“Εκτοξεύθηκαν” μετά την κρίση οι εταιρείες-ζόμπι και τα κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια- Αποκαλυπτική μελέτη

Πολυάριθμες εταιρείες-ζόμπι και κόκκινα δάνεια διατηρούνται σε τομείς όπως οι κατασκευές, τα ξενοδοχεία και τα ακίνητα. Επειδή οι επιχειρηματίες-ζόμπι στρεβλώνουν την κατανομή των πόρων και εμποδίζουν τις επενδύσεις, την απασχόληση και την παραγωγικότητα, οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής πρέπει να αναλάβουν αποφασιστική δράση, επισημαίνεται σε έρευνα οικονομικών αναλυτών.

Τα αποτελεσματικά μέτρα πολιτικής περιλαμβάνουν την επιτάχυνση της εξυγίανσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, την άρση των εμποδίων στη δευτερογενή αγορά αυτών των δανείων, την αλλαγή του πλαισίου αφερεγγυότητας και την εταιρική αναδιάρθρωση, την ενίσχυση του ανταγωνισμού στην αγορά και την ενίσχυση των θεσμικών και κανονιστικών πλαισίων.

Τα μέτρα αυτά -καταλήγει η μελέτη- είναι απαραίτητα για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που απομένουν και τη διασφάλιση μιας βιώσιμης αναπτυξιακής πορείας για οικονομίες που μονίμως υστερούν σε παραγωγικότητα και επενδύσεις, όπως η ελληνική οικονομία.

Την έρευνα υπογράφουν ο Ν. Βέττας, ο Γ. Γατόπουλος, ο Αλ. Λουκάς (ΙΟΒΕ) και ο Κ. Πέππας (Eurobank)

Τι αναφέρει η μελέτη:

Κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης χρέους, οι εταιρείες ζόμπι και τα μη εξυπηρετούμενα επιχειρηματικά δάνεια κορυφώθηκαν 20% και 50%, αντίστοιχα. Αυτή η μελέτη εξετάζει τις αρνητικές επιπτώσεις των επιχειρήσεων «ζόμπι» στις επενδύσεις, την απασχόληση και την παραγωγικότητα κατά τη διάρκεια της κρίσης. Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι οι εταιρείες ζόμπι έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία μέσω πολλαπλών καναλιών, αλλά υπογραμμίζουν τις ετερογένειες μεταξύ των τομέων. Οι νεότερες και μεγαλύτερες επιχειρήσεις έχουν γενικά καλύτερες επιδόσεις σε βασικές μετρήσεις, ακόμη και κατά τη διάρκεια κρίσεων. Η επίλυση των επιχειρήσεων ζόμπι και των μη εξυπηρετούμενων δανείων αποτελούν βασικές προτεραιότητες πολιτικής για τη μείωση του επενδυτικού χάσματος μιας οικονομίας, καθώς μπορούν να βελτιώσουν την κατανομή των πόρων, ενισχύοντας την ανάπτυξη μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα.

Οι εταιρείες ζόμπι 1 – επιχειρήσεις που επιβιώνουν μόνο μέσω συνεχούς οικονομικής στήριξης, παρά την έλλειψη μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας – αποτελούν σημαντική πρόκληση για την οικονομική ανάπτυξη παγκοσμίως. Η έρευνα έχει τεκμηριώσει την επιμονή τους σε διάφορες οικονομίες (π.χ. Albuquerque και Iyer 2023), ιδιαίτερα μετά από χρηματοπιστωτικές κρίσεις, όπου οι τράπεζες και οι κυβερνήσεις συχνά υποστηρίζουν τις επιχειρήσεις που αγωνίζονται να αποφύγουν μαζικές χρεοκοπίες. Ωστόσο, αυτή η στήριξη μπορεί να οδηγήσει σε κακή κατανομή κεφαλαίων, μειωμένη παραγωγικότητα και βραδύτερη οικονομική ανάκαμψη. Η κατανόηση της δυναμικής των εταιρειών ζόμπι είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη αποτελεσματικών πολιτικών για την προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης.

Η περίπτωση της Ελλάδας αποτελεί παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο οι εταιρείες ζόμπι, σε συνδυασμό με τα ληξιπρόθεσμα επιχειρηματικά δάνεια, διέδιδαν ανεπάρκεια κατανομής και καθυστέρησαν την πορεία της οικονομικής ανάκαμψης.

Κατά τη δεκαετία της κρίσης δημόσιου χρέους 2010-2019, η Ελλάδα σημείωσε απότομη άνοδο στις εταιρείες ζόμπι, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 20% των επιχειρήσεων, που αντιπροσωπεύουν το 30% του συνολικού καθαρού παγίου κεφαλαίου, και των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs) που υπερβαίνουν το 50% των συνολικών δανείων στο αποκορύφωμά τους (Εικόνα 1). Παράλληλα, το επενδυτικό κενό της ελληνικής οικονομίας την περίοδο 2010-2019, υπολογιζόμενο ως απόκλιση του μεριδίου των παγίων επενδύσεων στο ΑΕΠ από τον μέσο όρο της ΕΕ, διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο ετησίως στο 7% του ΑΕΠ (Pissarides et al. 2023). Μολονότι η κατάσταση έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, ένας αξιοσημείωτος αριθμός αναξιοπαθούντων επιχειρήσεων συνεχίζει να καταναλώνει οικονομικούς και φυσικούς πόρους, εμποδίζοντας την ανακατανομή τους σε πιο παραγωγικές χρήσεις.

Η αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος είναι απαραίτητη για την ενίσχυση των επενδύσεων, της απασχόλησης και της παραγωγικότητας στην Ελλάδα. Το μερίδιο των επιχειρήσεων ζόμπι συσχετίστηκε θετικά με τον δείκτη NPE των επιχειρήσεων στους τραπεζικούς ισολογισμούς κατά την περίοδο 2002-2021. Ωστόσο, η άνοδος του μεριδίου των εταιρειών ζόμπι προηγήθηκε της αύξησης του δείκτη NPE στους τραπεζικούς ισολογισμούς, ενώ η μείωση του μεριδίου των εταιρειών ζόμπι προηγήθηκε της μείωσης του μεριδίου των NPEs. Αυτό υποδηλώνει ότι η αναλογία των ζόμπι λειτουργεί ως κύριος δείκτης για την αναλογία NPE, αντανακλώντας πιθανώς εν μέρει στοιχεία για την αειφόρο ανάπτυξη των δανείων. Επίσης, είναι σύμφωνο με την παρατήρηση των Alburquerque και Mao (2023) ότι οι τράπεζες με ασθενώς κεφαλαιοποιημένες τράπεζες έχουν ισχυρότερα κίνητρα για αειθαλές πράσινο, καθώς έχουν μικρότερη ικανότητα να απορροφούν ζημίες σε περίπτωση χρεοκοπίας μιας εταιρείας ζόμπι. Πρόσφατα, παρατηρήσαμε ταχύτερη μείωση του αριθμού των ζόμπι σε σχέση με αυτή των NPEs, η οποία μπορεί να οφείλεται εν μέρει σε μη επιλυμένα μη εξυπηρετούμενα δάνεια από εταιρείες που έχουν εκκαθαριστεί, τα οποία έτσι αφαιρούνται από το δείγμα. Επιπλέον, το μερίδιο των εταιρειών ζόμπι είναι μεγαλύτερο από το μερίδιο της συγκέντρωσης κεφαλαίου σε εταιρείες ζόμπι μέχρι το 2008 και μετά το 2017, υπονοώντας ότι η μέση εταιρεία ζόμπι ήταν μικρότερη σε μέγεθος πριν και μετά την ελληνική κρίση.

Ολόκληρη η έρευνα (εδώ)