Συρία: Ο φεντεραλισμός βάζει σε νέα δοκιμασία την ενότητα της χώρας

Η κρίσιμη καμπή που διέρχεται η Συρία όσον αφορά το μέλλον της βορειοανατολικής περιοχής της και τις σχέσεις της με τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF) αποτυπώνεται στη νέα ανακοίνωση της Συριακής Προεδρίας, η οποία στέλνει ηχηρό μήνυμα ότι η ενότητα της χώρας αποτελεί αδιαπραγμάτευτη «κόκκινη γραμμή». Εν μέσω διεργασιών που αφορούν τη συνταγματική αναγνώριση των Κούρδων και τις προτάσεις για φεντεραλισμό, το καθεστώς της Δαμασκού δηλώνει με σαφήνεια ότι απορρίπτει κάθε κίνηση που μπορεί να οδηγήσει σε διαμελισμό ή αποδυνάμωση της εθνικής κυριαρχίας.

Η συμφωνία του προσωρινού προέδρου Αχμάντ αλ-Σαράα με την ηγεσία των SDF, η οποία είχε αρχικά χαιρετιστεί ως θετικό βήμα για την ένταξη της κουρδικής διοίκησης στο κρατικό πλαίσιο, φαίνεται να περνά σε κρίσιμη δοκιμασία, με την Δαμασκό να εκφράζει πλέον δημόσια τον προβληματισμό της για τις τελευταίες εξελίξεις.

Η Συριακή Προεδρία με επίσημη ανακοίνωσή της αποσαφηνίζει ότι απορρίπτει κάθε προσπάθεια επιβολής μιας διχαστικής πραγματικότητας ή δημιουργίας ξεχωριστών οντοτήτων. Ειδικότερα, αναφέρει πως η πρόσφατη συμφωνία με την ηγεσία των SDF αποτέλεσε ένα θετικό και εποικοδομητικό βήμα, υπό την προϋπόθεση ότι θα εφαρμοζόταν σε ένα συνολικό εθνικό πνεύμα, χωρίς αποκλειστικότητες ή μονομερείς αξιώσεις.

• Ωστόσο, οι νέες δηλώσεις και κινήσεις της κουρδικής ηγεσίας που ζητούν ομοσπονδιοποίηση και προωθούν μια διακριτή πολιτική και διοικητική πραγματικότητα επί του εδάφους κρίνονται ως ευθεία απειλή για την ενότητα και την ακεραιότητα της Συρίας.

Τονίζοντας ότι η ενότητα της γης και του λαού της χώρας είναι «κόκκινη γραμμή», η Συριακή Προεδρία εκφράζει τη βαθιά ανησυχία της για πρακτικές που, όπως υποστηρίζει, υποδηλώνουν επικίνδυνες τάσεις δημογραφικής αλλαγής σε ευαίσθητες περιοχές. Τέτοιες τάσεις, σημειώνει η ανακοίνωση, υπονομεύουν το κοινωνικό πλέγμα της Συρίας και μειώνουν τις δυνατότητες για μια συνολική εθνική λύση.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο γεγονός ότι οποιαδήποτε απόπειρα περιορισμού της λειτουργίας των κρατικών θεσμών, μονοπώλησης των εθνικών πόρων ή άσκησης τοπικής εξουσίας έξω από το κρατικό πλαίσιο, ενισχύει τη διαίρεση και πλήττει τη συριακή εθνική κυριαρχία.

Το καθεστώς της Δαμασκού υπενθυμίζει ότι οι περιοχές της βορειοανατολικής Συρίας δεν ανήκουν αποκλειστικά σε μία εθνότητα ή πολιτική δύναμη αλλά είναι πατρίδα για Άραβες, Κούρδους, Χριστιανούς και άλλες ομάδες που πρέπει να συνυπάρχουν με ισότιμη εκπροσώπηση.

Η Προεδρία υπογραμμίζει ότι τα δικαιώματα όλων των συνιστωσών του συριακού λαού, συμπεριλαμβανομένων των Κούρδων, διασφαλίζονται μόνο μέσα στο πλαίσιο ενός ενιαίου κράτους, που θα βασίζεται στην πλήρη ιθαγένεια και στην ισότητα όλων έναντι του νόμου, χωρίς ξένες παρεμβάσεις ή κηδεμονίες.

Καλώντας την ηγεσία των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων να τηρήσει τις συμφωνίες, η Προεδρία επαναλαμβάνει ότι το υπέρτατο εθνικό συμφέρον πρέπει να προηγείται κάθε στενής πολιτικής επιδίωξης ή εξωτερικού παράγοντα. Η λύση στη Συρία, καταλήγει η ανακοίνωση, μπορεί να είναι μόνο «συριακή, εθνική και συνολική», θεμελιωμένη στη βούληση του λαού και με διατήρηση της ενότητας και της κυριαρχίας της χώρας.

Παράλληλα, οι εξελίξεις αυτές διασταυρώνονται με τη δυναμική που αναπτύχθηκε στο πρόσφατο συνέδριο «Κουρδική Ενότητα και Θέση», που πραγματοποιήθηκε στην πόλη Καμισλί στη βορειοανατολική Συρία. Το συνέδριο, με τη συμμετοχή περισσότερων από 400 εκπροσώπων κουρδικών πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων από τη Συρία, την Τουρκία και το Ιράκ, επικεντρώθηκε στην ανάγκη αναγνώρισης των πολιτικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων του κουρδικού λαού.

Στην τελική δήλωση του συνεδρίου τονίστηκε ότι η νέα πολιτική πραγματικότητα πρέπει να εγγυάται συνταγματικά τα δικαιώματα των Κούρδων. Παράλληλα, αποφασίστηκε η συγκρότηση κοινής κουρδικής αντιπροσωπείας που θα διαπραγματευτεί το πολιτικό όραμα των Κούρδων με τις αρχές της Δαμασκού.

Ο στρατιωτικός διοικητής των SDF, Μαζλούμ Άμπντι, στην ομιλία του στο συνέδριο, τόνισε ότι «τα δικαιώματα του κουρδικού λαού πρέπει να διασφαλιστούν στο σύνταγμα της νέας Συρίας». Ο Άμπντι υποστήριξε ότι η ανασυγκρότηση της χώρας πρέπει να στηριχθεί σε μια νέα, αποκεντρωμένη Συρία, όπου όλα τα συστατικά του πληθυσμού θα έχουν κατοχυρωμένα τα δικαιώματά τους.

Ωστόσο, παρά την αρχική αισιοδοξία, οι διαφωνίες για το νέο συριακό σύνταγμα αναζωπύρωσαν την ένταση. Οι Κούρδοι ηγέτες υποστηρίζουν ότι το κείμενο που συντάχθηκε τους τελευταίους μήνες αγνοεί τα δικαιώματα των Κούρδων και δεν προσφέρει τις απαραίτητες εγγυήσεις για τη συμμετοχή τους στη νέα κρατική δομή.

Το πλαίσιο της συμφωνίας που υπεγράφη στις 11 Μαρτίου μεταξύ του προσωρινού προέδρου Αχμάντ αλ-Σαράα και του Μαζλούμ Άμπντι, προβλέπει την ενσωμάτωση όλων των πολιτικών και στρατιωτικών θεσμών της Κουρδικής Αυτόνομης Διοίκησης στο συριακό κράτος. Ωστόσο, η εφαρμογή της συμφωνίας προϋποθέτει πλήρη εναρμόνιση με το κρατικό δίκαιο και σεβασμό της εθνικής κυριαρχίας, κάτι που φαίνεται να παραμένει αμφιλεγόμενο.

Η νέα πολιτική κατάσταση στη Συρία παραμένει εύθραυστη, με τη Δαμασκό να επιδιώκει την πλήρη αποκατάσταση της κρατικής εξουσίας σε όλες τις περιοχές και τους Κούρδους να διεκδικούν την κατοχύρωση της ταυτότητας και των δικαιωμάτων τους στο πλαίσιο μιας αποκεντρωμένης Συρίας. Το αν θα επιτευχθεί μια βιώσιμη συμφωνία ή αν η χώρα θα συνεχίσει να πορεύεται με νέες εστίες έντασης θα κριθεί από την ικανότητα όλων των πλευρών να προτάξουν τον διάλογο και τον εθνικό συμβιβασμό έναντι των στενών γεωπολιτικών και εθνοτικών υπολογισμών.