομικό χώρο στα κράτη-μέλη που επιθυμούν να επενδύσουν στην άμυνα, χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τη δημοσιονομική τους αξιοπιστία.

Σημειώνεται ότι η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά στη συζήτηση για την αναγκαιότητα μιας ισχυρής ευρωπαϊκής άμυνας, καθώς ήδη οι αμυντικές δαπάνες της ξεπερνούν το 3% του ΑΕΠ, ενώ ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι από τους πρώτους ευρωπαίους ηγέτες που έχουν υποστηρίξει την στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης και την ανάγκη για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας εν μέσω πολλαπλών προκλήσεων.

Τον περασμένο Μάιο ο πρωθυπουργός – από κοινού με τον Πολωνό ομόλογό του Ντόναλντ Τουσκ – με επιστολή προς την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν , είχε προτείνει την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας με ένα εγχείρημα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, μια ευρωπαϊκή αντιαεροπορική ασπίδα που θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί με κοινοτικούς πόρους.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν επίσης ανάμεσα στους 19 ηγέτες της Ε.Ε που – με πρωτοβουλία της Φινλανδίας- υπέγραψαν την επιστολή προς την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για αύξηση της χρηματοδότησης για την ευρωπαϊκή άμυνα.