Μπλακ άουτ: Νέο “crash test” στην Ελλάδα την Πρωτομαγιά-Τα φωτοβολταϊκά δείχνουν ως υπεύθυνα στην Ιβηρική

Ενώ στην Ελλάδα οι ρμόδιες αρχές (ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΔΗΕ) τέθηκαν σε επιφυλακή για ακόμη μια κρίσιμη μέρα οπότε δυνητικά μπορεί να προκύψουν εκτεταμένες διακοπές ρευματος ο ισπανικός διαχειριστής του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας REE ανακοίνωσε σήμερα ότι αποκλείει την κυβερνοεπίθεση ως αιτία του μπλακ άουτ που έπληξε το μεγαλύτερο μέρος της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Ο επικεφαλής λειτουργίας του συστήματος της REE, Εδουάρδο Πριέτο, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας έχει πλέον σταθεροποιηθεί και λειτουργεί κανονικά.

Παράλληλα, η REE υποσχέθηκε να ενισχύσει τη σύνδεση της χώρας με το δίκτυο της Γαλλίας, μετά το μεγαλύτερο μπλακ άουτ στην ιστορία της Ιβηρικής ώστε να καταστεί το ηλεκτρικό σύστημα πιο σταθερό και αξιόπιστο.

Όπως αναφέρει η El Pais: «Η Red Eléctrica απέκλεισε σήμερα το πρωί ότι η αιτία του χθεσινού μπλακ άουτ ήταν κυβερνοεπίθεση ή ένα περίεργο ατμοσφαιρικό φαινόμενο, όπως αρχικά είχε προταθεί. Όλα δείχνουν τώρα ότι πρόκειται για βλάβη του ίδιου του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας που οδήγησε σε «ολική κατάρρευση» με δύο διαδοχικές διακοπές των μονάδων παραγωγής στα νοτιοδυτικά της χώρας. Όλοι δείχνουν προς την φωτοβολταϊκή ενέργεια, η μαζική είσοδος της οποίας στο σύστημα κατά τις μεσημεριανές ώρες προκαλεί καταστάσεις τεράστιας αστάθειας στο δίκτυο, οι οποίες, από την περασμένη εβδομάδα, έχουν βάλει σε μπελάδες την ομάδα υπό την προεδρία της Beatriz Corredor (σσ προεδρος της Red Electrica). Πριν από δύο μήνες, η κρατική εταιρεία αναγνώρισε τον «βραχυπρόθεσμο κίνδυνο» «αποσύνδεσης της παραγωγής λόγω της υψηλής διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας».

Και σημειώνει λίγο παρακάτω η ισπανική εφημερίδα: «Περισσότερο από 24 ώρες μετά το μπλακ άουτ, οι τεχνικοί της Red Eléctrica αναλύουν μια πιθανή αλυσίδα φωτοβολταϊκών σταθμών ως την πιο πιθανή αιτία. Τη στιγμή του μπλακ άουτ, η ηλιακή ενέργεια υποστήριζε το 70% της ζήτησης, με παραγωγή μεταξύ 17 και 18 γιγαβάτ (GW). Χθες, ο Pedro Sánchez εκτίμησε ότι 15 GW παραγωγής αποσυνδέθηκαν ξαφνικά από το σύστημα σε μόλις πέντε δευτερόλεπτα στις 12.33 μ.μ.».

Ο Eduardo Prieto, επικεφαλής των υπηρεσιών λειτουργίας της Red Electrica, υποστήριξε ότι υπήρξαν δύο διαδοχικά «γεγονότα αποσύνδεσης».

Τα συστήματα κατάφεραν να ανακάμψουν από το πρώτο συμβάν, αλλά ο Prieto δήλωσε ότι δεν μπόρεσαν να ανακάμψουν από το δεύτερο, το οποίο οδήγησε στη διακοπή ρεύματος στην Ισπανία και στην Πορτογαλία.

Όταν ρωτήθηκε, παραδέχθηκε ότι είναι «πολύ πιθανό» η επηρεαζόμενη παραγωγή να ήταν ηλιακή, αν και είπε ότι οι αρχές δεν έχουν ακόμη αρκετές πληροφορίες για να είναι σίγουρες.

Τέλος, δήλωσε ότι η Red Electrica αποκατέστησε την ισχύ στο δίκτυο χρησιμοποιώντας υδροηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο συνδυασμένου κύκλου, τα οποία λειτουργούν με τη μέθοδο συνδυασμένου αεριοστροβίλου και ατμοστροβίλου.

Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας από την πλευρά του δήλωσε ότι η χθεσινή διακοπή ρεύματος δεν προκλήθηκε από την παραγωγή μεγάλης ποσότητας, πλεονάζουσας, ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στη χώρα του και ότι οι τεχνικοί προσπαθούν ακόμη να εξακριβώσουν την αιτία της διακοπής ρεύματος. Ο Ισπανός πρωθυπουργός ανακοίνωσε ακόμη ότι η κυβέρνηση συγκρότησε επιτροπή διερεύνησης της οποίας θα ηγηθεί το υπουργείο Οικολογικής Μετάβασης

Και παρόλο που μια προκαταρκτική αξιολόγηση από τον ισπανικό φορέα εκμετάλλευσης δικτύου REE έχει αποκλείσει την κυβερνοεπίθεση ο Σάντσεθ δήλωσε ότι οι αρχές κυβερνοασφάλειας της χώρας διερευνούν μια τέτοια πιθανότητα. Την ίδια ώρα και το εθνικό δικαστήριο της Ισπανίας, διέταξε τη διεξαγωγή προκαταρκτικής έρευνας για τη διακοπή ρεύματος.

Το χρονικό

Τριάντα δύο λεπτά μετά το μεσημέρι της Δευτέρας, καταγράφηκε «πολύ ισχυρή ταλάντωση της ροής ενέργειας», σύμφωνα με την πρώτη επίσημη εξήγηση από την ισπανική υπηρεσία ηλεκτρισμού. Η απώλεια ενέργειας προκλήθηκε από την ξαφνική εξαφάνιση 15 γιγαβάτ ισχύος παραγωγής σε μόλις πέντε δευτερόλεπτα. 

Η συνέχεια είναι γνωστή αν και άκρως ανησυχητική. Η ταλάντωση προκάλεσε κατάρρευση σε ολόκληρο το δίκτυο της Ισπανίας, επηρεάζοντας Πορτογαλία και Γαλλία.

EV's Digital Currency and CBDC not such a good idea after all is it?
Blackout in Spain Portugal and parts of France and Belgium pic.twitter.com/VadTH1q2WK

— Truthseeker (@Xx17965797N) April 28, 2025

Τα σιδηροδρομικά δρομολόγια διακόπηκαν, οι φωτεινοί σηματοδότες απενεργοποιήθηκαν, προκαλώντας κυκλοφοριακό χάος σε πολλές πόλεις, και πολλά καταστήματα κατέβασαν ρολά. Οι τοπικές αρχές αύξησαν τα επίπεδα συναγερμού τους και η κυβέρνηση κήρυξε «εθνική κατάσταση έκτακτης ανάγκης» σε οκτώ περιφέρειες, μεταξύ των οποίων η Μαδρίτη, η Ανδαλουσία και η Βαλένθια, κατόπιν δικού τους αιτήματος.

Το ηλεκτρικό ρεύμα άρχισε να επιστρέφει σταδιακά από νωρίς χθες το απόγευμα και νωρίς το πρωί σήμερα, οι αρμόδιες αρχές ανακοίνωσαν ότι έχει ανακτηθεί το 99,16% της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και ότι όλοι οι υποσταθμοί της χώρας είναι σε λειτουργία.

Όμως η επιστροφή στην κανονικότητα προς το παρόν, μοιάζει απίθανη, σύμφωνα με την El Pais.

Ολόκληρο το δίκτυο της Πορτογαλίας «σταθεροποιήθηκε» έπειτα από μαζικές διακοπές στο μεγαλύτερο μέρος της Ιβηρικής Χερσονήσου και όλοι οι υποσταθμοί ηλεκτροδότησης έχουν επανέλθει σε λειτουργία, ανακοίνωσε και ο διαχειριστής του πορτογαλικού δικτύου νωρίς το πρωί της Τρίτης.

Ο Ισπανός πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ, γνωστοποίησε χθες το βράδυ ότι στις περιοχές που ζήτησαν κήρυξη εθνικής κατάστασης έκτακτης ανάγκης, στην οποία το κράτος αναλαμβάνει τη διοίκηση, τα σχολεία θα είναι ανοικτά σήμερα, αλλά χωρίς εκπαιδευτικές δραστηριότητες.

Ο Σάντσεθ ,ο Ισπανός πρωθυπουργός, δήλωσε ότι ερευνά γιατί η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας χάθηκε «ξαφνικά» στις 12.32 μ.μ. «Δεν έχει ξανασυμβεί ποτέ στο παρελθόν», όπως τόνισε.

Χάος επικράτησε στους δρόμους των μεγαλύτερων αστικών κέντρων. Ουρές σχηματίστηκαν στα μηχανήματα ανάληψης μετρητών, καθώς οι πληρωμές με κάρτες επηρεάστηκαν από τη διακοπή, ενώ υπήρξαν αναφορές για κλειστά πρατήρια καυσίμων.

Η διακοπή ρεύματος έπληξε και το δίκτυο του μετρό της Μαδρίτης, όπου επικράτησε πανικός μεταξύ των επιβατών. Η Σάρα Γιόβοβιτς, μιλώντας στο BBC και περιγράφοντας τη σύγχυση που επικράτησε όταν έσβησαν τα φώτα σε σταθμό του μετρό, ανέφερε: «Οι άνθρωποι ήταν σε κατάσταση υστερίας, ήταν πραγματικά χαοτικό. Τα κινητά τηλέφωνα είχαν σταματήσει να λειτουργούν και κανείς δεν είχε καμία πληροφορία για το τι συνέβαινε», τόνισε.

Την ίδια στιγμή, πολλά εργοστάσια, μεταξύ των οποίων των αυτοκινητοβιομηχανιών Seat και Ford έκλεισαν τις γραμμές παραγωγής τους. Το ίδιο έκαναν και άλλες μεγάλες βιομηχανικές επιχειρήσεις.

Στους δρόμους, η διακοπή των δραστηριοτήτων ήταν πιο ορατή στις μικρές επιχειρήσεις. Πολλά από τα καταστήματα επέλεξαν να κλείσουν τις πόρτες τους, ενώ σε όσα παρέμειναν ανοιχτά, οι πληρωμές γίνονταν μόνο με μετρητά.

Οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες πάντως, γενικά λειτούργησαν χωρίς προβλήματα, ενώ και το ισπανικό χρηματιστήριο είχε μία ήρεμη ημέρα.

Πλέον, οι ισπανικές αρχές επιχειρούν ανάκτηση όλων των υπηρεσιών που διακόπηκαν χθες. Ξεκινώντας με τις μεταφορές. Μόλις αποκατασταθεί η ηλεκτροδότηση, τα σιδηροδρομικά δρομολόγια μεγάλων και μεσαίων αποστάσεων θα πρέπει να είναι σε θέση να καλύψουν όλα τα προγραμματισμένα δρομολόγια. Το ίδιο ισχύει για τον προαστιακό που δεν λειτούργησε κατά τη διάρκεια της νύχτας, καθώς και για το μετρό.

Ο Ισπανός υπουργός Μεταφορών, Οσκαρ Πουέντε, παρουσίασε το πρωί λεπτομερώς τα δρομολόγια υψηλής ταχύτητας τα οποία αποκαθίστανται. Επίσης, ανακοίνωσε ότι το μετρό της Μαδρίτης επρόκειτο να επαναλειτουργήσει στις 8.00 τοπική ώρα, εκτός από μία γραμμή, ενώ στη Βαρκελώνη τρεις γραμμές θα παραμείνουν κλειστές.

Τη Δευτέρα υπήρχε η δυνατότητα μετακίνησης μόνο με λεωφορεία, με τα πόδια ή με ιδιωτικά μέσα μεταφοράς, αν και η Γενική Διεύθυνση Τροχαίας της Ισπανίας συνέστησε να μην γίνονται μη απαραίτητες μετακινήσεις. Στα αεροδρόμια, η επιχειρησιακή ικανότητα ήταν μειωμένη κατά 20% και υπήρξαν καθυστερήσεις λόγω της δυσκολίας των πληρωμάτων να φτάσουν στις εργασίες τους.

Οι κεντρικοί σταθμοί σε περισσότερες από δεκαπέντε πόλεις, συμπεριλαμβανομένων των πιο πυκνοκατοικημένων περιοχών της χώρας, ήταν ανοιχτοί όλη τη νύχτα για τους πολίτες που δεν είχαν τρόπο να επιστρέψουν στα σπίτια τους.

Με δεδομένες τις προφανείς δυσκολίες κινητικότητας που προκάλεσε το μπλακ-άουτ, οι οποίες ενδέχεται να συνεχιστούν και σήμερα, το υπουργείο Εργασίας της χώρας υπενθύμισε ότι όταν υπάρχουν λόγοι ανωτέρας βίας που εμποδίζουν τους ανθρώπους να πάνε στην εργασία τους, ο νόμος προβλέπει άδεια με αποδοχές.

Ωστόσο, πολλοί εργασιακοί χώροι που αναγκάστηκαν να στείλουν τους υπαλλήλους τους στα σπίτια τους χθες είναι σε θέση να λειτουργήσουν κανονικά την Τρίτη.

Από τη στιγμή που πέρασε η πιο κρίσιμη φάση του μπλακ άουτ, ήρθε η ώρα να εξεταστούν τα αίτια, επισημαίνει η El Pais. Η κυβέρνηση διαβεβαίωσε ότι όλα τα σενάρια βρίσκονται στο τραπέζι.

Ο Σάντσεθ δήλωσε ότι τα αίτια της διακοπής εξακολουθούν να διερευνώνται, ενώ ο Πορτογάλος πρωθυπουργός Λουίς Μοντενέγκρο διαβεβαίωσε ότι δεν υπάρχει «καμία ένδειξη» για επίθεση στον κυβερνοχώρο.

Η ισπανική επιχείρηση ηλεκτρισμού περιγράφοντας το φαινόμενο που προκάλεσε τη διακοπή, κατά το οποίο η παραγωγή μειώθηκε κατά 15 γιγαβάτ για μερικά δευτερόλεπτα, δεν διευκρίνισε αν πίσω από αυτό υπάρχουν φυσικά αίτια ή αν οφείλεται σε ανθρώπινη ενέργεια, σκόπιμη ή μη.

Παράλληλα, αναμένεται να επιχειρηθεί απολογισμός της οικονομικής ζημίας, ανά περιοχή, λαμβάνοντας υπόψη ότι σε κάποιες η αποκατάσταση της ηλεκτροδότησης επιτεύχθηκε μέσα σε λίγο περισσότερο από μία ώρα και σε άλλες χρειάστηκε μία ολόκληρη ημέρα.

Πλέον, οι ισπανικές αρχές επιχειρούν ανάκτηση όλων των υπηρεσιών που διακόπηκαν χθες. Ξεκινώντας με τις μεταφορές. Οι αρχές της Μαδρίτης έβαλαν δωρεάν λεωφορεία για να μεταφέρουν τον κόσμο στη δουλειά του, καθώς το μετρό και κάποια τρένα άρχισαν να λειτουργούν, αν και με καθυστερήσεις.

Η Γαλλία ανακοίνωσε ότι είναι καλύτερα προετοιμασμένη, σε σχέση με την Ισπανία, για να αποτρέψει γενικό μπλακ άουτ. Ο Γάλλος υπουργός Βιομηχανίας, Μαρκ Φερασκί, ανέφερε ακόμη ότι ο αντίκτυπος στη χώρα του ήταν «ελάχιστος».

Σε συνέντευξή του στον ραδιοφωνικό σταθμό RTL, ο Φερασκί ερωτηθείς σχετικά με τις φήμες για χάκινγκ, απάντησε ότι «τίποτα δεν αποκλείεται», ωστόσο πρόσθεσε ότι αυτό το σενάριο δεν φαίνεται να είναι το πιθανότερο.

Η ισπανική επιχείρηση ηλεκτρισμού περιγράφοντας το φαινόμενο που προκάλεσε τη διακοπή, κατά το οποίο η παραγωγή μειώθηκε κατά 15 γιγαβάτ για μερικά δευτερόλεπτα, δεν διευκρίνισε αν πίσω από αυτό υπάρχουν φυσικά αίτια ή αν οφείλεται σε ανθρώπινη ενέργεια, σκόπιμη ή μη.

Η Ισπανία είναι από τους πρωτοπόρους στις ανανεώσιμες πηγές στην Ευρώπη και το μπλακ άουτ της Δευτέρας έχει ήδη προκαλέσει συζητήσεις σχετικά με το αν τυχόν αστάθειες στην παραγωγή ηλιακής και αιολικής ενέργειας έχουν καταστήσει το δίκτυό της πιο ευάλωτο.

Ο Τζον Κεμπ, αναλυτής του κλάδου της ενέργειας και ειδικός σε θέματα δημόσιας πολιτικής, δήλωσε ότι σαφή συμπεράσματα για τα αίτια και την αλληλουχία των βλαβών που συνέβαλαν στη διακοπή, ενδέχεται να αργήσουν ακόμη και μήνες.

«Η περιοχή αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες παραγωγούς αιολικής και ηλιακής ενέργειας, οπότε το μπλακ άουτ θα αποτελέσει αφορμή για χρήσιμη μελέτη ως προς το πώς οι ανανεώσιμες γεννήτριες επηρεάζουν την αξιοπιστία, καθώς και την επανεκκίνηση έπειτα από εκτεταμένη βλάβη», σημείωσε ο ίδιος.

Εκτεταμένα και πολύωρα μπλακάουτ είναι πάντως σπάνια στην Ευρώπη. Το 2003 πρόβλημα σε γραμμή υδροηλεκτρικού σταθμού μεταξύ Ιταλίας και Ελβετίας προκάλεσε μπλακάουτ 12 ωρών στην ιταλική χερσόνησο.

Το 2006 λόγω υπερφόρτωσης του δικτύου στη Γερμανία σημειώθηκαν διακοπές στην ηλεκτροδότηση σε περιοχές της χώρας, καθώς επίσης και στη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Αυστρία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, ακόμη και το Μαρόκο, βυθίζοντας στο σκοτάδι περίπου 10 εκατομμύρια ανθρώπους για περίπου μία ώρα.

Συναγερμός και στην Ελλάδα

Στην Αθήνα συγκλήθηκε υπό τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Σταύρο Παπασταύρο έκτακτη σύσκεψη προκειμένου να διερευνηθούν πιθανές επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας αλλά και να εξεταστούν εκ νέου τα μέτρα για την ενεργειακή θωράκιση της χώρα μας.

Σε αυτήν συμμετείχε ο επικεφαλής του τομέα ενέργειας της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) κ. Δημήτριος Φούρλαρης, ο Διοικητής της Εθνικής Αρχής Κυβερνοασφάλειας κ. Μιχάλης Μπλέτσας καθώς και ανώτατα στελέχη και των διαχειριστών του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και του δικτύου διανομής ρεύματος ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ αντίστοιχα.

Ο ΑΔΜΗΕ, ο οποίος είναι αρμόδιος για την ασφάλεια του ηλεκτρικού συστήματος της Ελλάδας, βρίσκεται σε ετοιμότητα για τον πλήρη περιορισμό της έγχυσης ηλεκτρικής ενέργειας των σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) που είναι συνδεδεμένοι στο δίκτυο διανομής του ΔΕΔΔΗΕ και δεν ελέγχονται κεντρικά (περίπου 3,5 γιγαβάτ φωτοβολταϊκών πάρκων). Σε ανακοίνωσή του το προηγούμενο Σάββατο είχε προειδοποιήσει για την ανάγκη αυξημένης επιφυλακής κατά τη διάρκεια της χθεσινής ημέρας ενώ δημοσίευσε ανανεωμένη προειδοποίηση βάσει επικαιροποιημένων εκτιμήσεων που επιβεβαιώνει την ανάγκη αυξημένης επιφυλακής και για σήμερα 29 Απριλίου.

Ειδικότερα, για να σταθεί όρθιο το ηλεκτρικό σύστημα, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΑΔΜΗΕ (στο πλαίσιο της διαδικασίας του ενοποιημένου προγραμματισμού που δημοσιεύει καθημερινά), χθες οι αναγκαίες περικοπές ενέργειας από ΑΠΕ σε επίπεδο 24ώρου έφτασαν περίπου στις 30 GWh ενώ για σήμερα αναμένεται να προσεγγίσουν τις 40 GWh, με κρισιμότερες τις μεσημεριανές ώρες μεταξύ 12 και 16 μ.μ.

Ήδη από τις αρχές της άνοιξης ο Διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκεται σε εγρήγορση για την αποφυγή μπλακάουτ δίνοντας εντολές περικοπών πράσινης ενέργειας όποτε έκρινε ότι υπήρχε κίνδυνος για το ηλεκτρικό σύστημα.

• Δύο πολύ επικίνδυνες μέρες αυτής της 25ης Μαρτίου αλλά και των ημερών του Πάσχα με «κόφτη» στις ΑΠΕ αποσοβήθηκε ο κίνδυνος διακοπών ρεύματος ενώ η επόμενη κρίσιμη ημέρα που αναμένεται να δοκιμάσει το ενεργειακό σύστημα εκτιμάται ότι θα είναι της Πρωτομαγιάς, μεθαύριο Πέμπτη.

Οι περικοπές αποτελούν τη λύση για την ασφάλεια του ηλεκτρικού συστήματος, ειδικά την άνοιξη και το φθινόπωρο. Τις δύο αυτές εποχές, η υπερπαραγωγή των ΑΠΕ εξαιτίας της μεγάλης ηλιοφάνεια, σε συνδυασμό με τη σχετικά χαμηλή ενεργειακή ζήτηση δημιουργεί ανισορροπία παραγωγής – ζήτησης. Επίσης, τεχνικοί περιορισμοί ασφάλειας του συστήματος επιβάλλουν την ένταξη στο ηλεκτρικό σύστημα θερμικών μονάδων (κυρίως φυσικού αερίου), που με τη σειρά τους «ροκανίζουν» μέρος της ζήτησης. Ειδικά ημέρες αργιών, που η κατανάλωση ενέργειας περιορίζεται έτι περαιτέρω, ο κίνδυνος αυξάνεται.

Τι μπορεί όμως να προκαλέσει ένα γενικό μπλακ άουτ; Ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός Α.Π.Θ, Ενεργειακού Επιθεωρητή σε άρθρο του στη μόνιμη στήλη energy που διατηρεί στο libre.gr. εξηγεί όλες τις περιπτώσεις:

Τι μπορεί να προκαλέσει ένα γενικευμένο blackout;