Τεχνοκράτης, κάτοχος διδακτορικού…

Η “αναιμική” συγγνώμη του πρωθυπουργικού συμβούλου Άλεξ Πατέλης –ή Alex Patelis, όπως προτιμούν να γράφουν το όνομά του οι φίλοι και συνεργάτες του– μάλλον προσέθεσε παρά αφαίρεσε ερωτηματικά σχετικά με την πρώτη δήλωσή του σχετικά με την αξία των διδακτορικών τίτλων.

του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ

” Έχω διδακτορικό από το πανεπιστήμιο του Princeton. Δούλεψα σαν σκυλί για να το αποκτήσω και θαυμάζω άλλους που –σαν εμένα κάποτε–, ξημεροβραδιάζονται στη βιβλιοθήκη για να προκόψουν. Ζητώ συγγνώμη για την διατύπωσή μου σε συνέντευξη που παραχώρησα. Ήταν ατυχής και λάθος, ακόμα και για κάποιον που δεν είναι πολιτικός.”, αναφέρει με ανάρτησή του στο Facebook και κατόπιν υποδείξεως, όπως λέγεται, του Μεγάρου Μαξίμου και μετά τον σάλο που προκλήθηκε.

Γνωστός οικονομικός συντάκτης, εκ των πλέον σκληρών υποστηρικτών των μνημονιακών πολιτικών και ένθερμος θιασώτης της επιλογής του πρωθυπουργού να εμπλουτίσει το περιβάλλον του με τεχνοκράτες, ανέλυε παλαιότερα το βιογραφικό του κ. Πατέλη αναφωνώντας “Πόσοι πρωθυπουργοί έχουν έναν Alex Patelis στο γραφείο τους;”.

Σύμφωνα, λοιπόν, με το βιογραφικό, ” Στη Wall Street, o Alex Patelis έγινε πασίγνωστος επειδή εγκαίρως είχε προβλέψει και εκτιμήσει τους κινδύνους από τα ομόλογα με εγγύηση τα περιβόητα στεγαστικά δάνεια που προκάλεσαν την κρίση του 2008.
Είχε συμβουλέψει τους πελάτες του να κινηθούν αναλόγως και ένας από τους ευνοημένους ήταν ένα από τα hedge funds του μεγαλοεπενδυτή John Paulson, ο οποίος με μερικές κινήσεις κέρδισε εκατομμύρια.
Αργότερα, ο στενότερος συνεργάτης του John Paulson, ο Paolo Pellegrini αποφάσισε να λειτουργήσει το δικό του hedge hund και ξεκίνησε τη στελέχωση του γραφείου του με τον Αλέξη Πατέλη”.

Και για να ενισχύσει την άποψή του για την ευτυχή συμπαιγνία των πλανητών που έφεραν τον κ. Πατέλη στο γραφείο του Κυριάκου Μητσοτάκη, συμπλήρωνε τα εξής:

“Ο Αλέξης Πατέλης έχει διανύσει μια θαυμαστή ακαδημαϊκή και επαγγελματική διαδρομή. Γεννήθηκε το 1971 στην Αθήνα, πήγε σχολείο στου Μωραΐτη. Πήρε Bachelor of Arts στα Οικονομικά και τα Μαθηματικά το 1991 από το Πανεπιστήμιο Sussex του Ηνωμένου Βασιλείου. Το 1993 πήρε Master of Arts στα Οικονομικά από το παγκοσμίου φήμης Πανεπιστήμιο του Princeton στις Ηνωμένες Πολιτείες, υπό την εποπτεία του -καθηγητή τότε και διοικητή της κεντρικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας FED αργότερα- περιβόητου Ben Bernanke.
Η διατριβή του είχε τίτλο «Επιστροφές περιουσιακών στοιχείων και νομισματική πολιτική» και το πρώτο κεφάλαιο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Finance. Το 1997 ανακηρύχθηκε Doctor of Philosophy στα Οικονομικά.

Αργότερα αποφάσισε να μετατρέψει τις γνώσεις του σε πράξεις. Από το 1997 μέχρι το 2000 ο Alex Patelis εργάστηκε στο μεγαλύτερο dealing room του πλανήτη, ως trader της Goldman Sachs, στη Νέα Υόρκη. Μεγάλωσε, ωρίμασε, πλούτισε και κατόπιν εργάστηκε ως οικονομολόγος για τον Bill Dudley, κορυφαίο οικονομολόγο των ΗΠΑ.
Tο 2001 για έναν περίπου χρόνο μετακόμισε στο Λονδίνο για να δουλέψει ως οικονομολόγος στη Citigroup Asset Management. Το 2002 εντάχθηκε στη Merrill Lynch στο Λονδίνο. Γρήγορα ανέλαβε το επενδυτικό fund Global FX & debt Strategy το 2006 της Merrill Lynch.”

Η πορεία του κ. Πατέλη από το Sussex στο Princeton, και μετά στα μεγαλύτερα dealing rooms του πλανήτη και στα άδυτα των hedge funds (όπως του Polson, μεγαλομετόχου, πλέον, της Τράπεζας Πειραιώς), είναι (με όρους αγοράς) αξιοθαύμαστη. Το γεγονός, δε, πως στα 26 του χρόνια, με ένα διδακτορικό από το Princeton στο ακαδημαϊκό παλμαρέ του, κατόρθωνε να βγάζει εκατομμύρια, θα έπρεπε να είναι ένας βασικός λόγος για να συστήνει στους νέους να εξοπλίζονται με διδακτορικούς τίτλους, ώστε καλύτερα προετοιμασμένοι να μπορούν στην νεαρή ηλικία των 26 να ζήσουν το όνειρο που έζησε ο ίδιος.

Αντ’ αυτού, ο πρωθυπουργικός σύμβουλος με την έπαρση που διαθέτουν οι πιο αυστηροί head hunters του πλανήτη δήλωσε ακριβώς το αντίθετο. Εν ολίγοις είπε πως ο ίδιος δεν θα προσλάμβανε τον …εαυτό του διότι η ενασχόληση με τον τίτλο του Princeton θα πρόδιδε απροθυμία να εργαστεί. Θα έχανε τη δουλειά, δηλαδή, ως τεμπέλης! Υπό μία έννοια μεγαλύτερη απώλεια αυτοεκτίμησης δύσκολα συναντά κανείς.

Επειδή, όμως, δεν είναι αρκετά πιθανό ο επιτυχημένος πρωθυπουργικός σύμβουλος να ψέγει, τόσα χρόνια μετά, τον Μπερνάκε, τον Πόλσον, ή τον Πελεγκρίνι που τον εμπιστεύθηκαν –αν και με διδακτορικό από το Princeton-, κάτι άλλο συμβαίνει. Αυτή η μεταστροφή, ίσως να είναι αποκαλυπτική των νέων ιδεών του (και της κυβέρνησης;) σχετικά με την εργασία και την αναζήτηση, πλέον, άλλου τύπου “νέου εργαζόμενου” που επιθυμεί η αγορά με την οποία συναναστρέφεται.

Στην δήλωση του κ. Πατέλη, ωστόσο, περιέχεται και μια έμμεση απολογία που, τελικά, έχει, πιθανότατα, μεγαλύτερη αξία απ΄ όλα τα άλλα. “Ήταν ατυχής (η αρχική διατύπωση) και λάθος, ακόμα και για κάποιον που δεν είναι πολιτικός“, γράφει χαρακτηριστικά. Τι πάει να πει, όμως, “…ακόμα και για κάποιον που δεν είναι πολιτικός”; (Διαβάστε την δήλωση που έκανε σχετικά ο έμπειρος Νικήτας Κακλαμάνης).

Ο Alex Patelis ονομάζεται, πια, Αλέξης Πατέλης και κατέχει την εξαιρετικά σημαντική και θεσμική θέση του συμβούλου του πρωθυπουργού. Πολιτικές εισηγείται και πολιτική ασκεί από την θέση που του εμπιστεύθηκε ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης, μάλιστα, τον φέρουν εδώ και καιρό να αναλαμβάνει κάποια στιγμή τον θώκο του υπουργού Οικονομικών ή του υπουργού Ανάπτυξης. Η επίκληση, ως εκ τούτου, του ρόλου του τεχνοκράτη και όχι του πολιτικού (που είναι) μπορεί να χρησιμοποιείται ως “ελαφρυντικό” σχετικά με τις δημόσιες τοποθετήσεις του, όμως μόνο ελαφρυντικό δεν είναι.

Η χώρα και το πολιτικό σύστημα είχαν και κατά το παρελθόν τεχνοκράτες σε πολιτικές θέσεις. Ουδέποτε, ωστόσο, ο Κώστας Σημίτης (ως υπουργός και αργότερα ως πρωθυπουργός) δεν επικαλέστηκε την πανεπιστημιακή-τεχνοκρατική του ιδιότητα για να του συγχωρεθούν πολιτικές αμαρτίες. Ούτε ο Νίκος Χριστοδουλάκης, ούτε Γιώργος Αλογοσκούφης, ούτε ο Πέτρος Δούκας, ούτε ο Λουκάς Παπαδήμος, ούτε ο Γιάννης Στουρνάρας και ο Γκίκας Χαρδούβελης, ούτε ο Δουζίνας, ο Φωτάκης, ο Παπαδημητρίου, η Αντωνοπούλου, ο Χουλιαράκης και άλλοι επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Το πολιτικό σύστημα, τα μίντια και, εν τέλει, η κοινωνία ως πολιτικούς τους αντιμετώπισε και ως πολιτικούς, είτε τους επιβράβευσε, είτε τους απαξίωσε.

Η “πονηριά” του κ. Πατέλη να εκμαιεύει επιείκια επειδή “δεν είναι πολιτικός” δεν είναι ο καλύτερος τρόπος για να ζητήσει συγγνώμη από χιλιάδες νέους που αγωνίζονται –συνήθως, μάλιστα εργαζόμενοι σκληρά για να πληρώσουν τα δίδακτρά τους- να λάβουν διδακτορικό τίτλο. Όλοι οι Έλληνες του εξωτερικού που διαπρέπουν σε ξένα πανεπιστήμια και επιθυμούν κάποια στιγμή να επιστρέψουν στη χώρα είναι βέβαιο πως εκλαμβάνουν ως αποτροπή τις δηλώσεις του κ. Πατέλη.

Υπάρχει και ένα “παράπλευρο” αλλά σημαντικό πρόβλημα απ΄ όλα αυτά. Η τεχνοκρατία μπορεί να ενισχύσει και να συμπληρώσει την πολιτική μόνο στην περίπτωση που δεν επιβάλλεται σε αυτή και δεν αναιρεί τις έννοιες της (πολιτικής) ευθύνης και της αντιπροσωπευτικότητας. Κάθε κ. Πατέλης δεν βρίσκεται δίπλα σε έναν πρωθυπουργό, ή ακόμα περισσότερο δεν συμμετέχει θεσμικά σε μια κυβέρνηση, ως αυτόνομη προσωπικότητα που διεκπεραιώνει τα καθήκοντά του χωρίς την αγωνία της λογοδοσίας. Ούτε μπορεί να διέπεται από τις απόψεις που είχε ως συνεργάτης κάθε Πόλσον.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε την επιλογή να στελεχώσει την κεντρική ομάδα του Μεγάρου Μαξίμου με τεχνοκράτες της αγοράς ή των πανεπιστημίων. Η επιλογή έχει ενδιαφέρον και σε ορισμένες περιπτώσεις (όπως του Κυριάκου Πιερακκάκη) κρίνεται επιτυχημένη. Συμβαίνουν, όμως, και πολλές αστοχίες που δημιουργούν ευλόγως την εντύπωση πως αρκετοί συνεργάτες του ζουν (και δυστυχώς πολιτεύονται) σε ένα παράλληλο σύμπαν που ουδεμία σχέση έχει με την σκληρή πραγματικότητας της κοινωνίας, της οικονομίας και της πολιτικής. Όταν, δε, αυτό επεμβαίνει και καλύπτει την πολιτική διάσταση και, με την θετική έννοια, το πολιτικό κόστος που έχουν οι αποφάσεις τους, η κατάσταση μπορεί να αποβεί επικίνδυνη.

Θα υποστηρίξει, βεβαίως, κάποιος πως εν τέλει είναι ο ίδιος ο πρωθυπουργός που αναλαμβάνει αυτό το πολιτικό κόστος όσων πράττουν ή δηλώνουν οι τεχνοκράτες του περιβάλλοντός του. Δεν αρκεί κάτι τέτοιο, διότι, συνήθως, το πολιτικό κόστος εισπράττεται αφού έχουν υλοποιηθεί αυτές οι αποφάσεις και οι συνέπειές τους έχουν πληρωθεί από τους πολίτες.

Επίσης, θα ισχυριστεί κανείς πως τεχνοκράτες όπως ο κ. Πατέλης μπορούν να λειτουργήσουν πιο ελεύθερα απ΄ ότι αιρετά πολιτικά στελέχη που μετρούν ενίοτε τις ψήφους που κερδίζουν ή χάνουν από τις αποφάσεις τους. Μπορεί, ωστόσο, να φανταστεί κανείς μια πλήρως τεχνοκρατική διακυβέρνηση από μη αιρετούς που αποφασίζουν σε συνθήκες εργαστηρίου και αψηφούν τις κοινωνικές τάσεις;

Εν κατακλείδι, η τεχνοκρατία είναι χρήσιμη ως εργαλείο της πολιτικής και όχι ως αυτόνομος θύλακας που αναιρεί την αντιπροσωπευτικότητα και την κοινωνική συνείδηση.