Ο εφιάλτης επιστρέφει 39 χρόνια μετά- Υπό κατάρρευση το τσιμεντένιο κέλυφος στον περίφημο αντιδραστήρα 4 στο Τσέρνομπιλ
Η Συντακτική ομάδα του Libre
Αυτές τις ημέρες συμπληρώθηκαν 39 χρόνια από τη φονική πυρηνική καταστροφή του Τσέρνομπιλ, το χειρότερο πυρηνικό δυστύχημα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Στις 26 Απριλίου 1986, στη 1:23 π.μ., δύο ισχυρές εκρήξεις σημειώθηκαν με διαφορά λίγων δευτερολέπτων στη μονάδα 4 του πυρηνικού σταθμού, απελευθερώνοντας τεράστιες ποσότητες ραδιενέργειας στην ατμόσφαιρα. Σύμφωνα με ειδικούς, η ισχύς των εκρήξεων αντιστοιχούσε σε περίπου 300 ατομικές βόμβες, παρόμοιες με εκείνη που έπληξε τη Χιροσίμα.
Αμέσως μετά το δυστύχημα, δύο εργάτες του σταθμού έχασαν τη ζωή τους, ενώ μέσα στους επόμενους τέσσερις μήνες υπέκυψαν στην έκθεση στη ραδιενέργεια 28 πυροσβέστες και εργαζόμενοι που συμμετείχαν στις πρώτες επιχειρήσεις κατάσβεσης και περιορισμού της πυρκαγιάς. Μέχρι το 2004, ακόμη 19 μέλη των σωστικών συνεργείων που είχαν επέμβει τις κρίσιμες πρώτες ημέρες, πέθαναν επίσης από ασθένειες που σχετίζονταν με την ακτινοβολία.
Η έκρηξη απελευθέρωσε στην ατμόσφαιρα περίπου 11 τόνους πυρηνικών καυσίμων, προκαλώντας τη ραδιενεργό μόλυνση τεράστιων εκτάσεων σε Ουκρανία, Λευκορωσία, Ρωσία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τις πρώτες ημέρες μετά το ατύχημα, περίπου 8,5 εκατομμύρια άνθρωποι εκτέθηκαν σε επικίνδυνα επίπεδα ακτινοβολίας. Για την αντιμετώπιση των συνεπειών, η Σοβιετική Ένωση κινητοποίησε πάνω από 600.000 ανθρώπους — στρατιώτες, επιστήμονες, μηχανικούς και απλούς πολίτες — σε μια υπεράνθρωπη προσπάθεια περιορισμού της ραδιενέργειας και αποτροπής ακόμα μεγαλύτερης καταστροφής.
Ένα τραγικό γεγονός είναι ότι η σοβιετική ηγεσία προσπάθησε να αποκρύψει την πραγματική έκταση και τον κίνδυνο του συμβάντος τόσο από τη διεθνή κοινότητα όσο και από τους ίδιους τους πολίτες της. Η εκκένωση του πληθυσμού από 80 κοντινούς οικισμούς ξεκίνησε μόλις μία ημέρα μετά το ατύχημα. Τις πρώτες ώρες και ημέρες, οι πυροσβέστες και οι ρευστοποιητές εργάζονταν χωρίς την κατάλληλη προστασία από την ακτινοβολία.
Αυτό δεν ήταν το πρώτο ατύχημα στο Τσέρνομπιλ
Αξιοσημείωτο είναι ότι το ατύχημα του 1986 δεν ήταν το πρώτο στον σταθμό του Τσέρνομπιλ. Το γεγονός αυτό έγινε γνωστό μόλις το 2021, όταν αποχαρακτηρίστηκαν έγγραφα από τον «Φάκελο της KGB για το Τσέρνομπιλ», με αφορμή την 35η επέτειο της καταστροφής.
Τα δημοσιευμένα υλικά αποκάλυψαν ότι κατά την κατασκευή του σταθμού χρησιμοποιήθηκαν υποβαθμισμένα υλικά και εξοπλισμός:
- το 1973: ενισχύσεις ανεπαρκούς αντοχής
- το 1976: ελαττωματικοί σωλήνες, πλακίδια επένδυσης και τούβλα
- το 1976: ελαττωματικός συλλέκτης πίεσης για τον πυρηνικό αντιδραστήρα.
Σύμφωνα με τα έγγραφα, από τον Ιανουάριο του 1978 έως τον Δεκέμβριο του 1982 σημειώθηκαν 27 ατυχήματα και 87 βλάβες εξοπλισμού στον σταθμό.
Οι αξιωματικοί της KGB της Ουκρανικής ΣΣΔ ήταν υπεύθυνοι για τη βιομηχανική ασφάλεια στον σταθμό. Στις αναφορές τους καταγράφονταν τακτικά σοβαρά προβλήματα: έλλειψη δομικών υλικών και ανταλλακτικών, χαμηλά προσόντα προσωπικού, έλλειψη εξοπλισμού, παραβιάσεις τεχνολογικών προτύπων που οδηγούσαν σε ρωγμές και θραύσεις στον εξοπλισμό, καθώς και ανεπαρκής προσοχή από τη διοίκηση του σταθμού στα ζητήματα της ραδιολογικής ασφάλειας.
Ζημιές από ρωσικό drone στο προστατευτικό κέλυφος πάνω από τον μοιραίο αντιδραστήρα
Το προστατευτικό κέλυφος πάνω από τον μοιραίο Αντιδραστήρα 4 έχει υποστεί ζημιές από την επίθεση ρωσικού drone, με τις ουκρανικές αρχές να αναζητούν λύσεις για την επισκευή του.
Το 2019 ολοκληρώθηκε η κατασκευή της νέας προστατευτικής θόλου στο Τσέρνομπιλ, γνωστής ως NSC (New Safe Confinement). Έπειτα από 12 χρόνια εντατικών εργασιών, το έργο παραδόθηκε με τη συμμετοχή 10.000 ατόμων από 40 διαφορετικές χώρες και με χρηματοδότηση ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ από 45 κράτη, όπως αναφέρει η Deutsche Welle. Το τεράστιο αυτό μεταλλικό τόξο τοποθετήθηκε πάνω από την αρχική «σαρκοφάγο» — το τσιμεντένιο κέλυφος που χτίστηκε εσπευσμένα τον Δεκέμβριο του 1986, λίγους μήνες μετά την καταστροφή.
Ωστόσο, το αρχικό κέλυφος βρίσκεται πλέον σε ιδιαίτερα επισφαλή κατάσταση. Στο εσωτερικό του υπάρχουν 18 ασταθείς δοκοί, εκ των οποίων τρεις θεωρείται ότι μπορεί να καταρρεύσουν ανά πάσα στιγμή, προκαλώντας απρόβλεπτες συνέπειες. Κάτω από τα ετοιμόρροπα αυτά στηρίγματα, βρίσκεται ο θρυλικός Αντιδραστήρας 4, καλυμμένος με σάκους που περιέχουν άμμο, μόλυβδο και βορικό οξύ — υλικά που ρίχθηκαν με ελικόπτερα, συνολικού βάρους 5.000 τόνων, μέσα στην πρώτη εβδομάδα μετά το ατύχημα της 26ης Απριλίου 1986.
- Παρά τη νέα προστατευτική κατασκευή, το ερώτημα παραμένει: πόσο ασφαλής είναι σήμερα η κατάσταση στο Τσερνόμπιλ;
Η επίθεση από ρωσικό drone που πραγματοποιήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2025, άφησε μια μεγάλη τρύπα και προκάλεσε πυρκαγιά που σβήστηκε τρεις εβδομάδες αργότερα, στις 7 Μαρτίου.
«Η κύρια αποστολή είναι να κλείσει η τρύπα, η οποία έχει μέγεθος περίπου 15 τετραγωνικά μέτρα, αλλά και οι περισσότερες από 200 μικρές τρύπες που άνοιξε η Κρατική Υπηρεσία Έκτακτης Ανάγκης της Ουκρανίας στο κέλυφος κατά τη διάρκεια των πυροσβεστικών εργασιών», είχε δηλώσει τότε ο Hryhoriy Ishchenko, επικεφαλής της Κρατικής Υπηρεσίας της Ουκρανίας για τη Διαχείριση της Ζώνης Αποκλεισμού.
Στις 18 Μαρτίου εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης επισκέφθηκαν το Τσέρνομπιλ, επιθεώρησαν το NSC και ενέκριναν χορήγηση 400.000 ευρώ από τον Διεθνή Λογαριασμό Συνεργασίας για το Τσέρνομπιλ, τον οποίο διαχειρίζεται η Ευρωπαϊκή Τράπεζα, για την εκπόνηση μελέτης για την εκτίμηση των ζημιών και την επισκευή τους από ειδικούς.
Σύμφωνα με δηλώσεις της υπουργού Προστασίας Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων Svitlana Hrynchuk στις 12 Απριλίου στο Reuters, η παράδοση της μελέτης αναμένεται «σε λίγες εβδομάδες», τον Μάιο. «Εργαζόμαστε ενεργά για αυτό… Φυσικά, πρέπει να αποκαταστήσουμε τον θόλο ώστε να μην υπάρχουν διαρροές υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, διότι η διασφάλιση της ασφάλειας από την ακτινοβολία είναι το κύριο καθήκον μας».
Το μεγάλο πρόβλημα με την επισκευή του κελύφους
Ο Dmytro Humeniuk, αναλυτής στο Ουκρανικό Κρατικό Επιστημονικό και Τεχνικό Κέντρο για την Πυρηνική και Ραδιολογική Ασφάλεια, δήλωσε ότι από την ενδεχόμενη κατάρρευση ασταθών δοκών εντός του παλιού κελύφους θα μπορούσε να αναδευθεί ραδιενεργή σκόνη και να απελευθερωθεί ραδιενέργεια. Και ότι το νέο κέλυφος, στην κατάσταση που βρίσκεται, «δεν εκπληρώνει επί του παρόντος τη λειτουργία του, που είναι να συγκρατεί τα προϊόντα της πυρηνικής σχάσης που βρίσκονται κάτω από αυτό».
Οι ειδικοί στη χώρα διαβεβαιώνουν ότι ο κόσμος δεν χρειάζεται να στοκάρει δισκία ιωδίου ή να ανησυχεί για εκκένωση περιοχών πέρα από την Ζώνη Αποκλεισμού. Αλλά στο σημείο της ζημιάς, η κατάσταση δεν είναι το ίδιο απλή.
«Είναι αδύνατο να συγκολληθεί και να επισκευαστεί το κατεστραμμένο κέλυφος επί τόπου, επειδή τα επίπεδα ακτινοβολίας είναι πολύ υψηλά και οι εργάτες θα μολυνθούν», εξήγησε ο Humeniuk.
«Το κέλυφος κατασκευάστηκε σε άλλο μέρος και στη συνέχεια, με τη χρήση σιδηροτροχιών, τοποθετήθηκε πάνω από την παλιά σαρκοφάγο. Τώρα που οι σιδηροτροχιές έχουν αποσυναρμολογηθεί, θα πρέπει να κάνουμε κάτι άλλο».
Για τον Jan Vande Putte, ειδικό σε θέματα πυρηνικής ενέργειας της Greenpeace Ουκρανίας, οι επιλογές είναι πολύ λίγες. «Λόγω των υψηλών επιπέδων ακτινοβολίας πάνω από τη σαρκοφάγο, πιθανότατα θα πρέπει να μετακινηθεί ολόκληρο το προστατευτικό κέλυφος του Τσέρνομπιλ πίσω στο σημείο όπου κατασκευάστηκε πάνω σε ράγες, προτού μπορέσουν να πραγματοποιηθούν οι δαπανηρές επισκευές», δήλωσε, προσθέτοντας ότι το κόστος αυτής της ενέργειας είναι εντελώς άγνωστο.
Θοδωρής Κολυδάς: Ο χάρτης των ανέμων που έδειχνε ότι η ραδιενέργεια θα φτάσει και στην Ελλάδα
Ο Θοδωρής Κολυδάς, σε ανάρτησή του, θυμάται την τραγωδία του Τσέρνομπιλ, που συνέβη στις 26 Απριλίου 1986, όταν ο ίδιος και άλλοι νέοι μετεωρολόγοι παρακολουθούσαν με δέος τους παλαιότερους συναδέλφους στην ΕΜΥ να αναλύουν τους χάρτες της ατμόσφαιρας.
Όπως σημειώνει ο μετεωρολόγος, αντιλήφθηκαν ότι ο άνεμος και η ροή της ατμόσφαιρας θα μετέφεραν το ραδιενεργό νέφος και στην Ελλάδα, γεγονός που τους συγκλόνισε.
Η ανάρτηση του Θοδωρή Κολυδά:
ΤΣΕΡΝΟΜΠΙΛ 1986
Ο πυρηνικός όλεθρος του Τσερνομπίλ σαν σήμερα στις 26 Απριλίου 1986. Όταν ως νέοι μετεωρολόγοι τότε , ακούγαμε τους παλαιότερους συναδέλφους στην ΕΜΥ που μας έδειχναν τους χάρτες επιφανείας και ανώτερης ατμόσφαιρας με δέος και καταλαβαίναμε ότι ο άνεμος αλλά και η γενικότερη ροη της ατμόσφαιρας θα έφερναν το ραδιενεργό νέφος και στη χώρα μας…
ΤΣΕΡΝΟΜΠΙΛ 1986
Ο πυρηνικός όλεθρος του Τσερνομπίλ σαν σήμερα στις 26 Απριλίου 1986. Όταν ως νέοι μετεωρολόγοι τότε , ακούγαμε τους παλαιότερους συναδέλφους στην ΕΜΥ που μας έδειχναν τους χάρτες επιφανείας και ανώτερης ατμόσφαιρας με δέος και καταλαβαίναμε ότι ο άνεμος αλλά… pic.twitter.com/y92hTKEvkE— Theodoros Kolydas (@KolydasT) April 26, 2025
SiteDesign